Μπάμπης Μαρκέτος: “Η Εφημερίδα της Ομογένειας δεν είναι Επιχείρηση Ταμείου”

ΘΕΜΑ:  ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΛΑΣΠΙΝΑ

Με αφορμή την απόφαση δύο ιστορικών ομογενειακών εκδοτικών ιδρυμάτων, του «Νέου Κόσμου» Αυστραλίας και του «Εθνικού Κήρυκος» Νέας Υόρκης, να επιβάλουν  συνδρομή και για την online έκδοσή τους προσκαλώντας τους αναγνώστες «αν θέλουν να έχουν πρόσβαση στην ύλη της εφημερίδας, να επιλέξουν να γίνουν συνδρομητές», ανατρέξαμε στα αρχεία του Μπάμπη Μαρκέτου, επί 30 χρόνια εκδότη του «Εθνικού Κήρυκα» Νέας Υόρκης (1947-1977) του εκδότη που συνέδεσε τη θητεία του με την μέχρι εκείνη την εποχή αποκορύφωση της ακμής της εφημερίδας.

Με τον Μπάμπη Μαρκέτο συνδεθήκαμε από το 1974 –όταν φθάσαμε για σπουδές στην Νέα Υόρκη. Ο δεσμός που αναπτύχθηκε στην εφημερίδα,  μαθητή-δασκάλου, αρχικά,  εξελίχθηκε σε βαθειά φιλικό, και κράτησε δυνατός μέχρι και το θάνατό του (1998) στην Αθήνα.

Ανατρέχοντας με τη μνήμη μας σε όσα μας έλεγε για τα πρώτα δύσκολα χρόνια της δικής του θητείας όταν ανέλαβε το τιμόνι της εφημερίδας (1947) ο ήδη 30χρονος τότε Κήρυκας, (1915) «στέναζε» υπό το βάρος σοβαρών προβλημάτων, οικονομικών κλπ. Θεωρούμε χρήσιμο, λόγω της ως ανωτέρω συγκυρίας, να παραθέσουμε μέρος της εργασίας που μαζί προετοιμάζαμε για την έκδοση τριών βιβλίων του (το ένα “Οι Ελληνοαμερικανοί” έχει ήδη κυκλοφορήσει -2006). Και, συγκεκριμένα, σε όσα παρατίθενται σε αφιέρωμα στην Απόδημη δημοσιογραφία, που δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό του Λονδίνου «ο Κρίκος», (1978)  όπου περιγράφονται τα σημαντικότερα στάδια, οι δυσκολίες και οι προβληματισμοί της 30χρονης  συμπόρευσης του Μπάμπη Μαρκέτου με την εφημερίδα.

Αναφορικά με το πως έβλεπε το έργο μιάς ομογενειακής εφημερίδας, ο Μπάμπης Μαρκέτος έλεγε: «Η διεύθυνση μιάς ομογενειακής εφημερίδας πρέπει να χαράζει με  συνεχή προβληματισμό την πορεία της με γνώμονα το γεγονός ότι μία  καθημερινή εφημερίδα στην ξενιτιά έχει περιοριστικά πλαίσια δραστηριότητος. Τα πλαίσια αυτά προσδιορίζονται από τις δεσμεύσεις της ιδιόρρυθμης αποστολής που καθιστά την όλη κατάσταση δυσκολότερη στο βαθμό που επιβάλλει η ανάγκη αντιμετωπίσεως των μεγάλων δαπανών της εκδόσεως της. Αυτές δεν αντλούνται από το από τα δεδομένα που διέπουν μια οποιαδήποτε κερδοσκοπική επιχείρηση υπό την καθιερωμένη έννοια του όρου.  Η εφημερίδα της ξενιτιάς, – έλεγε ο Μπάμπης Μαρκέτος,- είναι ελεύθερη και την ίδια στιγμή είναι δεσμευμένη αν δεν κινηθεί κάτω από αυτή την αντίληψη αλλά δεν χρησιμοποιήσει το μέτρο και αν δεν μείνει στο περιθώριο που αυτό προσδιορίζει δεν επιτελεί το σκοπό της δεν υπηρετεί το σκοπό της ούτε ανταποκρίνεται στις κύριες υποχρεώσεις της».

Στο ίδιο αφιέρωμα ο Μαρκέτος έκανε λόγο για τα προβλήματα που αντιμετώπιζε και τότε (1978)  ο Τύπος. «Το κακό είναι γενικότερο -έλεγε- οι εφημερίδες  αντιμετωπίζουν τα τελευταία χρόνια πρωτοφανή κρίση σε παγκόσμια κλίμακα έχουν κλείσει η συγχωνευτεί εκατοντάδες ημερήσιας εφημερίδες ολόκληρη την Αμερική το ίδιο γίνεται και στην Ευρώπη όπου δημιουργούνται συχνότατα τεράστια προβλήματα κάτω από την αντίληψη ότι κινδυνεύει η ανεξαρτησία της γνώμης και της επιρροής του Τύπου καθώς απαιτείται να ξεφύγει από τον κύριο σκοπό της αποστολής του».

Το αφιέρωμα  εξετάζει εκτενέστερα το απρόσφορο κλίμα των πραγμάτων μέσα στο οποίο χρειάστηκε να κινηθεί ο Μπάμπης Μαρκέτος στην δύσκολη ώρα που ανέλαβε τον “Εθνικό Κήρυκα”.  Δύσκολη ώρα για μία δυσκολότερη εκπλήρωση επιτακτικών υποχρεώσεων. Τριπλά άδηλος στο ανέβασμα του ήταν ο ανηφορικός δρόμος για αυτό και οι προβλέψεις ήταν απελπιστικές για το νέο εκδότη: ο Μαρκέτος δεν θα κατορθώσει να ανταπεξέλθει, έλεγαν όλοι οι παράγοντες για το νέο εκδότη, δεν θα σταθεί ούτε τρίμηνο υποστήριζαν. ‘Ενα τρίμηνο 30 χρόνων!  Ο Μαρκέτος άφησε το 1978 ένα “Κήρυκα” κατέχοντα μια  ζηλευτή θέση στη συνείδηση του αναγνωστικού του κοινού στέρεα θεμελιωμένο, με αναγνωρισμένο κύρος και επιβολή στην Αμερική και παντού μεταξύ του ελληνισμού, παρά τις  χρόνιες αντιξοότητες.

Πώς, όμως, το πέτυχε αυτό; Ας δούμε τι γράφει το Αφιέρωμα:  «Κινήθηκε ο ακούραστος εκδότης σε δημιουργικό πλαίσιο με φαντασία και θάρρος με σκοπό την αναζήτηση καλυτέρων πλέον αποδοτικών μεθόδων στην παρουσίαση των περιπτώσεων που αντιμετώπιζε η εφημερίδα του σαν προσφορά στο γενικό καλό αλλά και σαν πρόβλημα που τη λύση του μπορείτε μπορούσε να την βρει μόνο στην εμπιστοσύνη του κοινού όλων των παροικιών όλης της χώρας.  Κάτω από το πνεύμα αυτό ο Μπάμπης Μαρκέτος τόλμησε, καινοτόμησε έλαβε δύσκολες αποφάσεις σε όλο το φάσμα της εκδόσεως και της κυκλοφορίας της εφημερίδας. Επήλθαν, τελικά, σιγά-σιγά οι καλοί καρποί.  Ενδεικτικά, μετακίνησε ακόμη και το χρόνο εκτυπώσεως και κυκλοφορίας της εφημερίδας κατά ένα ολόκληρο 18ωρο ενωρίτερα εκμεταλλευόμενος τη διαφορά της ώρας Αθηνών – Νέας Υόρκης».

Φυσικά το έργο των 30 χρόνων του Μπάμπη Μαρκέτου δεν είναι εύκολο να αξιολογηθεί με τα συνηθισμένα κριτήρια.  Ξεχωρίζει πρώτα από όλα από τη διάρκεια του και ύστερα από τους περιορισμούς και τους φραγμούς που υπάρχουν μπροστά σε μια δημοσιογραφική επιχείρηση υποχρεωμένη να είναι άγρυπνος φύλακας προστάτης και προβολέας πραγμάτων ιδέων θεσμών και θέσεων ξένων για την τοπική αντίληψη. Αυτό είναι ακριβώς  εκείνο που καθαγιάζει το έργο της αποστολής, αλλά και που φυσιολογικά έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντα της νέας πατρίδας στην οποία ανήκεις υπό όρους γιατί ενώ είσαι τυπικά και νομικά μία μονάδα της πολιτείας με δημιουργημένο μαζί της ισχυρό δεσμό που τις οφείλεις αφοσίωση και η υπακοή δεν είναι αισθηματικά και ουσιαστικά η πατρίδα σου έστω κι αν είναι με το πέρασμα του χρόνου η πατρίδα των παιδιών σου.

Κάτω από αυτό το σύμπλεγμα το έργο του εκδότη μιάς ομογενειακής εφημερίδας  παίρνει την μορφή μιας ατέλειωτης δοκιμασίας που σε τοποθετεί στο πλαίσιο συνεχών προβληματισμών για την εκλογή του καλύτερου από το καλό του καλού από το μέτριο του λιγότερου κακού όταν η ανάγκη το καλεί. Απαιτείται περίσκεψη επαγρύπνηση υψηλό αίσθημα ευθύνης και ιδιαίτερη πάντοτε προσοχή, όπως έλεγε ο Μπάμπης Μαρκέτος.

Και ήταν πράγματι για τον Μπάμπη Μαρκέτο μια πορεία σε ανηφορικό δρόμο όλα τα 30 χρόνια  στην εφημερίδα.  Αναρίθμητες ήταν οι υποκειμενικές και αντικειμενικές αντιξοότητες κάτω από αυτές έπρεπε να περάσει η εφημερίδα και να επιβιώσει χωρίς αβαρίες να μην διακόψουν ούτε μια μέρα την έκδοσή της να βγει ύστερα από την τραγική μειονεκτική θέση χωρίς καμία κανενός είδους συναλλαγή κανένα σε καμία περίπτωση συμβιβασμό. Πάλεψε ο Μπάμπης Μαρκέτος για να σταθεί, να μείνει πάντα όρθιος σωστός στα μέτρα του στις πεποιθήσεις του στις αρχές του στο πρόγραμμά του να σταθεί εκεί από όπου θα κατόρθωνε να προσελκύσει και να κερδίσει την καθολική εμπιστοσύνη του κοινού, με προσφορά εξαντλητικού μόχθου,  Γιατί η εμπιστοσύνη ποτέ δεν προσφέρεται κερδίζεται μόνο και ποτέ δεν διαρκεί περισσότερο από όσο προσδιορίζουν αυστηρά οι προϋποθέσεις που την ενισχύουν και την καθιστούν ενεργητική τιμητική και πρόσφορη πραγματικότητα,

Αγωνίστηκε ο Μπάμπης Μαρκέτος να σταθεί όρθια η εφημερίδα και ύστερα, αδιάβλητη να ανδρωθεί,  να ξεπεράσει την παλαιότερη ανταγωνίστρια της («Ατλαντίδα»1910)  να μείνει τελικά μόνη το 1973 με τις περισσότερες και τις μεγαλύτερες ευθύνες να είναι ο φορέας της σοβαρής εθνικής και δημοκρατικής φωνής.  Φωνής αξιόλογης ολοκάθαρης υπεύθυνης ασύμβιβαστης και μαχητικής όχι όμως εξτρεμιστικής ούτε αχαλίνωτης.  Όχι για την αύξηση της κυκλοφορίας η καθιέρωση εντυπωσιακών τίτλων.  Όχι η παραποίηση των γεγονότων ή προγραμματισμένη έξαψη των αναγνωστών.  Από την αρχή η γραμμή χαράχτηκε με βασανιστική περίσκεψη για να τηρηθεί χωρίς παρέκκλιση. Με σεβασμό πρώτα από όλα στη δημοσιογραφική δεοντολογία και έπειτα προσήλωση ευλάβεια και πίστη σε ότι εκ βαθέων ερχόταν να επιβεβαιώσει τον σκοπό να διαγράψει και να φωτίσει το νόημα της προσφοράς τον λόγο με άλλες λέξεις που δικαιολογούσε την ύπαρξη της εφημερίδας στα πλαίσια μιάς αποστολής που μπορούσε μόνο να νοηθεί σε συνάρτηση με το ένα το υπέρτατο χρέος προς την πρώτη την μακρινή πατρίδα.

Ο Μπάμπης Μαρκέτος δεν διανοήθηκε να αυξήσει την τιμή της  κατά  φύλλο πώλησης ή να αυξήσει την συνδρομή, για να διευκολυνθεί το Ταμείο της εφημερίδας. Συνήθιζε, άλλωστε, να λέει ότι η εφημερίδα της ξενειτιάς «δεν είναι επιχείρηση Ταμείου». Πίστευε ο Μπάμπης Μαρκέτος ότι η εφημερίδα δεν ήταν ουσιαστικά δική του ότι ανήκει στην ιδέα του ιδιότυπου προσδιορισμού της πίστευε επίσης επιτυχημένος εκδότης ότι στο λειτουργημά της δεν υπήρχαν περιθώρια για ανακρίβειες για μισές αλήθειες για περιπτώσεις κακοπιστίας ή προσωπικών υπαινιγμών ή για την οποιαδήποτε εκμετάλλευση εναντίον του οιονδήποτε κάτω από οποιοδήποτε σόφισμα  περί της δήθεν ελευθερίας του Τύπου.

Για το πώς έβλεπε ο Μπάμπης Μαρκέτος την αποστολή του ομογενειακού Τύπου υπάρχει μία αυθεντική αξιόπιστη μαρτυρία.  Προέρχεται από τον πρώην Πρωθυπουργό Γεώργιο Ράλλη. Ο Γ. Ράλλης, επικεφαλής τότε  στο Υπουργείο Προεδρίας και Παιδείας, σε επιστολή του στον Μπάμπη Μαρκέτο λίγους μήνες πριαν αναχωρήσει από τον Κήρυκα,  του γράφει μεταξύ άλλων:  <<Αθήνα,  21 Οκτωβρίου 1978.
Διάβασα και’ γω το άρθρο σου και να σου πω πως έχεις δίκιο θα ήταν κοινοτοπία (…) Εκείνο, όμως,  για το οποίο μπορώ να σε βεβαιώσω  είναι η βαθειά μου εκτίμηση  για την γνήσια , αδιάκοπη  και απαρασάλευτη Ελληνική αγωνιστικότητά σου σ΄ αυτήν την εθνική έπαλξη που κατέχεις και που την τιμάς όσο κανένας άλλος, είτε εδώ είτε στα ξένα. Αν όλοι όσοι κρατάν στα χέρια τους την τέταρτη εξουσία είχαν το δικό σου αίσθημα εθνικής ευθύνης και τη δική σου συναίσθησι για την αποστολή του Τύπου, η τύχη αυτού του τόπου θα ήταν καλύτερη.

Γ. Ράλλης>>.