Ο κοινός λογαριασμός δεν κληρονομείται ούτε φορολογείται
Του Χρήστου Ηλιόπουλου*
Αθήνα, 16 Μαϊου 2025
Πολλές φορές προκύπτουν αντιδικίες που φθάνουν στα δικαστήρια αναφορικώς με κοινούς τραπεζικούς λογαριασμούς, όταν ένας εκ των συνδικαιούχων του λογαριασμού πεθαίνει. Οι διαμάχες μπορεί να προκύψουν εξ αιτίας της αξίωσης των κληρονόμων του θανόντος να κληρονομήσουν τον κοινό λογαριασμό, επειδή πιστεύουν ότι ως κληρονόμοι του θανόντος κληρονομούν και τον κοινό τραπεζικό λογαριασμό ή έστω μέρος αυτού. Ο νόμος, όμως, στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, ορίζει διαφορετικά. Εάν επί παραδείγματι σ’ έναν κοινό τραπεζικό λογαριασμό μεταξύ τριών προσώπων, του Α, του Β και του Γ, πεθάνει ο Β, τα χρήματα του κοινού λογαριασμού ή έστω το μερίδιο του Β που πέθανε, δεν τα κληρονομούν οι κληρονόμοι του Β, αλλά παραμένουν στον κοινό λογαριασμό και οι μόνοι που δικαιούνται να τα λάβουν είναι οι επιζώντες συνδικαιούχοι, δηλαδή ο Α και ο Γ.
Αυτό συμβαίνει εφόσον κατά το άνοιγμα του κοινού τραπεζικού λογαριασμού είχε τεθεί ο όρος του άρθρου 2 του Νόμου 5638/1932, που ορίζει ακριβώς αυτό, ότι δηλαδή σε κατάθεση που είναι κοινή μεταξύ περισσοτέρων του ενός, σε περίπτωση θανάτου του ενός εκ των καταθετών, το υπόλοιπο της κατάθεσης δικαιούται να το λάβει ο επιζών καταθέτης και όχι οι κληρονόμοι του θανόντος καταθέτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όρος του άρθρου 2 τίθεται σχεδόν αυτόματα με το άνοιγμα κάθε κοινού τραπεζικού λογαριασμού σε ελληνική τράπεζα.
Ένα άλλο ζήτημα που μπορεί να τεθεί σε περίπτωση θανάτου ενός εκ των καταθετών ενός κοινού λογαριασμού είναι εάν το υπόλοιπο της τραπεζικής κατάθεσης κατά τον χρόνο θανάτου υπόκειται σε φόρο κληρονομίας. Η απάντηση είναι ότι η κατάθεση σε κοινό τραπεζικό λογαριασμό δεν υπόκειται σε φόρο κληρονομίας κατά τον θάνατο ενός εκ των συνδικαιούχων του λογαριασμού. Μόνο όταν έχουν αποβιώσει όλοι οι συνδικαιούχοι και έχει μείνει ένας μόνο, τότε η κατάθεση έχει παύσει πλέον να είναι κοινή, ο λογαριασμός έχει μετατραπεί σε ατομικό, οπότε με τον θάνατο του ενός και μοναδικού καταθέτη, οι κληρονόμοι του υποχρεούνται να δηλώσουν το υπόλοιπο της κατάθεσης στην εφορία και να πληρώσουν φόρο κληρονομίας, εφόσον βεβαίως το ποσό της κατάθεσης δεν είναι μικρότερο του αφορολόγητου ορίου αναλόγως των λεπτομερειών της κάθε κληρονομικής υπόθεσης.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, εάν υπάρχει κοινός τραπεζικός λογαριασμός μεταξύ γονέα και τέκνου και αποβιώσει ο γονέας, το υπόλοιπο του λογαριασμού το λαμβάνει το τέκνο, το οποίο δεν πληρώνει φόρο κληρονομίας. Διευκρινίζεται ότι το τέκνο λαμβάνει το υπόλοιπο του λογαριασμού όχι ως κληρονόμος, αλλά ως συνδικαιούχος του λογαριασμού. Το ίδιο συμβαίνει ανεξαρτήτως το αν οι συνδικαιούχοι του λογαριασμού είναι μεταξύ τους συγγενείς ή όχι. Στον κοινό λογαριασμό μεταξύ του Α και του Β, οι οποίοι δεν έχουν καμία συγγένεια μεταξύ τους, σε περίπτωση θανάτου του Α ή του Β, ο έτερος που επιζεί είναι και ο δικαιούχος της κατάθεσης, χωρίς να πληρώνει φόρο κληρονομίας και χωρίς να δικαιούνται της καταθέσεως οι κληρονόμοι του αποβιώσαντος συνδικαιούχου του λογαριασμού.
Στην υπ’ αριθ. 11.969/2024 απόφασή του το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών έκρινε υπόθεση κοινού τραπεζικού λογαριασμού, στην οποία η φορολογική αρχή επέβαλε φόρο κληρονομίας στην συνδικαιούχο του λογαριασμού, μετά τον θάνατο ετέρου συνδικαιούχου. Το Δικαστήριο έκρινε, όπως αναμενόταν, ότι η επιβολή φόρου κληρονομίας από το κράτος σε υπόλοιπο κοινής τραπεζικής κατάθεσης μετά τον θάνατο ενός εκ των συνδικαιούχων δεν είναι σύμφωνη με το νόμο. Γι’ αυτό το Δικαστήριο ακύρωσε τον φόρο και διέταξε την επιστροφή από την εφορία στην συνδικαιούχο του λογαριασμού τυχόν ποσών που εκείνη είχε ήδη καταβάλει ως φόρο κληρονομίας.
*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος
είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
Σχόλια Facebook