Μελάνωμα: Μπορούμε να το προλάβουμε

Κάθε λεπτό έκθεσης στον ήλιο και κάθε μέρα στο νησί των διακοπών μπορεί να αφήσουν το δικό τους ανεξίτηλο σημάδι στο χάρτη του δέρματός μας. Κάποια από αυτά τα σημάδια, ωστόσο, ίσως να είναι πιο επικίνδυνα από άλλα.

Γι’ αυτό, η χαρτογράφηση των σπίλων στο δερματολόγο είναι απαραίτητη. Το μελάνωμα είναι μορφή δερματικού καρκίνου, αρκετά επιθετική και απειλητική για τη ζωή, καθώς είναι δυνητικά θανατηφόρο και μπορεί να προκαλέσει γρήγορα μεταστάσεις.

Όλα αυτά βέβαια, όταν δεν αντιμετωπίζεται έγκαιρα. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή του όταν βρίσκεται σε αρχικό στάδιο είναι υψίστης σημασίας.

Smart info

Όταν ένας σπίλος αρχίζει να αυξάνεται ή να αλλάζει σχήμα, θα πρέπει να αναζητήσετε άμεση ιατρική φροντίδα.

Το μελάνωμα προέρχεται από τα μελανινοκύτταρα της βασικής στιβάδας της επιδερμίδας. Εντοπίζεται κυρίως στο δέρμα, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε βλεννογόνους, π.χ. στον οφθαλμό, στις μήνιγγες και στο έντερο. Είναι επίσης πιθανό να αναπτυχθεί κάτω από το νύχι, γι’ αυτό ο γιατρός εξετάζει και τα δάκτυλα των ποδιών και των χεριών για τυχόν μελαγχρωματικές αλλοιώσεις.

Ο αριθμός των περιστατικών καρκίνων του δέρματος έχει αυξηθεί ραγδαία σε όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Τα κρούσματα, δε, στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί επικίνδυνα, με 400-500 νέες διαγνώσεις ετησίως, αποτελώντας τον 6ο συχνότερο τύπο καρκίνου στους άντρες και τον 7ο στις γυναίκες.

Τι φταίει για την αύξηση των κρουσμάτων

Η απροστάτευτη και συχνή ηλιοθεραπεία μπορεί να είναι μια αιτία. Ειδικά όσοι στην παιδική ηλικία είχαν συχνά ηλιακά εγκαύματα παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο.

Ωστόσο υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου όπως είναι το οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό, ο μεγάλος αριθμός ελιών ή η παρουσία διαπλαστικών σπίλων.

Αποτελεί παράγοντα κινδύνου ο αυξημένος αριθμός σπίλων;

Ο σπίλος είναι μια καλοήθης συγκέντρωση ειδικής μορφής μελανινοκυττάρων (σπιλοκύτταρα) στο δέρμα μας. Έχει επικρατήσει να τους περιγράφουμε ως «ελιές» καθώς συχνά το σχήμα και το χρώμα τους μας τις θυμίζει.

Οι ελιές δεν απειλούν τη ζωή μας. Οι δυσκολίες κρύβονται στο γεγονός πως το μελάνωμα στα αρχικά του στάδια μοιάζει με μια κοινή, απλή ελιά και μπορεί να μας ξεγελάσει.

Επιπρόσθετα, η πιθανότητα ενός σπίλου να εξαλλαγεί σε κακόηθες μελάνωμα είναι εξαιρετικά μικρή.

Ωστόσο, όταν ένας άνθρωπος έχει μεγάλο αριθμό σπίλων (>50), τότε το δέρμα του εμφανίζει αυξημένη δυναμική να εκδηλώσει ένα μελάνωμα κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Κάθε πότε πρέπει να ελέγχουμε τις ελιές μας;

Ο έλεγχος των σπίλων γίνεται από το δερματολόγο με συνδυασμό της κλασικής κλινικής εξέτασης και της διαγνωστικής μεθόδου της δερματοσκόπησης που προσφέρει μεγαλύτερη ακρίβεια.

Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις (π.χ., μεγάλος αριθμός σπίλων) πραγματοποιείται και ψ ηφιακή δερματοσκόπηση (χαρτογράφηση σπίλων).

Κάθε άτομο πρέπει να ελέγχει τους σπίλους του ανά ένα με δύο χρόνια στο δερματολόγο ανεξάρτητα από τους διάφορους παράγοντες κινδύνου.

Όταν συντρέχουν άλλοι παράγοντες, όπως ατομικό/οικογενειακό ιστορικό μελανώματος ή άλλων δερματικών καρκίνων, μεγάλος αριθμός σπίλων (>50), δυσπλαστικοί σπίλοι (μεγάλης διαμέτρου ελιές με σχετικά άτυπα χαρακτηριστικά σε σχήμα και χρώμα), ανοσοκαταστολή πάσης φύσεως (π.χ., φάρμακα), τότε ο έλεγχος πρέπει να γίνεται σε πολύ πιο τακτική βάση, ανά τρεις, έξι ή δώδεκα μήνες.

Πότε πρέπει να ανησυχήσουμε;

Ένας σπίλος που αλλάζει σε σύντομο χρονικό διάστημα (σε λίγες εβδομάδες ή μήνες) και έξω από τα φυσιολογικά πλαίσια (χρώμα, σχήμα, μέγεθος) πρέπει να μας προβληματίσει.

Επίσης, κάθε καινούριος σπίλος με ταχεία αύξηση σε διάμετρο, αλλά και αλλοιώσεις με έντονη σκληρία και διόγκωση (οζίδια) οφείλουν να αξιολογηθούν άμεσα από το δερματολόγο μας.

Η διάγνωση

Το μελάνωμα χαρακτηρίζεται από μια σειρά κλινικών χαρακτηριστικών, γνωστών ως κανόνας ABCDE, που είναι πολύ σημαντικά για την έγκαιρη διάγνωση η οποία θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό και την πρόγνωση της νόσου:

• Asymmetry: ασυμμετρία
• Border: ανώμαλο περίγραμμα
• Colour: χρώμα (πρόσφατη αλλαγή χρώματος ή ποικιλοχρωμία)
• Diameter: διάμετρος > 6 mm
• Elevation: Ψηλαφητό οζίδιο

Να καλύπτουμε με περισσότερο αντηλιακό τις ελιές μας;

Η επίδραση του ήλιου είναι συνολικά στο δέρμα και όχι μεμονωμένα πάνω στην κάθε ελιά. Προστατεύουμε λοιπόν συνολικά το δέρμα μας από τον ήλιο με αντηλιακό και αναζήτηση σκιάς, χωρίς να απαιτείται η υπερβολική κάλυψη των σπίλων με αντηλιακό.

Η θεραπεία

Όταν χαρακτηρίσει ο γιατρός μια βλάβη ως ύποπτη, τότε αυτή αφαιρείται με χειρουργική επέμβαση. Στη συνέχεια γίνεται ιστολογική ή ιστοπαθολογική εξέταση.

Όταν επιβεβαιωθεί η διάγνωση για «κακόηθες μελάνωμα», το πάχος του όγκου και πόσο βαθιά έχει διεισδύσει μέσα στον ιστό έχει σημασία για την περαιτέρω θεραπεία.

Αν και η έρευνα για νέες θεραπείες είναι εντατικότατη, η έγκαιρη διάγνωση παραμένει πολύ σημαντική.

Πηγή: Vita