Συνέντευξη του Προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών καθηγητή Μιχαήλ Τιβέριου στην Panhellenic Post

 Ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, καθηγητής Μιχάλης Τιβέριος.

Της Μαργαρίτας Βαρθολομαίου

“Υποχρέωση κάθε κυβέρνησης  είναι  να  αναζητά   και να επιλέγει τα κατάλληλα πρόσωπα που θα την βοηθήσουν να χαράζει  την ακολουθητέα πολιτική πάνω στο σοβαρό αυτό ζήτημα” της ελληνομάθειας στο εξωτερικό. Την άποψη αυτή εκφράζει ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, καθηγητής Μιχάλης Τιβέριος, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην συνεργάτιδα της ΡΗΡ Μαργαρίτα Βαρθολομαίου. Παράλληλα αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο “να συμβάλει και η Ακαδημία“, εάν της ζητηθεί,  “στη χάραξη της πρέπουσας πολιτικής” και στην αναζήτηση των “καταρτισμένων αυτών προσώπων“.  Επιπροσθέτως τονίζει ότι “οι κρατικές πρωτοβουλίες που συντελούν  στην επιστροφή των νέων στην πατρίδα δεν μπορεί παρά να τυγχάνουν της καθολικής επιδοκιμασίας της Ακαδημίας“, αναφερόμενος και σε επώνυμους διαπρεπείς ομογενείς επιστήμονες του εξωτερικού, που έχουν θητεύσει σε καίρια πόστα στην Ακαδημία Αθηνών, όπως ο τ. Πρόεδρος της Ακαδημίας, Αστροφυσικός, Σταμάτης Κριμιζής.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως ακολούθως:

ΕΡ. Μαργαρίτα Βαρθολομαίου: Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω λίγο ανορθόδοξα. Θέλω να μου μιλήσετε για την παιδική σας ηλικία. Περιγράψτε μου το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώσατε στην Άνδρο, το κοινωνικό υπόβαθρο και τις εν γένει επιρροές σας.

ΑΠ. Μιχ. Τιβέριος: Από τα παιδικά μου χρόνια έχω καλές αναμνήσεις.  Μεγάλωσα σε ένα, θα το χαρακτήριζα,  μικρομεσαίο αστικό και οπωσδήποτε  “ανθρώπινο” περιβάλλον.  Βασική πηγή επιρροής ήταν το σπίτι και δευτερευόντως το σχολείο και οι παρέες.  Οι  «έξωθεν» επιρροές ήταν εξαιρετικά περιορισμένες στην ΄Ανδρο των  παιδικών και μαθητικών μου χρόνων (μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’60).

ΕΡ: Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με την επιστήμη σας; Επίσης τι ήταν αυτό που σας διαμόρφωσε ως προσωπικότητα – χαρακτήρα και άφησε ανεξίτηλα σημάδια πάνω σας;

ΑΠ: Όπως όλοι οι νέοι του νησιού μου έτσι και εγώ προσανατολιζόμουν αρχικά προς το ναυτικό επάγγελμα.  Ωστόσο  από μικρός είχα μια ιδιαίτερη κλίση προς την ιστορία. Και η αρχαιολογία, στην οποία αφιέρωσα τελικά όλη μου τη ζωή, είναι, ως γνωστόν,  το ορατό τμήμα της ιστορίας. Αυτοί που διαμόρφωσαν την προσωπικότητά μου, τον χαρακτήρα μου, είναι καταρχάς  οι  γονείς μου και στη συνέχεια οι πανεπιστημιακοί μου δάσκαλοι. Από αυτούς μνημονεύω τον Γεώργιο Μπακαλάκη και  τον Μανόλη Ανδρόνικο. Θα ήθελα επίσης να αναφέρω και το όνομα  του  Γεωργίου  Δεσπίνη.  Εκτός από τις γνώσεις που μου έδωσαν,  μου εμφύσησαν και  έναν δημοκρατικό τρόπο ζωής.

Η Μαργαρίτα Βαρθολομαίου και ο Δρ  Μιχάλης Τιβέριος στην Ακαδημία Αθηνών

ΕΡ: Ποια ήταν η πιο σημαντική στιγμή στη ζωή σας για την οποία είστε εξαιρετικά περήφανος;

ΑΠ: Υπήρξαν αρκετές τέτοιες στιγμές στη ζωή μου και δεν ξεχωρίζω καμιά ιδιαίτερα. Μνημονεύω, εκτός άλλων, τις μέρες που πήρα το πανεπιστημιακό μου πτυχίο,  το διδακτορικό μου δίπλωμα και τον τίτλο του υφηγητή’  ακόμη  σημαντικά γεγονότα στη ζωή μου ήταν η  υποτροφία Humboldt που έλαβα από το Γερμανικό κράτος, η  εκλογή μου ως καθηγητή στο ΑΠΘ, η ανακήρυξή μου σε Επίτιμο Διδάκτορά του πανεπιστημίου της Βέρνης, η εκλογή μου ως μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

ΕΡ: Η Ακαδημία Αθηνών έχει στο παρελθόν τιμήσει προβεβλημένα  μέλη του Απόδημου Ελληνισμού. Μόλις προσφάτως, μάλιστα έληξε η θητεία του Ελληνοαμερικανού Αστροφυσικού  Σταμάτη Κριμιζή, στην θέση Προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών. Πώς βλέπει η Ακαδημία Αθηνών γενικότερα τον Απόδημο Ελληνισμό;

ΑΠ: Η Ακαδημία παρακολουθεί στενά τα ερευνητικά επιτεύγματα  των Ελλήνων της διασποράς. Αυτό φαίνεται και από το ότι περιλαμβάνει  στις Τάξεις της Ακαδημαϊκούς που όχι μόνο εργάστηκαν στο εξωτερικό, όπως  π.χ. τον  κ. Κριμιζή που ήδη μνημονεύσατε, αλλά και άλλους που εξακολουθούν έως σήμερα να εργάζονται σε Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα της αλλοδαπής.

ΕΡ: Ποια είναι η θέση της Ακαδημίας Αθηνών απέναντι στο Brain Drain και στην προσπάθεια της κυβέρνησης  να φέρει πίσω τους Έλληνες επιστήμονες από το εξωτερικό;

ΑΠ: Ασφαλώς το πρόσφατο Brain Drain είναι από τις άσχημες στιγμές της νεοελληνικής ιστορίας.  Οι κρατικές πρωτοβουλίες που συντελούν  στην επιστροφή των νέων στην πατρίδα δεν μπορεί παρά να τυγχάνουν της καθολικής επιδοκιμασίας της Ακαδημίας.

ΕΡ: Τι  άποψη έχετε για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στον πλανήτη γη;

ΑΠ: Δυστυχώς μπροστά στο οποιοδήποτε κέρδος ο άνθρωπος έχει συμπεριφερθεί βάναυσα στη φύση και αυτή εκδικείται. Τον κύριο λόγο  όμως ως προς τη λήψη των κατάλληλων μέτρων  που θα καλυτερεύσουν την υπάρχουσα κατάσταση τον έχουν οι κυβερνώντες και κυρίως αυτοί των ισχυρών κρατών, οι οποίοι και θα πρέπει να τοποθετήσουν την αξία του  ανθρώπου  πάνω από αυτήν του δολαρίου ή του  EU. Οι κυβερνώντες  μικρών χωρών  λίγη  βοήθεια μπορούν να προσφέρουν στην προσπάθεια βελτίωσης  της όλης κατάστασης.  Στις μέρες μας, το γενικότερο πολιτικό κλίμα που επικρατεί στον πλανήτη μας, δεν με κάνει καθόλου αισιόδοξο ότι θα βελτιωθεί η όλη κατάσταση στο άμεσο μέλλον και ότι θα περιοριστούν οι φυσικές καταστροφές που προκαλούνται από την αλλαγή του κλίματος. Απεναντίας.

ΕΡ:Ποιοι είναι οι στόχοι σας ως Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών;

ΑΠ: Πολλοί είναι οι στόχοι μου, όπως η εύρυθμη λειτουργία της Ακαδημίας, η ενίσχυση του ερευνητικού της έργου και  η ενδυνάμωση της έξωθεν καλής μαρτυρίας  γι’ αυτήν.

ΕΡ: Η Ελληνομάθεια στο εξωτερικό αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Η Ακαδημία Αθηνών μπορεί και πώς να συνδράμει στην διαιώνιση της ελληνικής Γλώσσας στην ελληνική Ομογένεια;

Χωρίς αμφιβολία, τον κύριο ρόλο για το ζήτημα της ελληνομάθειας στο εξωτερικό τον έχει η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση. Υποχρέωση κάθε κυβέρνησης  είναι  να  αναζητά   και να επιλέγει τα κατάλληλα πρόσωπα που θα την βοηθήσουν να χαράζει  την ακολουθητέα πολιτική πάνω στο σοβαρό αυτό ζήτημα. Στην ανεύρεση των καταρτισμένων αυτών προσώπων και στη χάραξη της πρέπουσας πολιτικής θα μπορούσε να συμβάλει και η Ακαδημία, αν βέβαια της ζητείτο κάτι τέτοιο. Ενημερωτικά  σημειώνω ότι εντελώς πρόσφατα δυο ερευνητικά κέντρα της Ακαδημίας διοργάνωσαν με  επιτυχία μια ημερίδα, με συμμετοχή καταξιωμένων ειδικών,  που, εκτός των άλλων, αποσκοπούσε να αναδείξει και τη σημασία της ελληνικής γλώσσας εκτός Ελλάδας.

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΤΙΒΕΡΙΟΥ

Ο Μιχάλης Α. Τιβέριος σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και αναγορεύθηκε διδάκτωρ του ιδρύματος το 1976. Συμπλήρωσε τις σπουδές του στο Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Βόννης, ως υπότροφος της Alexander von Humboldt Stiftung (1977-1979). Από το 1975 έως το 2014, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε λαμβάνοντας τον τίτλο του ομότιμου καθηγητή, δίδασκε (από το 1987 ως πρωτοβάθμιος καθηγητής) στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Από το 1989 και έως το 1993 διετέλεσε Πρόεδρος του Τμήματος αυτού, ενώ από το 1997 έως το 1999 ήταν Διευθυντής των Μεταπτυχιακών Σπουδών του. Διηύθυνε ανασκαφές, εκτός των άλλων, στους αρχαίους οικισμούς που βρίσκονται κοντά στη σημερινή Σίνδο (1990-2002) και στο Καραμπουρνάκι της Θεσσαλονίκης (1994-2014).

Το 2011 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην Τάξη των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών στην έδρα Αρχαιολογίας [Κεραμική]. Υπήρξε μέλος, μεταξύ άλλων, της ολομέλειας της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO, του Εθνικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Έρευνας (1994-1998) και του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας (2001-2004 και 2008-2009). Είναι μέλος πολλών επιστημονικών επιτροπών και ιδρυμάτων, όπως της Academia Scientiarum et Artium Europaea, του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του Βερολίνου και του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής.  Είναι μέλος, μεταξύ άλλων, του Διοικητικού Συμβουλίου του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας (1995-2015, 2021-) και του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (2014-2015, 2019-). Το 1999 αναγορεύθηκε Επίτιμος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Βέρνης.

ΡΗΡ