Δωδεκανησιακοί Σύλλογοι στην Αμερική –Σύμη

Οι πρώτοι Συμιακοί που ήρθαν στην Αμερική στις αρχές του 20^ου αιώνα ήταν σφουγγαράδες που εγκαταστάθηκαν στο Tarpon Springs της Φλώριδα, ενώ άλλοι πήγαν στα βιομηχανικά κέντρα του Ohio και Pennsylvania και ορισμένοι έμειναν στην Νέα Υόρκη. Σ’ αυτές τις τρεις περιοχές οι Συμιακοί μετανάστες δημιούργησαν τους Συμαϊκούς συλλόγους της Αμερικής.

Οι Συμιακοί, ερχόμενοι στην Αμερική, γνώριζαν ότι φεύγοντας από το νησί τους άφηναν πίσω τους, μαζί με τις οικογένειες τους, και πολλά προβλήματα. Τα σχολεία και οι εκκλησίες έπρεπε να κτιστούν, οι δάσκαλοι και οι γιατροί να πληρωθούν και το λιμάνι και οι δρόμοι να φτιαχτούν. Η αίσθηση πως είχαν υποχρέωση να βοηθήσουν στην επίλυση αυτών των προβλημάτων οδήγησε στη δημιουργία των Συμαϊκών συλλόγων. Επίσης, «γεννήματα» και «θρέμματα» της Σύμης, διαποτισμένοι με τη λαϊκή της κουλτούρα, τους έδωσε μια ακόμη ώθηση να δημιουργήσουν συλλόγους, με σκοπό να ανακαλούν και να βιώνουν έθιμα και τρόπους ζωής του νησιού τους και να ενισχύουν τη μεταξύ τους συμπαράσταση στις δύσκολες ώρες.

Όσο περνούσαν τα χρόνια και δημιουργούσαν επιχειρήσεις, το ταξίδι της επιστροφής αναβαλλόταν και αργότερα, όταν απέκτησαν οικογένειες και παιδιά, όλο και απομακρυνόταν η πάντα ποθητή ημέρα του νόστου. Η δουλειά και πιο πολύ το μέλλον των παιδιών τους, τους ανάγκαζε να μείνουν στην Αμερική, γνωρίζοντας πως ελλόχευε ο κίνδυνος αποκοπής των παιδιών τους από την πολιτισμική τους κληρονομιά κι ήταν αυτός ο πρώτιστος λόγος για τον οποίο δημιουργήθηκαν σύλλογοι. Μόνο μέσω των συλλόγων προσπάθησαν να περισώσουν ό,τι μπορούσαν γι’ αυτούς και πιο πολύ για τα παιδιά τους. Οι Συμαϊκοί σύλλογοι κάλυψαν ένα κοινωνικό κενό και κατά κάποιο τρόπο υποκατέστησαν το νησί τους κι αποτέλεσαν πόλο έλξης των συμπατριωτών τους και εστία οργάνωσης ομαδικών εκδηλώσεων.

Παράλληλα, με σκοπό τη βοήθεια προς το γενέθλιο νησί, οι Συμαϊκοί σύλλογοι οργάνωναν εκδηλώσεις, που είχαν κι ένα άλλο στόχο πολύ πιο σημαντικό: να φέρουν την νέα γενιά κοντά στις ρίζες της. Εκτός από τις καθιερωμένες χοροεσπερίδες, στις οποίες κυριαρχούσε η Συμαϊκή μουσική και οι χοροί, οι σύλλογοι καθιέρωσαν χριστουγεννιάτικα, αποκριάτικα και πασχαλινές γιορτές. Οργάνωναν εκδρομές και γιόρταζαν τη γιορτή του Πανορμίτη και τ’ άλλα παραδοσιακά πανηγύρια του νησιού. Μ’ αυτές τις εκδηλώσεις, έδιναν την ευκαιρία στους νεοφερμένους Συμιακούς να διατηρούν τους δεσμούς τους μεταξύ τους και με το νησί τους και να ξεχνούν για λίγο τη πίκρα της ξενιτιάς και για να φέρουν πιο κοντά τους νέους, ίδρυσαν χορευτικά συγκροτήματα και βοήθησαν στην δημιουργία των ελληνικών σχολείων. Μ’ αυτό τον τρόπο συναντιούνταν οι ξενιτεμένοι με επακόλουθο να προκύπτουν και γάμοι μεταξύ των συμπατριωτών τους.

Παράλληλα οι Συμαϊκοί σύλλογοι βοήθησαν τη Σύμη με κοινωφελή έργα, κτίζοντας σχολεία και εκκλησίες, ανοίγοντας δρόμους και αποστέλλοντας υγειονομικό υλικό και σχολικά εφόδια. Στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς, όταν οι Ιταλοί έβαλαν περιορισμούς και εμπόδια στην λειτουργία των ελληνικών σχολείων, οι σύλλογοι έσπευσαν να βοηθήσουν καταβάλλοντας τους μισθούς των δασκάλων. Ακόμη και στα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση, αρκετά έργα κοινής ωφέλειας που έγιναν στην Σύμη προέκυψαν από το ξεχείλισμα αγάπης των Συμιακών της διασποράς, για το νησί τους.

Οι πρώτοι μετανάστες που ήλθαν από την Σύμη είχαν διοικητική εμπειρία από την τοπική αυτονομία που απολάμβανε το νησί επί Τουρκοκρατίας. Μεταξύ τους υπήρχαν ορισμένοι που έζησαν στη Σμύρνη, στη Κωνσταντινούπολη και στην Αλεξάνδρεια όπου υπήρχαν Συμαϊκές παροικίες και σύλλογοι και αποκόμισαν συλλογικές εμπειρίες. Έτσι, μόλις έφτασαν αρκετοί Συμιακοί στην Αμερική, υπήρξαν οι προϋποθέσεις για την δημιουργία Συμαϊκών συλλόγων.

«Πανορμίτης»

Έτσι, το 1916, ιδρύθηκε στο Campbell OH ο Συμαϊκός Σύλλογος «Πανορμίτης» και άρχισε η συλλογική δραστηριότητα των Συμιακών στην Αμερική. «Πανορμίτης» ονόμασαν το σύλλογο τους για να δείξουν την πίστη και αγάπη τους προς τον πολιούχο και προστάτη της Σύμης.

Ο «Πανορμίτης», ίδρυσε τμήματα στο Akron OH, Yorkville OH και Ambridge PA και ήταν ο πρώτος Δωδεκανησιακός Σύλλογος της Αμερικής που απέκτησε ιδιόκτητο κτήριο. Κάθε χρόνο ο Σύλλογος γιόρταζε την εορτή του Πανορμίτη στην εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Campbell με την περιφορά της εικόνας τους Πανορμίτη στους κεντρικούς δρόμους ένα γύρω από την εκκλησία. Το δε 1921, με πρωτοβουλία του «Πανορμίτης» γιορτάστηκαν στο Campbell τα εκατοντάχρονα της Ελληνικής Επανάστασης. Μέχρι το 1923, ο «Πανορμίτης» έστειλε στην Σύμη περισσότερα από $10.000, που αυτή την εποχή ισοδυναμούν με 2.000 χρυσές λίρες, για το «Πανορμίτειο Γυμνάσιο», ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και για την δημιουργία ταπητουργείου.

Με αφοσίωση και για πολλά χρόνια οι ιδρυτές του συλλόγου υπηρέτησαν τον «Πανορμίτης». Ένας απ’ αυτούς, ο Ιωάννης Κατσαράς, υπηρέτησε τον Σύλλογο περισσότερα από 60 χρόνια. Μεταξύ των άλλων Συμιακών με μακρόχρονη υπηρεσία στον “Πανορμίτης” συγκαταλέγονται: Αριστοτέλης Μαστορίδης, Πέτρος Κατσαράς, Νικόλαος Περαντινίδης και Σωτήρης Κωνσταντινίδης. Όλους αυτούς που ακούραστα πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους ο “Πανορμίτης” τίμησε σε ειδική τελετή που πήρε μεγάλη δημοσιότητα και στις τοπικές αμερικανικές εφημερίδες.

Το 1925 ανεξαρτητοποιήθηκε το τμήμα του «Πανορμίτης» στο Ambridge PA με την επωνυμία «Νηρέας». Επίσης, το 1924, οι Συμιακοί που έμεναν στο Martins Ferry OH οργάνωσαν επιτροπή η οποία ενίσχυσε οικονομικά την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και άλλες εκκλησίες της Σύμη.

«Ταξιάρχης»

Το 1923, ιδρύθηκε στο Tarpon Springs ο «Ταξιάρχης» (εκτός από τον Πανορμίτη υπάρχουν στην Σύμη και άλλα μοναστήρια και εξωκλήσια αφιερωμένα στον Αρχάγγελο Μιχαήλ), ο οποίος βοήθησε τα σχολεία, το μοναστήρι του Πανορμίτη, άλλες εκκλησίες και έργα κοινής ωφελείας της Σύμης. Μαζί με όλους τους Δωδεκανησίους αγωνίστηκε για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου και πήρε μέρος στο Πανδωδεκανησιακό Συνέδριο της Νέας Υόρκης. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο συνέχισε την βοήθεια του προς τη Σύμη και κάθε χρόνο, Χριστούγεννα και το Πάσχα, βοηθούσε τους απόρους και άλλους δεινοπαθούντες που έμεναν στη Σύμη. Τα τελευταία χρόνια, ο «Ταξιάρχης» συνεχίζει τη δράση του με την οργάνωση χοροεσπερίδων, εκδρομών και άλλες εκδηλώσεις για την ψυχαγωγία των μελών του. Με τα έσοδα που προέρχονται απ’ αυτές τις εκδηλώσεις, ο «Ταξιάρχης» απονέμει υποτροφίες στην σπουδάζουσα νεολαία.

«Αίγλη»

Το 1928 ιδρύθηκε στην Νέα Υόρκη ο Συμαϊκός Σύλλογος «Αίγλη» που μέχρι σήμερα συνεχίζει την δράση του. Η «Αίγλη» της Νέας Υόρκης, εκτός από την βοήθεια που πρόσφερε στην Σύμη και στους Συμιακούς στην Αμερική, πρωτοστάτησε στους αγώνες της Δωδεκανησιακής Νεολαίας και του Εθνικού Δωδεκανησιακού Συμβουλίου Αμερικής για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου. Επίσης συνέβαλε στην ίδρυση της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας και συμμετέχει ενεργά στις δραστηριότητες και εκδηλώσεις της Ομοσπονδίας και στους εθνικούς αγώνες της Ομογένειας. Ένα από τα ιδρυτικά μέλη της «Αίγλης», που υπηρέτησε για πολλά χρόνια και υπήρξε η ψυχή του Συλλόγου, ήταν ο Γιάννης Παπαδόπουλος.

Μετά την αλλαγή του μεταναστευτικού νόμου το 1965, σχεδόν όλοι οι Συμιακοί που ήλθαν στην Αμερική εγκαταστάθηκαν στην Νέα Υόρκη και έδωσαν νέα ώθηση στην «Αίγλη» με πρόεδρο τον Γιώργο Λινδιακό. Εκτός από την συμμετοχή στις εκδηλώσεις της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας και της Ομογένειας, η «Αίγλη» καθιέρωσε την ετήσια χοροεσπερίδα της και άλλες εκδηλώσεις και δημιούργησε χορευτικό συγκρότημα με τις παραδοσιακές ενδυμασίες της Σύμης. Επίσης ο σύλλογος με γραμματέα την Ευαγγελία Καμμά και με ανταποκρίσεις της στο “Συμαϊκό Βήμα” και στον “Συμιακό” ενημέρωνε τους απανταχού Συμιακούς για την δράση τους στην Αμερική.

Η άνοδος της προόδου της «Αίγλης» συνεχίστηκε και όταν τα ηνία του συλλόγου ανέλαβε το ΔΣ με την ακόλουθη σύνθεση: Πρόεδρος – Ευαγγελία Καμμά, Αντιπρόεδρος – Άλεξ Κωνσταντόπαις, Γεν. Γραμματέας – Αικατερίνη Ζουρούδη, Ειδ. Γραμματέας – Σεβαστιάνα Βογιαζή, Ταμίας -Μιχάλης Λεβεντέρης, Μέλη: Μαρία Πήλιου, Μιχάλης Γιαλουράκης, Άννα Λινδιακού-Παύλου, Κυριάκος Κωνσταντόπαις, Ευαγγελία Πλατέλα, Άννα Σεμερζάκη, Κωσταντίνος Τσαβαρής, Ελένη Κωνσταντόπαις-Τσέλιος.

Εκτός από την ετήσια χοροεσπερίδα και τις άλλες εκδηλώσεις ο σύλλογος καθιέρωσε την εορτή της Βασιλόπιτας και την εορτή του Πανορμίτη, πολιούχου της Σύμης, που γίνεται κάθε χρόνο στην εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης στην Αστόρια. Μετά την Θεία λειτουργία και αρτοκλασία, ακολουθεί δεξίωση στο χολ της εκκλησιάς για όλο το εκκλησίασμα, όπου προσφέρονται καφές, γλυκά, αναψυκτικά και Συμιακά παραδοσιακά φαγητά. Το 2015, με την συμπλήρωση ενός αιώνα Συμαϊκής συλλογικής δράσης στην Αμερική, η «Αίγλη» έκδωσε αναμνηστικό λεύκωμα με πλούσιο ιστορικό και λαογραφικό περιεχόμενο για την Σύμη και τις Συμαϊκές παροικίες του εξωτερικού. Επίσης, με αντιπρόσωπο του συμμετείχε σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που έγιναν στην Σύμη. Κάθε χρόνο, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και σε ειδικές περιπτώσεις, ο σύλλογος ενίσχυε οικονομικά δεινοπαθούντες συμπατριώτες του που μένουν στο νησί.

Με το πέρασμα του χρόνου ήρθε η σειρά της νέας γενεάς να αναλάβει την διοίκηση του συλλόγου με την εκλογή του νέου ΔΣ: Πρόεδρος Μερκούρης Μοσχόβης, Αντιπρόεδρος Δημήτρης Κοντός, Γενική Γραμματέας: Ειρήνη Ζουρούδη-Caruso, Ειδική Γραμματέας: Ζωή Πήλιου, Ταμίας: Maria Lamaze, Σύμβουλοι: Λευτέρης Ρομπέσης, Γιάννης Τσουβαλάς, Άννα Pavlo, Τζένη Ζουρούδη-Fontana, Κωνσταντίνος Τσαβαρής, Άννα Weber, Αλέκος Κωνσταντόπαις.

Το νέο ΔΣ συνεχίζει τις καθιερωμένες εκδηλώσεις του συλλόγου. Μεταξύ των άλλων στην εορτή του Πανορμίτη παρουσίασε το έθιμο του «Κουκουμά». Επίσης η «Αίγλη» ανάλαβε την χρηματοδότησης της υπό έκδοση Ιστορίας της Σύμης του Κώστα Κοντού στα Ελληνικά και Αγγλικά, που μεταξύ των άλλων θα δώσει την ευκαιρία στην νέα γενεά να γνωρίσει την ιστορία του νησιού των προγόνων τους.

Πηγή:anamniseis.net