Με αφορμή το Πόρισμα της ΕΟΔΑΣΑΑΜ για την τραγωδία των Τεμπών

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΛΑΣΠΙΝΑ

Ανθρώπινα λάθη, παρωχημένες υποδομές και συστημικές αποτυχίες διαπιστώνει το πόρισμα της ΕΟΔΑΣΑΑΜ (Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών)  για την τραγωδία στα Τέμπη που θρηνούμε 57 νεκρούς.

Αναφορικά με την κατάσταση που επικρατούσε το βράδυ της τραγωδίας στα Τέμπη, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ σημειώνει στο πόρισμα του, ότι συνεισέφεραν δύο καθοριστικοί παράγοντες:

Πρώτον, η διαχρονική απόφαση του ελληνικού κράτους να εγκαταλείψει τον σιδηρόδρομο μην επενδύοντας για την ασφάλεια. Επίσης, βασικό ρόλο έπαιξαν, σύμφωνα με τον οργανισμό τα μνημόνια που οδήγησαν στην αποψίλωση του προσωπικού του ΟΣΕ και συνεπώς στην ασφάλεια.

Προσωπική γνώμη του Προέδρου της ΕΟΔΑΣΑΑΜ, Χρήστου Παπαδημητρίου, είναι και πως  «…όσοι καθυστέρησαν την 717 και μιλώ για την ανώτερη ηγεσία, έχουν συμβάλει αποφασιστικά στο να χάσουν τη ζωή τους αυτά τα παιδιά».

Παρά το γεγονός πώς ο κ. Παπαδημητρίου διευκρίνισε ότι σκοπός της έρευνας που έγινε από την Επιτροπή δεν ήταν η διερεύνηση της Σύμβασης 717, εντούτοις η γνώμη του αποκτά ιδιαίτερη σημασία εκ του εύρους της αντίληψης που έχει σχηματίσει από την έρευνα και την αποκομιδή συμπερασμάτων από τη σύνταξη του πορίσματος.

Βέβαιο είναι πως μπροστά στην γενικότερη οδύνη για το χαμό τόσων αθώων ψυχών και στον πόνο των ανθρώπων τους που έμειναν να τους θρηνούν, δεν μπορεί κανείς όσο και να προσπαθήσει  να είναι αμερόληπτος, να τοποθετηθεί αδέκαστα μπροστά στην καταστροφή.

Στο 2ετές, ωστόσο, διάστημα που έχει μεσολαβήσει από το «Έγκλημα των Τεμπών» ολοφάνερες στον καθένα είναι δύο συνισταμένες και μία επιδίωξη:

1. Η Κυβέρνηση προσπαθεί μέσα από την έρευνα να εδραιώσει τη θέση της ότι δεν υπήρξε συγκάλυψη και –πολύ περισσότερο- με εντολές άνωθεν. Και,
2. Σύμπασα η αντιπολίτευση να καταδείξει ως υπεύθυνη της τραγωδίας την Κυβέρνηση και να προκαλέσει την πτώση της και την «αλλαγή» στην διακυβέρνηση του τόπου.

Μεταξύ των δύο αυτών συμπληγάδων ο Σύλλογος των θυμάτων των Τεμπών και ο (κάποτε υποβάλλων) ζήλος της προέδρου του συλλόγου, Μαρίας Καρυστιανού, επιδιώκουν, ως δηλώνουν, την (δίκαιη) τιμωρία των ενόχων,  που θα σημαίνει και δικαίωση για τα αθώα θύματα.

‘Έτσι, αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση του πορίσμα της ΕΟΔΑΣΑΑΜ, αμφότερες, κυβέρνηση και αντιπολίτευση αποφάνθηκαν η μεν πρώτη ότι δεν καταδεικνύονται από το πόρισμα άνωθεν εντολές συγκάλυψης, η δε δεύτερη ότι για όλα φταίει η κυβέρνηση, με κορωνίδα την προαναγγελθείσα (!) κατάθεση πρότασης Δυσπιστίας προς την Κυβέρνηση.

Ας δούμε δύο από τις αρχικές διαπιστώσεις του Πορίσματος, όπως έχουν ήδη καταγραφεί από τον Τύπο: Αρχικά, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ διαπίστωσε πως η σύμβαση 717 θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί το 2016 και αν είχαν μπει τα συστήματα ασφαλείας που εκείνη υπαγόρευε, πιθανότατα θα απέτρεπαν το δυστύχημα. Και, εν συνεχεία, εγκατάλειψη σιδηροδρόμου και έλλειψη προσωπικού εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης με τα μνημόνια και την ακολουθήσασα Πανδημία του Κορωνοϊού. Εξ άλλου η δικογραφία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για τη σύμβαση 717 συσχετίστηκε με τη δικογραφία της Λάρισας για το δυστύχημα των Τεμπών, με τον εφέτη ανακριτή να κάνει λόγο σε επίσημο έγγραφό του για «αιτιώδη σύνδεσμο» ανάμεσα στη μη υλοποίηση της σύμβασης και στο σιδηροδρομικό δυστύχημα.

Η σύμβαση ανάμεσα στην ΕΡΓΟΣΕ και στην κοινοπραξία των εταιρειών ΤΟΜΗ – Alstom υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 2014. Είχε προϋπολογισμό 41 εκατ. ευρώ και προθεσμία υλοποίησης δύο ετών. Δηλαδή όφειλε να έχει ολοκληρωθεί το 2016.

Προέβλεπε την αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στον άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης – Προμαχώνα. Μέχρι την ημέρα του τραγικού δυστυχήματος στα Τέμπη, ωστόσο, και ενώ είχαν μεσολαβήσει οκτώ παρατάσεις και η υπογραφή μιας συμπληρωματικής σύμβασης, η ολοκλήρωση του έργου παρέμενε σε εκκρεμότητα. Την υπόθεση άρχισε να ερευνά το 2020 η Εθνική Αρχή Διαφάνειας και το 2022 η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. (Η 717 ήταν συγχρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο του προγράμματος «Εκσυγχρονισμός Σηματοδότησης-Τηλεδιοίκησης και εγκατάσταση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ελέγχου Αμαξοστοιχιών (ETCS)», με την συνεισφορά της ΕΕ να ανέρχεται σε ποσοστό 85%).

• Για την εξαγωγή συμπερασμάτων ως προς τις πολιτικές ευθύνες της μη ολοκλήρωσης της Σύμβασης 717 πρέπει να θυμίσουμε:
• Κυβερνήσεις:
• Αντώνη Σαμαρά 2012
• Αλέξη Τσίπρα Ιανουαρίου 2015
• Βασιλικής Θάνου 2015
• Αλέξη Τσίπρα Σεπτεμβρίου 2015
• Κυριάκου Μητσοτάκη 2019

Εξ αυτού συνάγεται το συμπέρασμα ότι η κυβέρνηση Σαμαρά από την υπογραφή της Συμβάσεως που έγινε επί των ημερών της  (9/2014) (εξελέγη 20 Ιουνίου 2012 έως τις 26 Ιανουαρίου 2015) είχε 4 μήνες από τα δύο χρόνια που προέβλεπε η Σύμβαση για την ολοκλήρωσή της (2016) και οι Κυβερνήσεις Θάνου, Αλέξη Τσίπρα τέσσερα (4) χρόνια (2015 – 2018/ Ιούλιος 2019) για να τελειώσουν το έργο.

Εάν, λοιπόν, κάποιος θέλει να μιλήσει την αλήθεια, οφείλει να αναγνωρίσει ότι ασχέτως  συνθηκών το βάρος της καθυστέρησης υλοποίησης της Σύμβασης 717 το είχαν οι κυβερνήσεις του ΣΥΡΙΖΑ με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα. Που ήταν Πρωθυπουργός και στις φωτιές του Ιουλίου 2018, στο Μάτι, με τους 104 νεκρούς και όπου η δίκη για τις ευθύνες (υπηρεσιακών και όχι πολιτικών προσώπων) βρίσκεται σήμερα στο ακροατήριο.

Σχετικά με το ιστορικό της Σύμβασης 717, αντιγράφουμε από Protothema 27.02.2025 ρεπορτάζ Μαριάννα Τζάννε:

<<Να σημειωθεί ότι η εγκατάσταση του συστήματος αυτόματης προστασίας συρμών ETCS, κίνησε πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες με αποσπασματικό τρόπο. Αρχικά εγκαταστάθηκε σε κάποιους συρμούς, αλλά όχι στις γραμμές. Επί της ουσίας δηλαδή το σύστημα ασφαλείας δεν ήταν λειτουργικό και είχε την εξής πρωτοτυπία! Παραλήφθηκε από την ΕΡΓΟΣΕ και εν συνεχεία από την ΓΑΙΑΟΣΕ, εις γνώση της προβληματικής του κατάστασης αφού η εγκατάστασή του σε συρμούς το είχε σχεδόν απαξιώσει λόγω βλαβών και φθορών.
Έτσι γεννήθηκε η ανάγκη για την σύμβαση σηματοδότησης 717, η οποία δημοπρατήθηκε το 2014 με σκοπό να ανατάξει 52 υφιστάμενα συστήματα σηματοδότησης στα τμήματα της γραμμής ΣΚΑ-Τιθορέα, Δομοκός –Λάρισα-Πλατύ Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας.
Τα συστήματα σηματοδότησης στα τμήματα αυτά είχαν αρχικά εγκατασταθεί μέσα από 15 διαφορετικές συμβάσεις του ΟΣΕ συνολικού προϋπολογισμού 250 εκατομμυρίων ευρώ και υπογράφτηκαν από τον Οργανισμό μεταξύ 1995 έως και 2001.

Αν και ο συμβατικός χρόνος υλοποίησης του έργου ήταν δύο χρόνια, μέχρι το 2017 είχε υλοποιηθεί μόλις το 32%. Παρότι η ΕΡΓΟΣΕ ξεκίνησε διαδικασία υπογραφής συμπληρωματικής σύμβασης, εντούτοις δεν υπεγράφη ποτέ και τρεις μήνες αργότερα ξεκίνησε ο έλεγχος της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ), ο οποίος πάγωσε την εργολαβία.
Το νήμα του σημαντικού έργου ξανάπιασε το 2019 η νέα πολιτική ηγεσία (Νέα Δημοκρατία) και η διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ, εναρμονίζοντας το πνεύμα της συμπληρωματικής σύμβασης με τις ενστάσεις της ΕΔΕΛ ώστε να είναι σύμφωνη με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Παράλληλα ζητήθηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο ειδική πραγματογνωμοσύνη ώστε τα συστήματα σηματοδότησης και το ETCS να είναι απολύτως συμβατά και να αποφευχθούν τυχόν αστοχίες που θα εξέθεταν τη χώρα.

Με τον τρόπο αυτό η συμπληρωματική σύμβαση εστάλη στο Ελεγκτικό Συνέδριο και υπεγράφη τον Μάιο του 2021. Σήμερα όπως αναφέρθηκε υπολείπεται το 20% του έργου για να ολοκληρωθεί ενώ παραμένουν σημαντικές εκκρεμότητες στα υπόλοιπα συστήματα επικοινωνιών>>.

Σε κάθε περίπτωση, η Δικαιοσύνη έχει το τελικό λόγο για να φθάσει στην αλήθεια και στην απόδοση ευθυνών.

Ας είναι αιωνία η μνήμη των νεκρών.