Στη χώρα του “Μέτρον Άριστον”

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΛΑΣΠΙΝΑ

Η πυρκαγιά στη βορειοανατολική Αττική που ξεκίνησε το μεσημέρι στις 11ης Αυγούστου 2024 είναι μια από τις πιο καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν την περιοχή της Αττικής.    Μία γυναίκα έχασε τη ζωή της στο Πάτημα Χαλανδρίου και ένας πυροσβέστης τραυματίστηκε στα χέρια και τα πόδια. Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει πληγεί σημαντικά από δασικές πυρκαγιές, οι οποίες έχουν επηρεάσει το 2% της συνολικής έκτασης της χώρας.

Εύλογη είναι, επομένως, η αντίδραση των κομμάτων της αντιπολίτευσης, κοινωνικών φορέων και άλλων συλλογικοτήτων, καθώς γίνεται η αποτίμηση των καταστροφών που προκάλεσαν οι πύρινες γλώσσες της φωτιάς,  την επόμενη μέρα. Δυστυχώς, όμως, στη χώρα του «Μέτρον Άριστον» συχνά-πυκνά χάνεται το μέτρο μαζί και η δημιουργική κριτική. Κυριαρχούν οι  «ατάκες», οι «γενικεύσεις» και οι «ισοπεδωτικές κριτικές».

Μερικά παραδείγματα:

Στέφανος Κασσελάκης (ΣΥΡΙΖΑ):  «Το να διασχίζει μία φωτιά 40 χιλιόμετρα στην ήδη μισοκαμένη Αττική και να μπαίνει και να καίει τον αστικό ιστό, είναι κάτι που ταιριάζει στην Καμπούλ και όχι στην Αθήνα (…) «να υπάρξει άμεση αποπομπή του κ. Κικίλια από τον πρωθυπουργό».  Άλλη: «Υποστελέχωση, έλλειψη εξοπλισμού, παντελώς αναποτελεσματικός συντονισμός. Αυτή είναι η Πολιτική Προστασία Μητσοτάκη, για την οποία μπορεί να είναι περήφανος ο ίδιος, όμως όχι κάθε πολίτης που αγαπά και νοιάζεται την πατρίδα του».

Χάρης Δούκας, Δημάρχος Αθηναίων: δήλωση περί «ανικανότητας και αναποτελεσματικότητας του “επιτελικού” κράτους».

Δημήτρης Κουτσούμπας ΓΓ ΚΚΕ: «…θα έπρεπε ‘χτες’ να έχουν ανοιχτεί όλοι οι δασικοί δρόμοι, θα έπρεπε ‘χτες’ να έχει καθαριστεί το δάσος, θα έπρεπε ‘χτες’ να έχουν παρθεί όλα τα μηχανήματα, οι υποδομές, το προσωπικό το απαραίτητο και να είχε εκπαιδευτεί ο πληθυσμός για τέτοιες καταστάσεις».

Νίκος Ανδρουλάκης πρόεδρος ΠΑΣΟΚ (για τον Πρωθυπουργό): «Κρύβεται και εξυφαίνει το επόμενο σενάριο, τι θα μας πει. Έφταιγε ο αέρας, έφταιγε ο στρατηγός άνεμος, έφταιγαν τα αυθαίρετα, έφταιγαν οι κακοί κάτοικοι που δεν καθάρισαν, κάπου να βρει να αντιμεταθέσει τις ευθύνες του».

Ζωη Κωνσταντοπούλου: πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας: «Αυτό που συνέβη, δυστυχώς, ήταν προδιαγεγραμμένο, θα έλεγα προμελετημένο».

ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής: «Αν ο Πρωθυπουργός στην πρώτη δημόσια τοποθέτηση του μετά την καταστροφική πυρκαγιά που από τον Βαρνάβα έφτασε να σβήσει στο Χαλάνδρι, δηλώνει ικανοποιημένος, τότε μόνο ένα σχόλιο απομένει: Ανεπαρκής, αμετροεπής και αλαζόνας».

Δυστυχώς, τέτοιες δηλώσεις ούτε τα δάση προστατεύουν ούτε την νοημοσύνη των πολιτών στους οποίους απευθύνονται. Κυρίως, όμως, λειτουργούν αποπροσανατολιστικά με αποτέλεσμα από τις αντιδράσεις που προκαλούνται εξ αιτίας των να συγκαλύπτονται εν τέλει οι τυχόν πραγματικοί υπαίτιοι και οι ευθύνες τους!

Ας δούμε, όμως, τι συμβαίνει στην πατρίδα μας ώστε να γνωρίζουμε για τι ακριβώς μιλάμε:

*από 1/1/2024 έως 1/5/2024 εκδηλώθηκαν 3.543 αγροτοδασικές πυρκαγιές ενώ πέρσι την ίδια περίοδο είχαν εκδηλωθεί 2.907. Την ίδια ώρα οι επιστήμονες εκφράζουν την ανησυχία τους μιας και οι θερμοκρασίες που καταγράφονται εδώ και 10 μήνες είναι υψηλότερες από τα επίπεδα της εποχής.

*Η φονικότερη δασική πυρκαγιά στην Ελληνική Ιστορία αλλά και η 2η παγκοσμίως στον 21ο αιώνα προκλήθηκε στην Βορειοανατολική Αττική (Νταού Πεντέλης – Ν. Βουτζάς – Μάτι – Κόκκινο Λιμανάκι) στις 23 Ιουλίου 2018 από εγκληματική αμελή συμπεριφορά (καύση υπολειμμάτων κλαδιών) σε ημέρα που ο κίνδυνος πυρκαγιάς ήταν πολύ υψηλός (Κατηγορία 4) με αποτέλεσμα (102) νεκρούς και (58) σοβαρά εγκαυματίες.

*Οι περισσότερες απώλειες ανθρώπινων ζωών από δασικές πυρκαγιάς παρατηρούνται στην Αττική και πιο συγκεκριμένα στην Βορειοανατολική Αττική.

*Επίσης, η Βορειοανατολική Αττική είναι η πιο πυρόπληκτη Περιφερειακή Ενότητα της Περιφέρειας Αττικής. [Τα στοιχεία από έρευνα τα τελευταία 41 έτη, με τίτλο ”Οι φονικές και καταστρεπτικές πυρκαγιές στην Ελλάδα (1980 – 2020)″ huffingtonpost.gr]

Ας δούμε τώρα τι λένε επιστήμονες για τα αίτια που τα τελευταία χρόνια “πυροδοτούν” τις πυρκαγιές όπως αυτή του Βαρνάβα:

– «Η Μεσόγειος είναι ένα καυτό σημείο της κλιματικής κρίσης», δηλώνει στο Euronews ο Δρ Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ). Η Νότια Ιταλία, η Κύπρος, η Τουρκία και οι χώρες της βόρειας Αφρικής επηρεάζονται επίσης άσχημα από τα αυξανόμενα κύματα καύσωνα. Το ανατολικό τμήμα της Μεσογείου θερμαίνεται ιδιαίτερα γρήγορα, προσθέτει. Τα τελευταία 30 με 40 χρόνια, η έρευνα του ΕΑΑ δείχνει ότι η συνολική αύξηση της θερμοκρασίας στην Ελλάδα ξεπερνά τους 1,5 C – μία υπερβολικά μεγάλη αύξηση για τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.(isider.gr)

– Η εγγύτητα της Ελλάδας με την Αφρική σημαίνει ότι οι θερμοί άνεμοι συχνά διασχίζουν τον ωκεανό από τη Σαχάρα. Αυτό ακριβώς συμβαίνει από τον Ιούνιο, με θερμούς ανέμους που φέρουν σκόνη – γνωστοί ως «Σιρόκος» ή «Καμσίν» – να πυροδοτούν το κύμα καύσωνα. «Αυτοί οι άνεμοι είναι συνήθως πολύ ξηροί και μπορούν να αφυδατώσουν τη βλάστηση, καθιστώντας την χώρα μας πιο επιρρεπή σε σπινθήρες και εξάπλωση πυρκαγιών, λέει στο Euronews ο κ. Χρήστος Ζερεφός, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και απεσταλμένος για το κλίμα για την Ελλάδα. (insider.gr)

– Αν και τα μελτέμια μπορούν να ανακουφίσουν τους κατοίκους μειώνοντας ελαφρώς τις θερμοκρασίες, η δύναμή τους μπορεί να επιδεινώσει τις συνθήκες πυρκαγιάς. «Η ισχυρή, επίμονη φύση τους μπορεί να αναζωπυρώσει τις υπάρχουσες πυρκαγιές, καθιστώντας πιο δύσκολο τον έλεγχο και πιο γρήγορη την εξάπλωσή τους», εξηγεί ο κ. Ζερεφός. Και, επισημαίνει, πως τα αποτελέσματα της προσομοίωσης του κλίματος υποδηλώνουν ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να τα κάνει ακόμη πιο έντονα. (insider.gr)

Ωστόσο, καίγεται μόνον η Ελλάδα; Σύμφωνα με το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (ΚΣΑΕΑ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τα τελευταία δύο χρόνια, εκτός από την Ελλάδα, οι χώρες που επλήγησαν ιδιαίτερα ήταν η Γαλλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, μεγάλες πυρκαγιές ξέσπασαν επίσης στη Γερμανία, , στη Σλοβενία, στην Τσεχία, καθώς και σε άλλες χώρες. Για να μην αναφερθούμε στις τεράστιες πυρκαγιές της Αυστραλίας και των ΗΠΑ.

Στην Ελλάδα υπάρχουν και ιδιαιτερότητες που, δυστυχώς, δυσχεραίνουν το έργο κατάσβεσης. Λόγω του δύσβατου ορεινού εδάφους και των περισσότερων από 6.000 νησιών, η καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα είναι δύσκολη. Η παρακολούθηση για φωτιές σε απομακρυσμένες και ορεινές περιοχές, όπου η επικοινωνία είναι περιορισμένη, απαιτεί πιο προηγμένες τεχνολογίες ανίχνευσης τέτοιες που ήδη υιοθετούνται στην ΕΕ και ,φυσικά, από την Ελλάδα. Ωστόσο οι αλλαγές αυτές δεν γίνονται σε λίγες μέρες ή μερικούς μήνες. Απαιτούνται χρόνια.

Πρόσφατα το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ανακοίνωσε την επένδυση σε τέσσερις δορυφόρους θερμικής απεικόνισης και σε σύστημα ανίχνευσης για δασικές πυρκαγιές πυρκαγιών της εταιρείας OroraTech. Μαζί με μία κοινοπραξία από Έλληνες υπεργολάβους η OroraTech θα παραδώσει ένα σύστημα διαχείρισης δασικών πυρκαγιών που θα περιέχει επίγεια συστήματα και υπηρεσίες επεξεργασίας, καθώς και ένα σμήνος δορυφόρων θερμικής απεικόνισης για την παρακολούθηση του συνόλου της επικράτειας για πιθανές εστίες πυρκαγιάς. Το έργο θα υλοποιηθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και θα καθοδηγείται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος. (ot.gr)

Στο μεταξύ, επιβάλλεται, βεβαίως, η διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου, τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και καταστολής αν όχι και αποκατάστασης, να γίνεται από ενιαίο φορέα, προκειμένου να υπάρχει αποτελεσματικότητα στη διαχείριση της δασοπροστασίας. Το ερώτημα γιατί η Πυροσβεστική να έχει τον πρώτο λόγο στην κατάσβεση δασικών πυρκαγιών και όχι η Δασική Υπηρεσία παραμένει αναπάντητη. Η πρόσφατη απόφαση περί καθαρισμού των ακάλυπτων οικοπέδων υπονομεύεται από την μη ενεργή ανάμειξη, από την Πολιτεία, με την ανάλογη κρατική χρηματοδότηση, των Δήμων για την αποκομιδή των ξερών κλαδιών και ξερών χόρτων, που δημιουργούν “βόμβες” παρατημένες σε καίρια πόστα. Ενώ, η έλλειψη επαρκών δρόμων-ζωνών δασοπροστασίας και τέλος, παράγοντες όπως κολώνες και καλώδια της ΔΕΗ μέσα σε πευκοδάση,  είναι πυροτεχνήματα…

Υπάρχουν τεχνικές αντιμετώπισης των πυρκαγιών όπως το «αντιπυρ» που, όμως, σε μεγάλες πυρκαγιές όπως στο εκτεταμένο μέτωπο της φωτιάς του Βαρνάβα μπορεί να εξελιχθούν σε μπούμερανγκ. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται σωστός συντονισμός. Έμπειροι δασολόγοι εκτιμούν, επίσης, ότι το «δόγμα»  <πρώτο μέλημα οι ανθρώπινες ζωές> μπορεί να είναι ανθρωπιστικό, είναι, όμως, λάθος. «Πρώτα σβήνουμε με κάθε μέσο τη φωτιά και μετά όλα τα άλλα διότι εάν λειτουργούμε αντίστροφα, μέχρι να εξασφαλίσουμε εκκενώσεις και ζωές, η φωτιά καθίσταται ανεξέλεγκτη» μας είπε έγκριτος δασολόγος.  Επιστήμονες εμείς δεν είμαστε ούτε ειδικοί. Απλώς καταγράφουμε τα λεχθέντα.

Θα ολοκληρώσουμε με τη δήλωση – απάντηση του Πρωθυπουργού στις δηλώσεις των πολιτικών αρχηγών: Μητσοτάκης: «…Και οι προσπάθειες φαίνονται, και τα αποτελέσματα. Γιατί πότε μια φωτιά με μέτωπο 40 χιλιομέτρων στην Ελλάδα ελέγχθηκε μέσα στο πρώτο 48ωρο; Αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες για την αντιπολίτευση, που ζητά αποπομπές και καταφεύγει στο μέτρημα των πυροσβεστικών αεροσκαφών για να κάνει κριτική».