Οι γνωστές και άγνωστες πτυχές στη συμφωνία της Ρωσίας με τη Βόρεια Κορέα – Οι πρώτες αντιδράσεις

Τόσο ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, όσο και ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας, Κιμ Γιονγκ Ουν, ανακοίνωσαν ότι δεσμεύτηκαν σε μια νέα στρατηγική συνεργασία, χωρίς ωστόσο να αποκαλύπτουν λεπτομέρειες της συγκεκριμένης συμφωνίας, η ερμηνεία της οποίας προκαλεί το ενδιαφέρον της Δύσης.

Το σύμφωνο απαιτεί από τις δύο χώρες να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα μέσα για την παροχή άμεσης στρατιωτικής βοήθειας σε περίπτωση πολέμου, σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Βόρειας Κορέας. Ενώ η συμφωνία, που υπογράφηκε την Τετάρτη στη σύνοδο κορυφής στην Πιονγκγιάνγκ, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η πιο ισχυρή συμφωνία ανάμεσα στις δύο χώρες που υπογράφηκε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με το πόσο ισχυρή είναι η δέσμευση για την ασφάλεια.

Ο Κιμ Γιονγκ Ουν υποστήριξε ότι η συμφωνία ενίσχυσε τις διμερείς σχέσεις σε επίπεδο συμμαχίας, ενώ ο Πούτιν ήταν πιο εγκρατείς, αποφεύγοντας να τη χαρακτηρίσει συμμαχία.

Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Βόρειας Κορέας δημοσίευσαν το κείμενο της συμφωνίας, το οποίο περιλαμβάνει επίσης ευρύτερη συνεργασία στον στρατό, την εξωτερική πολιτική και το εμπόριο. Η Ρωσία δεν έχει δημοσιεύσει το κείμενο.

Οι σχέσεις μεταξύ της μεγάλης γεωγραφικά Ρωσίας και της μικρής, απομονωμένης Βόρειας Κορέας -και οι δύο πυρηνικές δυνάμεις- έχουν αναθερμανθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια εν μέσω της αυξανόμενης αντιπαλότητας της Ρωσίας με τη Δύση για την εισβολή στην Ουκρανία και την καταστολή όλης της εγχώριας αντιπολίτευσης.

Η πρώτη αρνητική αντίδραση απέναντι στη συμφωνία ήρθε από τη Νότια Κορέα με την κυβέρνηση να δηλώνει ότι θα επανεξετάσει την πολιτική της που αφορά στον περιορισμό της υποστήριξης της  Ουκρανίας με μη θανατηφόρες προμήθειες. Η Νότια Κορέα, ως εξαγωγέας όπλων, έχει παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία, αλλά όχι στρατιωτικές προμήθειες.

Παράλληλα, από το Βιετνάμ, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε την Πέμπτη ότι η Ρωσία ενδέχεται να προμηθεύσει όπλα στη Βόρεια Κορέα ως απάντηση στη στρατιωτική βοήθεια της Δύσης στην Ουκρανία.

Οι υποσχέσεις ανάμεσα σε Ρωσία και Βόρεια Κορέα

Το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης για τη συμφωνία εταιρικής σχέσης περιστρέφεται γύρω από το άρθρο που υπόσχεται αμοιβαία βοήθεια. Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Βόρειας Κορέας, το επίμαχο άρθρο αναφέρει ότι εάν μία από τις χώρες δεχτεί εισβολή και εμπλακεί σε εμπόλεμη κατάσταση, η άλλη πρέπει να αναπτύξει «όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της χωρίς καθυστέρηση» για να παράσχει «στρατιωτική και άλλη βοήθεια».

Αλλά λέει επίσης ότι τέτοιες ενέργειες πρέπει να είναι σύμφωνες με τους νόμους και των δύο χωρών και το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο αναγνωρίζει το δικαίωμα αυτοάμυνας ενός κράτους μέλους του ΟΗΕ.

Αναλυτές εκτιμούν ότι η συγκεκριμένη δέσμευση αποτελεί ανανέωση μίας παλαιότερης μέρος μιας συνθήκης του 1961 μεταξύ της Βόρειας Κορέας και της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτή η συμφωνία απορρίφθηκε μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και αντικαταστάθηκε το 2000 από μια συμφωνία που πρόσφερε μικρότερες εγγυήσεις ασφαλείας.

Ο Cheong Seong Chang, αναλυτής στο Ινστιτούτο Sejong της Νότιας Κορέας, είπε ότι η συμφωνία απηχεί τη γλώσσα της συνθήκης του 1961, καθώς και τις διατάξεις της συνθήκης αμοιβαίας άμυνας ΗΠΑ-Νοτίου Κορέας σχετικά με την ενεργοποίηση καναλιών συντονισμού εάν κάποια από τις δύο χώρες αντιμετωπίσει απειλή εισβολής.

«Η Βόρεια Κορέα και η Ρωσία έχουν αποκαταστήσει πλήρως τη στρατιωτική τους συμμαχία από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου», είπε ο Cheong.

Άλλοι αναλυτές ήταν πιο προσεκτικοί στις ερμηνείες τους, λέγοντας ότι η αναφορά περί αμοιβαίας βοήθειας είναι προσεκτικά διατυπωμένη ώστε να αποφεύγονται οι αυτόματες παρεμβάσεις και περιορίζει αυστηρά τις συνθήκες υπό τις οποίες κάθε χώρα θα πρέπει να παρέμβει.

Αν και είναι σπάνιο για οποιαδήποτε αμυντική συνθήκη να απαιτεί συγκεκριμένα από μια χώρα να επέμβει αυτόματα για να υπερασπιστεί έναν εταίρο που δέχεται επίθεση, η δύναμη της δέσμευσης μπορεί να σηματοδοτηθεί με άλλους τρόπους, όπως για παράδειγμα η συνεργασία ΗΠΑ και Νότιας Κορέας όπου χιλιάδες αμερικανικά στρατεύματα σταθμεύουν στη Νότια Κορέα και συνεργάζονται στενά σε θέματα εκπαίδευσης και οπλικών συστημάτων, αναφέρουν αναλυτές. Αλλά η Ρωσία, για παράδειγμα, δεν έχει παρουσία στρατευμάτων στη Βόρεια Κορέα και οι χώρες δεν έχουν αποδεδειγμένο ιστορικό κοινών στρατιωτικών δραστηριοτήτων και συντονισμού, εκτός από τις υποτιθέμενες μεταφορές πυρομαχικών από τον Βορρά στη Ρωσία.

Το γεγονός ότι το άρθρο επικαλείται τους εσωτερικούς νόμους των χωρών και τον Χάρτη του ΟΗΕ μπορεί να αντικατοπτρίζει ότι η Ρωσία προσπάθησε να περιορίσει την αμυντική της υποχρέωση σε πολύ στενούς όρους: όταν είναι σαφές ότι η Βόρεια Κορέα δεν υποκίνησε την επίθεση, όταν η επίθεση στη Βόρεια Κορέα χαρακτηρίζεται νομικά στη Ρωσία ως «πόλεμος» και όταν η αμυντική βοήθεια που πρέπει να προσφέρει η Πιονγκγιανγκ δικαιολογείται από τον ΟΗΕ.

Τι είδους στρατιωτική συνεργασία είναι δυνατή;

Ο Πούτιν είπε ότι «δεν θα αποκλείσει την ανάπτυξη στρατιωτικής-τεχνικής συνεργασίας με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας σύμφωνα με το έγγραφο που υπογράφηκε».

Αυτή η δήλωση ουσιαστικά επισημοποιεί κάτι που οι δυτικές χώρες ισχυρίζονται ότι συμβαίνει ήδη. Οι ΗΠΑ και άλλοι σύμμαχοι ισχυρίζονται ότι η Ρωσία έχει λάβει βαλλιστικούς πυραύλους και πυρομαχικά από τη Βόρεια Κορέα καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία εξαντλεί το απόθεμα της Μόσχας, ενώ η Ρωσία έχει ανταποδώσει με τη μεταφορά τεχνολογίας στην Πιονγκγιάνγκ που θα μπορούσε να ενισχύσει την απειλή που ελλοχεύει από τα πυρηνικά όπλα και το πυραυλικό πρόγραμμα του Κιμ Γιονγκ Ουν.

Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Βόρειας Κορέας ανέφεραν επίσης ότι η συμφωνία απαιτεί από τις χώρες να λάβουν μέτρα για να ενισχύσουν τις κοινές αμυντικές τους ικανότητες, αλλά δεν διευκρίνισαν ποια θα είναι αυτά τα βήματα ή εάν θα περιλαμβάνουν συνδυασμένη στρατιωτική εκπαίδευση.

Η συμφωνία καλεί επίσης τις χώρες να συνεργαστούν ενεργά στις προσπάθειες για τη δημιουργία μιας «δίκαιης και πολυπολικής νέας παγκόσμιας τάξης», ανέφερε το Κεντρικό Πρακτορείο Ειδήσεων της Βόρειας Κορέας, υπογραμμίζοντας πώς οι χώρες ευθυγραμμίζονται καθώς αντιμετωπίζουν χωριστές, κλιμακούμενες αντιπαραθέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες και συμμάχους της.

Ποια είναι η οικονομική πτυχή του συμφώνου

Η εταιρική σχέση απαιτεί επίσης την ανάπτυξη οικονομικών δεσμών, ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα για τη Βόρεια Κορέα, καθώς υποφέρει από μια σειρά διεθνών κυρώσεων. Η Βόρεια Κορέα χρειάζεται τρόφιμα, βιομηχανικά υλικά και άλλα αγαθά και με τη σειρά της μπορεί να προμηθεύσει με εργατικό δυναμικό το εξαντλημένο από τον πόλεμο εργατικό δυναμικό της Ρωσίας. Αυτοί οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν στη συνέχεια να μετατρέψουν τους μισθούς σε ρούβλια σε δολάρια ή ευρώ, δυνητικά να γίνουν πηγή του σκληρού νομίσματος που χρειάζεται απεγνωσμένα η Βόρεια Κορέα.

Τέτοιες δραστηριότητες ωστόσο παραβιάζουν τις κυρώσεις του ΟΗΕ. Ώρες πριν φτάσει στη Βόρεια Κορέα, ο Πούτιν είχε δεσμευτεί μέσω  άρθρου του στα μέσα ενημέρωσης ότι οι χώρες θα ξεπεράσουν από κοινού τις κυρώσεις. Στη Ρωσία έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τη Δύση για την εισβολή της στην Ουκρανία.

Ο Πούτιν είπε ότι ο εμπορικός τζίρος Ρωσίας-Βορείου Κορέας έχει αυξηθεί εννέα φορές τον περασμένο χρόνο, αλλά παραδέχτηκε ότι το ποσό παραμένει «μέτριο».