Ο Διεθνολόγος Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος μιλά στην ΡΗΡ για την πολεμική κατάσταση στην Μ. Ανατολή

Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος

Αθήνα.- Η δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς, Γιαχία Σινουάρ, από ορισμένους ηγέτες έχει χαρακτηριστεί ως “καλός οιωνός” για λήξει του Πολέμου στην Μέση Ανατολή. Είναι, όμως έτσι; Σε αντίθεση με τη θέση αυτή, μία άλλη δολοφονία, η δολοφονία του ηγέτη της Χεσμπολάχ, Χασράν Νασάλα, ακολουθήθηκε από Χερσαία εισβολή του Ισραήλ στο Λίβανο, με αποτέλεσμα, αντί εκτόνωσης η κατάσταση στη Μέση Ανατολή να κλιμακωθεί περισσότερο.

Από την έναρξη του πολέμου, έχουν σκοτωθεί, ακόμη: Ο Σαλέχ Αλ Αρούρι, αναπληρωτής πρόεδρος του καθοδηγητικού συμβουλίου της Χαμάς,  ο Μαρουάν Ίσα, Μοχάμεντ Ντέιφ,  στενός συνεργάτης του Σινουάρ, ο Φουάντ Σουκρ ιδρυτικό μέλος της Χεζμπολάχ, ο Ισμαήλ Χανίγια, ο πρόεδρος του καθοδηγητικού συμβουλίου της Χαμάς.

Η Panhellenic Post, με τη βοήθεια της συνεργάτιδας Μαργαρίτας Βαρθολομαίου, θέλοντας να φωτίσει τα πολεμικά συμβαίνοντα στον ευαίσθητο, για την Παγκόσμια Ειρήνη, χώρο της Μέσης Ανατολής,   έθεσε το θέμα σε τέσσερις διακεκριμένους καθηγητές και ζήτησε την άποψη τους. Μέχρι τώρα μίλησαν στην ΡΗΡ για τα συμβαίνοντα στον χώρο της Μέσης Ανατολής οι καθηγητές κ.κ. Κωνσταντίνος Γρίβας,  Ιωάννης Μάζης   και  Κωνσταντίνος Φίλης.

Σήμερα στην Μαργαρίτα Βαρθολομαίου μιλάει ο Διεθνολόγος, Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος.

Η συνέντευξη έχει ως ακολούθως:

ΕΡ: Ποιες προεκτάσεις πιθανολογείτε ότι θα πάρουν αυτές οι συγκρούσεις μέσα στο επόμενο διάστημα;

ΑΠ: Οι συγκρούσεις που βλέπουμε αυτήν τη στιγμή στη Μέση Ανατολή ενδέχεται να εξελιχθούν σε ευρύτερες περιφερειακές κρίσεις, οι οποίες θα εμπλέξουν ακόμη περισσότερες γειτονικές χώρες και παγκόσμιες δυνάμεις. Η αποσταθεροποίηση του Λιβάνου, σε συνδυασμό με την ισραηλινή εισβολή, έχουν ήδη οδηγήσει σε άμεση εμπλοκή μη κρατικών δυνάμεων, όπως η Χεζμπολάχ, που ήδη έχει σημαντική στρατιωτική παρουσία. Παράλληλα, δεν αποκλείεται η ενίσχυση των παρεμβάσεων από άλλες δυνάμεις της περιοχής, όπως το Ιράν και η Τουρκία, οι οποίες επιδιώκουν την επέκταση της επιρροής τους. Ειδικά μία άμεση πολεμική σύγκρουση Ιράν – Ισραήλ μπορεί να παρασύρει την ευρύτερη περιοχή σε σύγκρουση τεραστίων διαστάσεων.

Στο διεθνές πεδίο, η συνεχιζόμενη αναταραχή μπορεί να αυξήσει τις ενεργειακές εντάσεις και να διαταράξει περαιτέρω τις παγκόσμιες αγορές, ενώ η ΕΕ ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπη με ένα νέο κύμα προσφύγων, προκαλώντας νέες προκλήσεις τόσο σε ανθρωπιστικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Είναι φυσικό να ανησυχούμε στην Ελλάδα τόσο για τυχόν αυξανόμενες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές, όσο και για αύξηση των τιμών ενέργειας, ειδικά του πετρελαίου.

ΕΡ: Ποιες είναι οι διαστάσεις που θα έχουν για την χώρα μας τα αιματηρά αυτά γεγονότα;

ΑΠ: Λόγω της γεωγραφικής μας θέσης και της ιστορικής μας σχέσης με τη Μέση Ανατολή, είμαστε ιδιαίτερα ευαίσθητοι στις τρέχουσες εξελίξεις. Οικονομικά, κάθε αποσταθεροποίηση στην περιοχή μπορεί να πλήξει τους ενεργειακούς σχεδιασμούς μας, που περιλαμβάνουν και το Ισραήλ και ειδικά τις τιμές ενέργειας, ιδίως αν επηρεαστούν οι αγωγοί ή τα θαλάσσια περάσματα. Επιπλέον, η αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη, με την Ελλάδα να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, αποτελεί μια άμεση και σοβαρή πρόκληση για το σύστημα υποδοχής αλλά και την κοινωνική συνοχή της χώρας μας.

Πολιτικά, η χώρα μας διατηρεί σημαντικές διπλωματικές σχέσεις με πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής και θα πρέπει να κινηθεί προσεκτικά ώστε να προασπίσει τα εθνικά της συμφέροντα, κυρίως στο ζήτημα της ασφάλειας και της ενέργειας. Παράλληλα, η Ελλάδα θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο διαμεσολαβητή, προωθώντας τον διάλογο και την ειρηνική επίλυση των διαφορών.

ΕΡ: Tι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει προκειμένου να σταματήσουν οι εχθροπραξίες, οι οποίες είναι σίγουρο ότι θα αφήσουν πίσω τους ένα μακρύ κατάλογο από ανθρώπινες απώλειες και κατά πόσο αυτό είναι εφικτό κι όχι ουτοπικό;

ΑΠ: Η ειρήνη στη Μέση Ανατολή δεν είναι εύκολη υπόθεση, όμως δεν είναι και ουτοπία. Μην ξεχνάμε ότι με τις συμφωνίες του Όσλο, το 1994 – σε μία πολύ πιο δύσκολη συγκυρία, βρεθήκαμε κοντά σε λύση. Το πρώτο βήμα είναι η άμεση κατάπαυση του πυρός και η ενεργοποίηση των διεθνών οργανισμών, όπως τα Ηνωμένα Έθνη, για να υπάρξει κάποιος έλεγχος της κατάστασης και να ξεκινήσουν συνομιλίες. Οι πρωτοβουλίες για έναν διαρκή και ουσιαστικό διάλογο, που θα συμπεριλαμβάνει όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές, είναι απαραίτητες. Οποιαδήποτε προσπάθεια αποκλεισμού ορισμένων δρώντων, όπως η Χεζμπολάχ ή τη Χαμάς, θα καταλήξει σε αποτυχία.

Η επίτευξη μιας μακροπρόθεσμης ειρήνης προϋποθέτει επίσης τη συνεργασία των μεγάλων δυνάμεων, κυρίως των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Κίνας, αλλά και των περιφερειακών δυνάμεων, για την εγκαθίδρυση ενός ισορροπημένου και βιώσιμου καθεστώτος ασφαλείας στην περιοχή.

ΕΡ: Ποιος είναι ο ρόλος που πρέπει να διαδραματίσουν οι ΗΠΑ στην έκρυθμη κατάσταση της Μέσης Ανατολής και πιο συγκεκριμένα ο νέος Πρόεδρος;

ΑΠ: Οι ΗΠΑ, παραδοσιακά ισχυρός παράγοντας στη Μέση Ανατολή, πρέπει να αναλάβουν έναν ισορροπημένο ρόλο, προωθώντας την ειρήνη και σταθερότητα, αντί της μονομερούς υποστήριξης προς ορισμένες πλευρές. Ο νέος πρόεδρος οφείλει να επανεκτιμήσει τις στρατηγικές συμμαχίες των ΗΠΑ και να ακολουθήσει μια περισσότερο διπλωματική προσέγγιση, ενθαρρύνοντας διάλογο και συνεργασία μεταξύ των κρατών της περιοχής.

Η μονομερής στήριξη προς το Ισραήλ χωρίς παράλληλη προσπάθεια ενίσχυσης των παλαιστινιακών διεκδικήσεων έχει τελικά οδηγήσει σε αυξανόμενη ένταση. Μια πιο ισορροπημένη στάση των ΗΠΑ θα μπορούσε να λειτουργήσει καταλυτικά στη μείωση της εχθρότητας και την προώθηση των ειρηνευτικών διαδικασιών.

ΕΡ: Γιατί η Κίνα και η Ρωσία είναι θεατές σ’ αυτό το αιματοκύλισμα;

ΑΠ: Η Ρωσία και η Κίνα επιλέγουν μια στρατηγική ουδετερότητα, καθώς έχουν οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα στην περιοχή που δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν με μία άμεση εμπλοκή. Η Ρωσία διατηρεί σημαντική παρουσία στη Συρία και δεν επιθυμεί να ανοίξει ένα νέο μέτωπο με το Ισραήλ ή τις αραβικές χώρες. Αντίστοιχα, η Κίνα, με την αυξανόμενη οικονομική επιρροή της στη Μέση Ανατολή, αποφεύγει να πάρει θέση που θα μπορούσε να πλήξει τις εμπορικές σχέσεις της.

Η έμμεση υποστήριξή τους, μέσω διπλωματικών ή οικονομικών εργαλείων, ίσως να ενισχύσει την επιρροή τους στην περιοχή χωρίς να εμπλακούν στρατιωτικά, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει μεγαλύτερη αστάθεια και να διακινδυνεύσει τα συμφέροντά τους.

ΕΡ:  Μπορούν οι Περιφερειακές δυνάμεις (Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Κατάρ), να παίξουν ενεργό ρόλο, έτσι ώστε να αποσοβηθεί η κρίση;

Οι περιφερειακές δυνάμεις, και ειδικά η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, έχουν τη δυνατότητα να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αποτροπή της κρίσης, κυρίως μέσω κάποιου είδους διαμεσολάβησης. Η Αίγυπτος, με τον ιστορικό της ρόλο ως διαμεσολαβητής μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, μπορεί να επαναλάβει αυτόν τον ρόλο, ενώ η Σαουδική Αραβία έχει τη δυνατότητα να πιέσει το Ιράν, το οποίο είναι βασικός υποστηρικτής της Χεζμπολάχ και άλλων παραγόντων.

Το Κατάρ, ως μια από τις πιο δραστήριες διπλωματικά χώρες της περιοχής, θα μπορούσε επίσης να προσφέρει τη διαμεσολαβητική του ικανότητα, καθώς διατηρεί επαφές τόσο με τη Δύση όσο και με τους δρώντες της περιοχής.

ΑΠ: Ο Στίβεν Χέιντζ, πρόεδρος του φιλανθρωπικού οργανισμού Rockefeller Brothers Fund, ανέφερε προσφάτως ότι «οι θεσμοί που καθοδήγησαν τις διεθνείς σχέσεις και επέφεραν λύση στα παγκόσμια προβλήματα, κατά τα μέσα του 20ου αιώνα, είναι σαφές πως δεν είναι πλέον ικανοί να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της νέας χιλιετίας». Τι πιστεύετε γι’ αυτό και ποια είναι η ευχή σας;

Η δήλωση του Στίβεν Χέιντζ είναι εξαιρετικά εύστοχη. Οι διεθνείς θεσμοί, όπως τα Ηνωμένα Έθνη, ενώ έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επούλωση των πληγών μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σήμερα δεν ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις σύγχρονες προκλήσεις. Χρειάζονται βαθιές μεταρρυθμίσεις που να αντανακλούν την πραγματικότητα της πολυπολικής και παγκοσμιοποιημένης εποχής μας.

Η ευχή μου είναι να δούμε μια πιο δίκαιη παγκόσμια διακυβέρνηση, με έμφαση στην πολυμέρεια και τον σεβασμό των δικαιωμάτων των λαών. Η ειρήνη και η ευημερία δεν μπορεί να επιτευχθούν μέσω μονομερών αποφάσεων, αλλά μόνο μέσα από τη συνεργασία και την αλληλεγγύη.