«Οι Ελληνοαμερικανοί – Ιστορία του Απόδημου Ελληνισμού των Η.Π.Α» Μέρος 38ο

Η διδασκαλία της Ελληνικής

Όπως σημειώσαμε ήδη, η ελληνική γλώσσα διδάσκε­ται σε πολλά ανώτατα εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Αμε­ρικής, ενώ τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες διδα­σκαλίας της Ελληνικής στα δημόσια Γυμνάσια στα οποία φοιτά αξιόλογο ποσοστό ελληνοαμερικανών μαθητών. Αξιόλογη πρωτοβουλία προς την κατεύθυνσι αυτή ανέλαβε η HANAC (Hellenic American Neighborhood Action Committee Inc.) οργάνωσις χρηματοδοτημένη από τον Δήμο της Νέας Υόρ­κης προς εξυπηρέτηση κοινωνικών και πολιτιστικών αναγ­κών των εδώ κυρίως ελλήνων μεταναστών που όπως και άλλες μειονότητες αντιμετωπίζουν προβλήματα γλώσσης, εξευρέσεως εργασίας, κ.λ.π.

Κατωτέρω παραθέτομε τα κυριώτερα πανεπιστήμια και κολλέγια που διαθέτουν προγράμματα Ελληνικών Σπουδών, κυρίως γλώσσης και λογοτεχνίας ή στα οποία διδάσκε­ται απλώς ή γλώσσα σαν τακτικό μάθημα, ή εκτάκτως:

Barnard College, Columbia University, Νέα Υόρκη. Καθηγητής Βασίλειος Χρηστίδης. Έδρα υποστηριχθείσα υπό του Εθνικού Κήρυκος κατά την τριετία 1973—1976, μετά την διακοπή της χρηματοδοτήσεως της υπό της Αρχιεπισκοπής Αμερι­κής. Για την προαναφερθείσα τριετία ή δαπάνη ανήλθε σε 36.000 δολλάρια, και καλύφθηκε με εισφορές των αναγνω­στών του Εθνικού Κήρυκος και της εφημερίδος. (Βλέπε φυλλάδιο Η νεοελληνική στο Columbia με κατάλογο εισφο­ρών κ.λ.π. Έκδοσις Εθνικού Κήρυκος, 1974). Μετά τον τερματισμό του προγράμματος αυτού, καταβάλλεται  προσπάθεια δημιουργίας νέου.

• StateUniversityofNew YorkatAlbany. Professor H. Pohlsander, Classics.
• OhioStateUniversity.Colombus,Ohio. Professor Valerie Caires. Classics
• TheHellenicCollege.BrooklyneMass.Πλήρες πρόγραμμα υπό του καθηγητού Κώστα Προυσσή.
• BostonUniversity, καθηγητής Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος, Classics Dept.
• PrincetonUniversity. Slavic and East European Languages. Professor Richard Burgi (γλώσσα) – Professor Edmund Keely (λογοτεχνία)
• UniversityofCincinnati. Professor Peter Topping – Mrs. E. Topping.
• DartmouthCollege. Professor G. Rassias – Mrs. M. Bien
• UniversityofCaliforniaatBerkeley. Γλώσσα υπό καθηγητού Θανάση Μασκαλέρη
• McGill University,Canada. Πλήρες πρόγραμμα. Καθηγήτρια Άννα Φαρμακίδη.
• QueensCollegeof the City University of N.Y. Πρόγραμμα Σπουδών υπό καθηγητού Χ. Ψωμιάδη
• IndianaUniversity. Γλωσσολογία. Γλώσσα εκτάκτως
• GeorgetownUniversity.Washington. Dean J. Alatis. Γλώσσα
• UniversityofIllinois. Γλώσσα
• UniversityofMassachusetts. Γλώσσα
• UniversityofNew   Hampshire. Γλώσσα
• UniversityofMinnesota. Πλήρες πρόγραμμα υπό καθηγητού Θεοφάνη Γ. Σταύρου
• RegisCollege. Γλώσσα. Καθηγ. Λιλή Μακράκη
• SmithCollege. Γλώσσα, εκτάκτως
• WayneStateUniversity,Detroit. Γλώσσα: ατομική διδασκαλία. Λογοτεχνία: στ’  αγγλικά
• Κ. Ευάγγελος Ζώτος
• FloridaStateUniversityΠρόγραμμα Διγλωσσικής Εκπαιδεύσεως για δασκάλους. Καθηγητής Βύρων Μασιάλας
• UniversityofUtah. Γλώσσα,κ. Βασ. Κουκορίνης
• HarvardUniversity. Υπό ίδρυσιν. Seferis Chair of Modern Greek Language and Literature. Κληροδότημα ελληνικής κυβερνήσεως

Κέντρα Ερευνών – Αρχεία

Οι τόμοι της Ατλαντίδος και του Εθνικού Κήρυκα βρίσκονται στο The Balch Institute, Philadelphia, ίδρυμα που συγκεντρώνει αρχεία και ιστορικό υλικό για τις εθνικές μειονότητες και την συμβολή τους στον αμερικανικό πολιτισμό. Στο ινστι­τούτο αυτό βρίσκονται όλοι σχεδόν οι τόμοι του Εθνικού Κήρυκος από της εκδόσεως του το 1915. Εξ άλλου, ο Εθνι­κός Κήρυξ, παρέδωσε στο ίδιο ίδρυμα τα αρχεία της Ατλαντίδος καθώς και τους τόμους που βρέθηκαν στα γραφεία της, όταν οι εγκαταστάσεις της περιήλθαν στην κυριότητα του, κατόπιν πλειοδοτικού διαγωνισμού.

• ImmigrantCenter, στοUniversityofMinnesota,St. Paul. Αρχεία ελληνικής μεταναστεύσεως.
• The      Modern Greek-English Dictionary. Πλήρες αρχείο και. θησαυρός Νεοελληνικής      γλώσσας στο University of North Dakota. Καθηγητής Δημ. Γεωργακάς.
• Βιβλιοθηκονομία–Βιβλιογραφία Νεοελληνικών Σπουδών στ’ αγγλικά:      Ν. Μηναδάκης (Massachusetts), Evro      Leyton (East Setauket, N.Y.)
• Μεγάλες Νεοελληνικές συλλογές υπάρχουν στις βιβλιοθή­κες των Harvard University,      University of Cincinnati, Center for Neo-Hellenic Studies (Austin, Texas),0020 και Library of Congress –      Washington D.C.

Επιστημονικές και επιμορφωτικές οργανώσεις

Η ελληνική γλώσσα και τα ελληνικά γράμματα βρήκαν τα τελευταία χρόνια θερμούς υποστηρικτές και με πρωτοβουλίες ελληνοαμερικανών καθηγητών και οργανώσεων, η ελληνική γλώσσα καθιερώθηκε σαν κύριο μάθημα σε πολλά αμερικανικά πανεπιστήμια και κολλέγια. Ταυτο­χρόνως,   δημιουργήθηκαν,  κυρίως κατά την   τελευταία 15ετία, επιστημονικοί και φιλολογικοί σύλλογοι που συνέ­βαλαν στην δημιουργία πολύ αξιόλογης πνευματικής κινή­σεως. Η κίνησις αύτη, όπως και πολλές άλλες επιδόσεις και επιτεύγματα της Ομογενείας, είναι πολύ λίγο, ή καθόλου γνωστή στην μητροπολιτική Ελλάδα, ακόμη και μεταξύ του φιλολογικού, του λογοτεχνικού καΐ καλλιτεχνικού κό­σμου.

Κατωτέρω παραθέτομε τους κυριώτερους φιλολογικούς συλλόγους και οργανώσεις:

Modern Greek Studies Association (έτος ιδρύσεως 1968) γραμματεία στοPrincetonUniversity. Εκ των ιδρυτικών μελών: Αντ. Δεκαβάλλης, Ιω. Πετρόπουλος, Ιω. Νικολόπουλος, Peter Bien, Edmund Keeley, Mary Gianos

• Center for Neo-Hellenic Studies (1964) στο Austin Texas. Ιδρυτής ο αποβιώσας καθηγητής Γεώργιος Γ. Αρνάκης, ιστορικός. Πλούσια βιβλιοθήκη και συλλογή έργων
• Σύλλογος Αποφοίτων Ελληνικών Πανεπιστημίων. Έδρα στη Νέα Υόρκη (Hellenic Universities Graduates’ Association)
• The American Society for Neo-Hellenic Studies, Inc. (1967), έδρα Νέα Υόρκη, ιδρυτής: καθηγητής Βάσος Βλαβιανός
• Παρνασσός (Parnassus Greek Cultural Society of New York). Εκδίδει το περιοδικόν The Charioteer, από το 1959
• Ελικών (Helicon) σύλλογος  Ελλήνων και Ελληνοαμερικανών φοιτητών, στη Βοστώνη (1911)
• Σ.Ε.Φ. (Σύλλογος Ελλήνων Φοιτητών) περιοχής μείζονος Νέας Υόρκης, πολλών πανεπιστημίων. Διαλέξεις κλπ
• KRIKOS, Inc. Professional Resources forGreeceOrganization. Πρόεδρος, καθηγητής κ. Ευθυμίου, στη Jamaica New York
• TheHellenicUniversityClub ofPhiladelphia. Διαλέξεις και επιστημονικά συμπόσια
• The Hellenic Professional Society ofIllinois. Διαλέξεις και επιστημονικά συμπόσια. Έδρα Evanston, Illinois.
• The Modern Greek Cultural Association ofDetroit(1971). Ετησία σειρά τριών διαλέξεων από το 1973, καθώς και άλλες εκδηλώσεις.
• The Hellenic Cultural Society ofSan Diego(1974). Βιβλιοθήκη, διαλέξεις κλπ
• Thespian Pharos, Theatre Assembly. Διευθύντρια Άννα Δεβάρη, Νέα Υόρκη
• Center forMediterranean Studies American University,Washington. D.C. Διαλέξεις, συζητήσεις, πάνελ. Εποπτεία: καθηγητής Θεόδωρος Κουλουμπής.
• TheAthenaeumUniversityClub ofWashingtonD.C.
• Hellenic American Society, IndianapolisInd.Ιδρυτής καθηγητής Νίκος Πετρόπουλος. Εκδίδει το Journal of the Hellenic Diaspora. Διαλέξεις, συμπόσια.
• The Hellenic Society for the Arts,San Francisco,California. Εκ των ιδρυτών, κ. Νίκος Ιω. Ροζάκος

Εφημερίδες και τυπογραφεία

Ιδιαίτερα σημαντική ήταν ή συμβολή του ελληνοαμερικανικού Τύπου στην πρόοδο της Ομογενείας στον Νέο Κόσμο. Στην πρόοδο, βέβαια, συνέβαλαν και οι έλληνες τυπογράφοι.

Το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο ιδρύθηκε στην Αμε­ρική υπό των αδελφών Σόλωνος και Δημητρίου Βλαστού, στην Νέα Υόρκη, όπου εξεδόθη η Ατλαντίς, εβδομαδιαία αρχικά και σε σχήμα επιστολόχαρτου, το 1894. Εξελίχθη σε ημερησία το 1905 και προέβη στην έκδοσι μηνιαίου καλ­λιτεχνικού περιοδικού, αγγλοελληνικού λεξικού και μεθό­δου προς εκμάθησι της Αγγλικής και άλλων εκπαιδευτι­κών βιβλίων. Η Ατλαντίς  διέκοψε την εκδοσί της τον Μάιο του 1973.

Την πρώτη δεκαετία του αιώνος μας[1] έγιναν πολλές απόπειρες εκδόσεως και άλλων εφημερίδων, όπως οι Θερμοπύλες του Ιωάννη Μπούρα με αρχισυντάκτη τον Μιχάλη Θεοδωρόπουλο. Η Σημαία του Κωνσταντίνου Φασουλαρίδου που τυπώνονταν στο τυπογραφείο “Κόσμος” του Χαρ. Σταματάκη. Το τυπογραφείο αυτό περιήλθε αργότερα στην ιδιο­κτησία του Νικ. Χατζηβασιλάκη. Την επιχείρησι συνεχίζει ο γυιος του Ιωάννης. Στο ίδιο τυπογραφείο τυπώνονταν και η Πανελλήνιος που την διηύθυνε συντακτική επιτρο­πή. Η Αθηνά, ημερησία αρχικά, έβγαινε στο Σικάγο. Αργότερα, μετεφέρθη στη Νέα Υόρκη.

Τό 1910 οι αδελφοί Δημοσθένης και Γεώργιος Κωνσταντόπουλοι, εκ Δίβρης της Ηλείας, ίδρυσαν την εκδοτική ε­ταιρία D.C. Divry Inc. Στο τυπογραφείο αυτό τυπώνονταν για μερικά χρόνια τό περιοδικό Ολύμπια. Ο οίκος αυ­τός εξέδωσε ελληνοαμερικανικά λεξικά, μεθόδους και άλ­λα εκπαιδευτικά βιβλία. Η επιχείρησι συνεχίζει τις εκδόσεις της υπό την διεύθυνσι του υιού τού Γεωργίου Κωνσταντοπούλου-Δίβρη, Κωνσταντίνου.

Κατά την ίδια περιττού περίοδο, εξεδίδοντο και σε άλ­λες ελληνικές παροικίες ελληνικές εφημερίδες, όπως O Μετανάστης στο Λόουελλ της Μασσαχουσέττης των αδελφών Τερεζάκη, ε­βδομαδιαία. Επίσης H Πατρίς στην ίδια πόλι, του Μιχ. Ιατρού. Τα τελευταία χρόνια, στη Βοστώνη, ο αείμνηστος Γεώργιος Δάφνης εξέδιδε την εφημερίδα Sunday News. Η αγγλόφωνη αυτή εφημερίδα συνεχίζει την εκδοσί της υπό άλλη διεύθυνσι. Στη Βοστώνη, εκδίδεται και η εβδομαδιαία αγγλόφωνη, επίσης, Hellenic Chronicle.

Στο Σικάγο, εξεδίδετο παλαιότερα, O Αστήρ, εφημερίς εβδομαδιαία υπό του Π. Λάμπρου και στον Άγιο Φραγκίσκο συνεχίζει την έκδοσί της η Νέα Καλιφόρνια που ίδρυσε ο Αναστάσιος Μούντανος και συνεχίζει την εκ­δοσί της υπό τον κ. Άγγελο Μούντανο μετά τον θάνατο του Νίκου Δάλλα.

Στο Πίττσμπουργκ, ο δημοσιογράφος Διονύσιος Κουτσούκαλης ίδρυσε τυπογραφείο και εξέδιδε την εβδομαδιαία εφημερίδα Νέος Κόσμος. Επίσης, και καλλιτεχνι­κά ημερολόγια 1911-1912.

Το 1915, κατέλαβε το προσκήνιο της ελληνοαμερικανι­κής ζωής η έκδοσις τοϋ Εθνικού Κήρυκος υπό του Πέ­τρου Τατάνη. Η εφημερίδα εξέδιδε και μηνιαίο πολυτελές περιοδικό, λεξικό και στις δύο γλώσσες, ετήσια ημερολό­για, το φιλολογικό περιοδικό Παναθήναια και άλλα εκ­παιδευτικά και λογοτεχνικά βιβλία για τις ανάγκες της Ομογενείας.

Άλλες εφημερίδες που εξεδόθησαν στην Νέα Υόρκη ήταν ο Ελεύθερος Τύπος του Πολ. Μοσχοβίτου, Η Πα­τρίς του Γεωργίου Γενεράλη, ο Ηπειρωτικός ‘Αγών του ηπειρώτου Δημ. Δήμα, το Εμπρός εβδομαδιαίο στην αρ­χή και κατόπι το Ελληνοαμερικανικό Βήμα. Ο Νομο­ταγής, της εταιρίας “Πρόσκοπος”, ήταν εφημερίδα φιλοβα­σιλική που εξέδωσε και εκπαιδευτικά βιβλία.

Οι Αδαμάντιος Πολυζωΐδης και Βασίλειος 0ούστης, [?} εξέδωσαν για κάποιο διάστημα τό ημερήσιο Νέο Βήμα. Τό 1962 εξεδόθησαν Τα Ελληνικά Νέα υπό του Σπύρου Τριαντάφυλλου. Μετά τό θάνατο του Σπύρου, την έκδοσι συνέχισε ο γυιος του Βλάσης μέχρι του θανάτου του. Η εφημερίς επανεξεδόθη αργότερα σε άλλο σχήμα, για με­ρικούς μήνες.

Στη Νέα Υόρκη εξεδόθησαν και σατυρικές εφημερίδες, όπως Ο Σάτυρος υπό του ποιητού Κωνσταντίνου 9αμπούνη [?] και η Καμπάνα υπό του Γ. Βαρελά, την οποία ανέλαβε κατόπιν και διηύθυνε μέχρι του θανάτου  του ο Λεωνίδας Στελλάκης. Τον διεδέχθη ο Κώστας Αθανασιάδης.

Τυπογραφεία για εμπορικές εργασίες ήταν το “Ήπειρος” υπό την διεύθυνσι των τυπογράφων Ιωάννου Σπυριδάκη, Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου και Δημ. Τσούγγαρη. Ο “Παρθενών” υπό την διεύθυνσι του Ηλία Βαρουχάκη και των λινοτυπών Γεωργίου Παβέλλα και Μιχαήλ Λεοντίδη. Το Ανατόλια Πρες του Γεωργίου Παπασταύρου και το τυπογραφείο του Ιωάννου Αντωνοπούλου.

Τα εν ενεργεία σήμερα ελληνικά τυπογραφεία στη Νέα Υόρκη είναι το  Athens Printing Co. υπό την διεύθυνσι του κ. Λεάνδρου Παπαθανασίου, το “Κόσμος”, ως ήδη ανεφέρθη, το «» που ιδρύθηκε υπό του κ. Ηλία Βαρουχάκη και του Δημ. Κοντογούρη, και είναι τώρα υπό την διεύθυνσι του κ. Γεωργίου Βρότσου, το “Κάδμος” υπό την διεύθυνσι του κ. Ζαπνουκαγιά, το Darios Printing Co.  και το Queens Olympia.

Άλλες εφημερίδες εκτός από τον Εθνικό Κήρυκα και την Πρωϊνή που έκαμε την εμφάνισί της στις 2 Απριλίου 1977, είναι οι ακόλουθες:

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΕΣ: Νέα Καλιφόρνια (Άγιος Φραγκίσκος), Ελληνικός Τύπος (Σικάγο), Greek Star (Σικάγο), Greek Sunday News (Βοστώνη, Hellenic Chronicle (Βοστώνη), National Greek Tribune (Ντητρόϊτ), Hellenic Times (Νέα Υόρκη).

ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΕΣ: Chicago Pnyx, The Hellenic Journal, (Άγιος Φραγκίσκος), και ο Ορθόδοξος Παρατηρητής, επίσημο όργανο της Αρχιεπισκοπής.

Εκδίδονται, επίσης, περί τα 10 μηνιαία έντυπα, τα περισσότερα των οποίων είναι όργανα ομοσπονδιών και οργανώσεων.

Εξ άλλου, ιδιαιτέρως σημαντικός ήταν ο αριθμός των ελληνικών ραδιοφωνικών προγραμμάτων στη Νέα Υόρκη, στο Σικάγο και στα άλλα ομογενειακά κέντρα. Το 1977 λειτουργούσαν 80 τέτοια καθημερινά, δισεβδομαδιαία, τρισεβδομαδιαία και εβδομαδιαία προγράμματα, καθώς και μερικά τηλεοπτικά.

ΑΥΡΙΟ: Διαπρέποντες