Ανακαλύφθηκαν άγνωστα αποσπάσματα έργων του Ευριπίδη – Τα μυστικά που έκρυβε αρχαίος πάπυρος

Μια σημαντική ανακάλυψη για την μελέτη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας πραγματοποίησαν δύο ακαδημαϊκοί από το πανεπιστήμιου του Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Μπόλντερ οι οποίοι ταυτοποίησαν δύο άγνωστα μέχρι σήμερα, αποσπάσματα του Ευριπίδη.

Τα αποσπάσματα, βρέθηκαν σε πάπυρο που ανακαλύφθηκε σε μια αρχαία αιγυπτιακή τοποθεσία, και αποτελούν τη σημαντικότερη ανακάλυψη των έργων του Ευριπίδη για περισσότερο από μισό αιώνα. Οι ακαδημαϊκοί, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Yvona Trnka-Amrhein και ο καθηγητής John Gibert, πιστεύουν ότι, τα αποσπάσματα είναι από δύο αποσπασματικά θεατρικά έργα του Ευριπίδη, τον “Πολύειδο” και την “Ινώ”.

Σπάνιο εύρημα των κλασικών σπουδών

Η ιστορία της ανακάλυψης ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2022, όταν o Basem Gehad, αρχαιολόγος του αιγυπτιακού Υπουργείου Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, έστειλε στην Trnka-Amrhein φωτογραφία ενός θραύσματος παπύρου. Ο πάπυρος είχε βρεθεί σε ανασκαφές σε αρχαία τοποθεσία της Φιλαδέλφειας της Αιγύπτου και ήταν ένα αρχαίο ελληνικό κείμενο 98 σειρών.

Η Trnka-Amrhein, με βαθιά γνώση των κλασσικών σπουδών, σύντομα αναγνώρισε το κείμενο ως τραγικό έργο.

Ανατρέχοντας στη βάση δεδομένων αρχαίων ελληνικών κειμένων Thesaurus Linguae Graecae, επιβεβαίωσε ότι οι σειρές είναι, μέχρι πρότινος άγνωστα αποσπάσματα του έργου του Ευριπίδη. Έχοντας συνειδητοποιήσει τη σημασία του ευρήματος, η Trnka-Amrhein ζήτησε τη συμβολή του συναδέλφου της, καθηγητή John Gibert, ειδικευμένου στην μελέτη αποσπασμάτων του Ευριπίδη.

Οι δυο τους, αφιέρωσαν μήνες ενδελεχούς μελέτης του αποσπάσματος του παπύρου 67.7 εκ., για να το αποκρυπτογραφήσουν, να επαληθεύσουν την αυθεντικότητα του κειμένου και να διασταυρώσουν το τραγικό ύφος και μέτρο του. Οι προσπάθειές τους απέδωσαν, αποκαλύπτοντας πως το απόσπασμα περιέχει το υλικό δύο χαμένων έργων του Ευριπίδη: Τον “Πολύειδο” και την “Ινώ”.

Πολύειδος: Μία μυθική αφήγηση με χαρούμενο τέλος  

Ο “Πολύειδος”, αφηγείται την ιστορία του Βασιλιά Μίνωα και της Βασίλισσας Πασιφάης της Κρήτης, που ζητούν από τον μάντη Πολύειδο να αναστήσει τον γιο τους τον Γλαύκο που είχε πνιγεί σε ένα πιθάρι με μέλι κυνηγώντας ένα ποντίκι. Ο Μίνωας ζήτησε από τον μάντη να επαναφέρει στη ζωή τον Γλαύκο, αλλιώς δεν θα έφευγε από την Κρήτη. Τον έκλεισε στον χώρο όπου είχε βρεθεί το παιδί.

Ένα φίδι που πλησίασε το σώμα του παιδιού φόβισε τον Πολύειδο ότι θα μπορούσε να το φάει ή με κάποιο τρόπο να το βλάψει, και γι’ αυτό το σκότωσε. Μετά από λίγο εμφανίστηκε ένα δεύτερο φίδι κουβαλώντας στο στόμα του ένα χόρτο με το οποίο άγγιξε το ταίρι του και αυτό αναστήθηκε. Ο Πολύειδος άρπαξε το φυτό, έτριψε το σώμα του παιδιού και έτσι ο Γλαύκος επανήλθε στη ζωή.

Αντίθετα με πολλές ελληνικές τραγωδίες που τελειώνουν με θάνατο και απελπισία, η ιστορία του Πολύειδου προσφέρει ένα χαρούμενο τέλος. Το έργο κορυφώνεται με την ανάσταση του Γλαύκου από τον Πολύειδο. Ο μύθος του Γλαύκου αντανακλά μια λατρευτική παράδοση για τον θάνατο και την αναγέννηση της ζωής.

H νέα ανακάλυψη, προσφέρει νέα στοιχεία για την προσέγγιση του Ευριπίδη στην ιστοριογραφία, δείχνοντας μια σπάνια περίπτωση όπου ο τραγικός ποιητής εξερεύνησε τα θέματα της ζωής, το θανάτου, της ανάστασης με μια πιο αισιόδοξη επίλυση.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η αναγνώριση του συγκεκριμένου αποσπάσματος από την Trnka-Amrhein, καθώς αυτή εμπλουτίζει την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο Ευριπίδης μπορεί να είχε επεξεργαστεί και ερμηνεύσει τα μυθολογικά θέματα, με τρόπους διαφορετικούς απ’ ό,τι στα πιο διάσημα έργα του.

Ινώ: Μια πιο σκοτεινή και συμβατική τραγωδία

Το δεύτερο έργο, “Ινώ”, βασίζεται στη ζωή της Ινούς, θεία του θεού Διόνυσου και μέλος της βασιλικής οικογένειας των Θηβών. Προγενέστερα αποσπάσματα της Ινούς, τη σκιαγραφούν ως την μοχθηρή μητριά που έχει σκοπό να δολοφονήσει τα παιδιά του άνδρα της, από προηγούμενο γάμο. Ωστόσο, τα νέα αποσπάσματα, αποκαλύπτουν μια διαφορετική διήγηση, όπου η Ινώ είναι το θύμα. Στην εκδοχή αυτή, τα παιδιά της Ινούς είναι στόχος της τρίτης συζύγου του βασιλιά, η οποία τελικά βρίσκει τραγικό τέλος, αφού η  Ινώ ανατρέπει τα δεδομένα.

Το απόσπασμα εμπλουτίζει την κατανόηση των δυναμικών του χαρακτήρα και την περιπλοκότητα του θέματος στο έργο του Ευριπίδη. Η ανακάλυψη ότι, η Ινώ μπορεί να έχει εναλλακτικές διηγήσεις, υπογραμμίζει ότι ο Ευριπίδης είχε την τάση να ξαναδουλεύει και να επανερμηνεύει τους μύθους, προσφέροντας διαφορετικές οπτικές και ηθικές αμφισημίες στα έργα του.

Η γνώση του Gibert σε αποσπάσματα του Ευριπίδη, έκανε δυνατή την ενδελεχή ανάλυση των πρόσφατα ανακαλυφθέντων σειρών, επαληθεύοντας ότι τη θέση τους στο ευρύτερο πλαίσιο των έργων του τραγικού ποιητή.

Η σημασία της ανακάλυψης

Η σημασία της ανακάλυψης είναι ασύλληπτη.

Οι Trnka-Amrhein και Gibert πιστεύουν ότι τα ανακαλυφθέντα αποσπάσματα αποτελούν τα σημαντικότερα ευρήματα των γραπτών του Ευριπίδη, από το 1960.

Ο πάπυρος, ασυνήθιστα μεγάλος για μια ανακάλυψη της σύγχρονης εποχής, προσφέρει πολύτιμα νέα στοιχεία που συμβάλλουν στην αδιάλειπτη ακαδημαϊκή προσπάθεια ανασκευής των χαμένων έργων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.

«Είναι ένας μεγάλος και σπάνιος πάπυρος για την εποχή και χρονολογία», σημείωσε η Trnka-Amrhein.

«Στον κλάδο μας είναι πολύ σημαντικό».

Η ανακάλυψη, υπογραμμίζει τη δυνατότητα ανάκτησης περισσότερων έργων, ειδικά σε περιοχές όπως η Αίγυπτος, όπου το ξηρό κλίμα έχει διατηρήσει τα αρχαία κείμενα. Η συνεργασία μεταξύ των αρχαιολόγων και των ακαδημαϊκών των κλασσικών σπουδών, όπως το παράδειγμα της εργασίας των Trnka-Amrhein και Gibert, εξακολουθεί να είναι καθοριστική για την αποκάλυψη και την ερμηνεία αυτών των ευρημάτων από το παρελθόν.

Το επόμενο βήμα: Αποδοχή από την ακαδημαϊκή κοινότητα και μελλοντική έρευνα

Μετά την ολοκλήρωση της αρχικής τους ανάλυσης, οι  Trnka-Amrhein και Gibert παρουσίασαν τα πορίσματά τους σε μια επιτροπή 13 εμπειρογνωμόνων, στην Ουάσιγκτον, τον Ιούνιο του 2024.  Η πρώτη έκδοση των αποσπασμάτων, έγινε δεκτή για δημοσίευση, και τώρα οι δύο ακαδημαϊκοί ετοιμάζονται να συζητήσουν την έρευνά τους σε διάφορα ακαδημαϊκά ιδρύματα, μεταξύ των οποίων το Ντάρτμουθ και το Χάρβαρντ.

Το συμπόσιο κλασικών σπουδών, “Ninth Fountain” θα πραγματοποιηθεί στις   14 Σεπτεμβρίου 2024, στην πανεπιστημιούπολη του Κολοράντο στο Μπόλντερ. Θα μιλήσουν επιφανείς ακαδημαϊκοί, όπως ο Paul Schubert, η Laura Swift, και η  Sarah Iles Johnston, οι οποίοι συμμετέχουν με τους Trnka-Amrhein και  Gibert στη συζήτηση των προεκτάσεων των νέων αποσπασμάτων.

Το συμπόσιο θα είναι μια ευκαιρία για την ακαδημαϊκή κοινότητα να αναλύσει τα ευρήματα και να μελετήσει την επίδραση που θα έχουν αυτά στην μελέτη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.

«Είμαστε εξαιρετικά τυχεροί που εργαστήκαμε στο υλικό αυτό, ανυπομονούμε να δούμε την ανταπόκριση του κοινού», εξηγεί η Trnka-Amrhein, περιγράφοντας το ταξίδι από την αρχική ανακάλυψη στον ευρύτερο ακαδημαϊκό διάλογο που τώρα έχει αρχίσει να ξετυλίγεται.

Πηγή: enikos.gr