Δωδεκανησιακοί Σύλλογοι στις ΗΠΑ – Νίσυρος

Νέα Υόρκη.- Απ’ όλους τους Δωδεκανησίους, οι Νισύριοι εγκαταστάθηκαν ομαδικά στην Νέα Υόρκη, κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που πρώτοι οι Νισύριοι ίδρυσαν Δωδεκανησιακούς συλλόγους, επηρεασμένοι από τον ομογενειακό τύπο που κυκλοφορούσε στην Νέα Υόρκη και την συλλογική δραστηριότητα των άλλων ομογενών. Η πρωτοπορία των Νισυρίων οφείλεται και στην παρουσία αρκετών συμπατριωτών τους, που ήλθαν από την Μικρά Ασία κι είχαν συλλογικές εμπειρίες από τους Νισυριακούς συλλόγους στην Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη.

«Όμηρος» – «Πορφυρίς»

Το 1903 ιδρύθηκε στην Νέα Υόρκη ο Νισυριακός Σύλλογος «Όμηρος» με σκοπό την δημιουργία κοινοτικού σχολείου στην Νίσυρο και το 1907 ενεργοποιήθηκε και κατόρθωσε να συγκεντρώσει σημαντικό χρηματικό ποσό με το οποίο κτίστηκε η «Ομήρειος Κοινοτική Σχολή» στο Μανδράκι. Παράλληλα, το 1906, ιδρύθηκε στην Νέα Υόρκη ο Σύλλογος «Πορφυρίς» από Νισύριους από το ίδιο χωριό, που συγκέντρωσε σεβαστό χρηματικό ποσό με το οποίο κτίστηκαν τα Δημοτικά Λουτρά της Νισύρου. Κατά την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων και οι δυο σύλλογοι πραγματοποίησαν εράνους για εθνικούς σκοπούς.

Γνωμαγόρας

Στις 5 Απριλίου 1915, από την συγχώνευση των δύο συλλόγων προήλθε ο «Γνωμαγόρας». Ο νέος σύλλογος συνέχισε την βοήθεια του προς την Νίσυρο με την αποπεράτωση του λιμανιού στο Μανδράκι και αργότερα, το 1956, με την ανακαίνιση των Λουτρών. Κατά το διάστημα της Ιταλοκρατίας, ο Σύλλογος βοήθησε τα Ελληνικά σχολεία της Νισύρου με την πληρωμή των μισθών των δασκάλων και την δωρεάν παραχώρηση βιβλίων και γραφικής ύλης. Επίσης, βοήθησε το μοναστήρι της Παναγίας Σπηλιανής και άλλες εκκλησίες και εξωκλήσια.

Στο διάστημα της οικονομικής κρίσης, ο «Γνωμαγόρας» φρόντισε και για την κοινωνική περίθαλψη των μελών του. Όταν κάποιο μέλος του Συλλόγου ασθενούσε του έδινε 40 δολάρια και αν χρειαζόταν να πάει στο νοσοκομείο το ποσό αυξανόταν στα 90 δολάρια. Αν δε ο ασθενής ήταν άπορος και χρειαζόταν να πάει στην εξοχή προς ανάρρωση, ο σύλλογος μπορούσε να προσφέρει μέχρι 250 δολάρια. Όταν κάποιος πέθαινε και ήταν άπορος τότε ο Σύλλογος κάλυπτε τα έξοδα της κηδείας του.

Το 1931 άρχισε η έκδοση του μηνιαίου πολυγραφημένου Δελτίου «Γνωμαγόρας», που κράτησε μέχρι το 1940. Η έκδοση του Δελτίου επαναλήφθηκε από το 1951-56, και μεμονωμένα το 1957, 1959 και 1966. Το 1995 ο Σύλλογος επανεξέδωσε το «Δελτίο» σε επτά τόμους, που βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Το 1997 ο Σύλλογος εξέδωσε τα «Νισύρου Ιστορικά» του Ηλία Κοντοβερού, τα «Νισύρου Λαογραφικά» του Γεωργίου Καζαβή, το ιστορικό μυθιστόρημα «Καλλετές» του Ιακώβου Καζαβή και αρκετά πανηγυρικά λευκώματα με πλούσιο ιστορικό και λαογραφικό περιεχόμενο για την Νίσυρο και την Νισυριακή παροικία της Αμερικής.

Παράλληλα ο «Γνωμαγόρας» γιόρταζε τις Νισυριακές γιορτές για την ψυχαγωγία των μελών του και την διατήρηση της πολιτισμικής κληρονομιάς της Νισύρου στην Αμερική. Ο Σύλλογος χορηγεί υποτροφίες σε Νισυριακής καταγωγής φοιτητές και βραβεία στα Νισυρόπουλα που φοιτούν σε Ελληνικά σχολεία. Ο «Γνωμαγόρας» απέκτησε λέσχη σε ιδιόκτητο κτήριο στην Αστόρια.

Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος

Το 1909, οι Νισύριοι της Νέας Υόρκης από τα Νικιά, ίδρυσαν τον Σύλλογο «Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος», τιμώντας το ομώνυμο Μοναστήρι του χωριού με σκοπό την συντήρηση του και στην συνέχεια φρόντισε για την ιατρική περίθαλψη των κατοίκων των Νικιών και την πρόσληψη δασκάλων.

Στα 1922 ο Σύλλογος αποφάσισε την ίδρυση παρθεναγωγείου στα Νικιά και φρόντισε για την περίθαλψη των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής που ήλθαν από την Μικρά Ασία στην Νίσυρο. Επίσης στο διάστημα της Ιταλοκρατίας ο Σύλλογος βοήθησε χρηματικά τα Ελληνικά σχολεία των Νικιών. Το 1930 με την συνεργασία των  Νισυριακών συλλόγων «Γνωμαγόρας» και «Θερμιανή» δημιούργησαν την Νισυριακή λέσχη για να εξυπηρετούν τις κοινωνικές ανάγκες των μελών τους.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο Σύλλογος συνέχισε να μεριμνά για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των κατοίκων των Νικιών και να φροντίζει για την αποστολή τροφίμων και ρουχισμού. Ένα από τα σημαντικά έργα του Συλλόγου υπήρξε η ανέγερση του «Θεολόγειου Δημοτικού Σχολείου». Επίσης, με πρωτοβουλία του «Θεολόγου» και με σημαντική οικονομική εισφορά έγινε η διάνοιξη αυτοκινητόδρομου προς το Μοναστήρι. Το 1971 ίδρυσε ταμείο υποτροφιών και μαζί με τους άλλους Νισυριακούς συλλόγους ίδρυσαν Ελληνικό σχολείο. Ο «Θεολόγος», εξέδωσε αρκετά λευκώματα με πλούσιο ιστορικό και  λαογραφικό περιεχόμενο και απέκτησε δική του λέσχη σε ιδιόκτητο κτήριο στην Αστόρια.

Η Παναγία η Θερμιανή

Το 1906 ιδρύθηκε στην Νέα Υόρκη ο Σύλλογος «Τέρπανδρος», αλλά η συλλογική δραστηριότητα των Νισυρίων από το Εμπορειό άρχισε το 1909 με την ίδρυση του συλλόγου «Παναγία η Θερμιανή» προς τιμή του πολιούχου του χωριού. Σκοπός του Συλλόγου ήταν η συντήρηση των σχολείων στο νησί και η διατήρηση της θρησκείας και της Ελληνικής γλώσσας στην Αμερική. Στο διάστημα της Ιταλικής κατοχής, ο Σύλλογος πλήρωνε τους μισθούς των δασκάλων των δημοτικών σχολείων του Εμπορειού και των Πάλων, κατέβαλλε τους μισθούς των ιερέων και φιλοδωρήματα στους ιεροκήρυκες. Παράλληλα η «Θερμιανή» φρόντισε για την παρουσία γιατρού και ύπαρξη φαρμακείου στο Εμπορειό, και συμμετείχε σε εράνους για τους σεισμόπληκτους και πρόσφυγες που ήλθαν από την Μικρά Ασία, βοήθησε πτωχές οικογένειες και προικοδότησε άπορες νέες.

Κατά διαστήματα η «Θερμιανή» έστειλε πολλές χιλιάδες δολάρια για κοινωφελή έργα που έγιναν στους Πάλους. Συνέβαλε στην ανοικοδόμηση του Ιερού ναού των Αγίων Αποστόλων και στην αγορά του οικοπέδου που κτίστηκε το Δημοτικό σχολείο. Βοήθησε οικονομικά στον εξωραϊσμό της Ιεράς Μονής της Κυράς, στο κτίσιμο βοηθητικών χώρων, στον ηλεκτροφωτισμό και στην διάνοιξη και τσιμεντόστρωση του δρόμου προς αυτήν και προχώρησε στην αξιοποίηση οικοπέδου του Συλλόγου για να κτιστεί ξενοδοχείο. Το 1994 ο Σύλλογος ίδρυσε ταμείο υποτροφιών για τα παιδιά των μελών του που φοιτούν σε κολλέγια και πανεπιστήμια και παράλληλα βοηθά οικονομικά εκκλησίες και ελληνικά σχολεία στην Αμερική. Η «Θερμιανή», εξέδωσε αρκετά λευκώματα με πλούσιο περιεχόμενο και απέκτησε δική της λέσχη σε ιδιόκτητο κτήριο στην Αστόρια.

Χαραυγή

Εκτός από τους τρεις ανδρικούς συλλόγους, το 1934 ιδρύθηκε στη Νέα Υόρκη ο γυναικείος σύλλογος «Χαραυγή» με σκοπό την αλληλοβοήθεια μεταξύ των Νισυρίων και τη διατήρηση της πολιτισμικής τους κληρονομιάς. Επίσης, το 1941, ιδρύθηκε η Νισυριακή Νεολαία για να συνδράμει την Δωδεκανησιακά Νεολαία στο έργο της. Αργότερα εκτός από τα εθνικά θέματα, έστρεψε το ενδιαφέρον της και σε πολιτιστικά δρώμενα. Το 1974, οι Νισυριές από το Μανδράκι ίδρυσαν στην Νέα Υόρκη την «Παναγία η Σπηλιανή».

Florida

Στις 2 Φεβρουαρίου 1998, στο σπίτι του Μάνου και Αθανασίας Κουλιανίδη, μετά από πρόσκληση τους βρέθηκαν οι Νισύριοι π. Τάσος Διακοβασίλης, Μανώλης και Μαρία Παπαεμμανουήλ, Τάκης και Λορέτα Φραντζή, Ηρακλής και Βούλα Φραντζής, Νικόλαος Κωστίδης, Άννα Φραντζή, Νικόλαος και Ζωή Ιντζέ, Δημήτριος και Πόπη Δημητρίου και το ζεύγος Πήτερ Κορωνέος. Στη συνάντηση αυτή αποφασίστηκε να ιδρυθεί Νισυριακός σύλλογος στην περιφέρεια Clearwater-Tampa της Φλώριδας.

Πράγματι, στις 25 Απριλίου, στο εστιατόριο του Νίκου Ιντζέ στο Clearwater, συνήλθαν οι Νισύριοι της περιοχής και ίδρυσαν σύλλογον με την ονομασία «Nisyros Society of Florida» και ακολούθησε η εκλογή του ΔΣ: πρόεδρος Νίκος Ιντζές, αντιπρόεδρος Εμμ. Κουλιανίδης, γραμματέας Άννα Φραντζή, ταμίας Εμμ. Παπαεμμανουήλ, βοηθός ταμία Γιάννης Κουλιανός, σύμβουλοι Νίκος Κωστίδης, Δημήτριος Δημητρίου, Τάκης Φραντζής. Έκτοτε ο Σύλλογος συνεχίζει την πολιτιστική του δράση με χοροεσπερίδα, Χριστουγεννιάτικο πάρτι και εκδρομές. Επίσης κάθε χρόνο ο Σύλλογος γιορτάζει την Παναγία τη Σπηλιανή, την Παναγία τη Κυρά και τον Άγιο Νικήτα τον Νισύριο.

Νισυριακός Σύλλογος Νέας Υόρκης

Από την δεκαετία του 1930 έγιναν προσπάθειες ένωσης του συλλογικού δυναμισμού των Νισυρίων με την οργάνωση κοινών χοροεσπερίδων, που το 1948 κατέληξαν στην ίδρυση της Ομοσπονδίας των Νισυριακών Συλλόγων που έδρασε για μερικά χρόνια. Το 1990 άρχισε μια άλλη προσπάθεια συνένωσης του Νισυριακού δυναμικού της Νέας Υόρκης, που δέκα χρόνια αργότερα έφερε τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα: Τον Φεβρουάριο του 2003 οι Νισυριακοί σύλλογοι «Γνωμαγόρας», «Θερμιανή» και «Θεολόγος», μετά από γόνιμη δράση ενός αιώνα, ένωσαν τις δυνάμεις τους υπό την επωνυμία «Νισυριακός Σύλλογος Νέας Υόρκης». Με τον νέο σύλλογο συνεργάζονται η «Νισυριακή Νεολαία», η «Χαραυγή» και η «Σπηλιανή». Ο νέος Σύλλογος κληρονόμησε σεβαστή κτηματική περιουσία, τα τρία ιδιόκτητα κτίρια των ενωθέντων συλλόγων στην Αστόρια.

Πηγή:anamniseis.net