Nick Mathews – Ο μέγας ευεργέτης της Αμερικής

Στα αρχεία του Αμερικανικού Κογκρέσου υπάρχει μια δισέλιδη αναφορά για τον Nick Mathews τον μεγάλο ευεργέτη της Αμερικής (Congressional Records, Vol. 118, Part 25, 92^nd  Congress, 2^nd Session, October 3, 1972, Pages 33552-33553). Εκατό είκοσι χρόνια πρέπει να πάμε πίσω, στην Αρκάσα της Καρπάθου για να βρούμε τις ρίζες του, όπου γεννήθηκε το 1904.

Το 1920, ο 16χρονος Νίκος Ματθαίου ξεκίνησε από την Κάρπαθο για την Αμερική, με μόνο εφόδιο την ευχή των γονέων του. Η μάνα του άναψε μια λαμπάδα στην εκκλησία της Υπαπαντής στην Αρκάσα και παρακάλεσε την Παναγία να φωτίζει και να οδηγεί τα βήματα του παιδιού της στο μακρινό του ταξίδι και στις δυσκολίες της ζωής που τον περίμεναν.

Άνοιξε η Αμερική την πόρτα του ιδρώτα και της βιοπάλης για να τον δεχθεί. Η σκληρή δουλειά δεν τον δείλιασε, όπως ο ίδιος χαρακτηριστικά μου έλεγε: «Ποτέ μου δεν φοβήθηκα τον αγώνα και την σκληρή δουλειά, γιατί εδώ στην Αμερική σ’ οδηγούν πάντα στην επιτυχία». Στην αρχή δούλεψε στα ανθρακωρυχεία και στα εργοστάσια σιδήρου και μετά στα εστιατόρια.

Στα θυρανοίξια του Victory Center στο Yorktown, η Αμερική τίμησε το ζεύγος Ματθαίου. At the grand opening of the Victory Center in Yorktown, America honored Matthews’ couple (Photo – Kostas Kostis).

Με την εργατικότητα, την τιμιότητα, την επιμέλεια και εξυπνάδα του, απέσπασε την αγάπη και εκτίμηση των προϊσταμένων του και σύντομα έγινε αρχιμάγειρας στα πιο φημισμένα εστιατόρια και ξενοδοχεία της Αμερικής. Με τον καιρό άρχισε να πειραματίζεται με φαγητά δικής του έμπνευσης που τα καταχώρισε σ’ ένα χειρόγραφο βιβλίο μαγειρικής.

Η μεγάλη οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1930 τον βρήκε εισπράκτορα ενοικίων σε μια πολυκατοικία της Νέας Υόρκης. Μια μέρα ο ιδιοκτήτης του έδωσε εντολή να «πετάξει στο δρόμο» πάνω στα χιόνια τα έπιπλα μιας οικογένειας που δεν είχε να πληρώσει το ενοίκιο. Η φιλάνθρωπη καρδιά του πληγώθηκε και επαναστάτησε. Από το μισθό του πλήρωσε τα ενοίκια που χρωστούσε η οικογένεια και – παρά την κρίση στην αγορά εργασίας – άφησε την δουλειά του εισπράκτορα.

Το 1943, ο Νίκος Ματθαίου και η γυναίκα του πηγαίνοντας στη Φλώριδα, σταμάτησαν στο Yorktown VA όπου γοητευμένοι από το φυσικό περιβάλλον αποφάσισαν να εγκατασταθούν εκεί και ν’ ανοίξουν ένα μικρό εστιατόριο 35 καθισμάτων. Με τον καιρό, και χάρη στα εύγεστα φαγητά και την εξαιρετική περιποίηση που παρείχε, το εστιατόριο μεγάλωσε και έγινε το παγκοσμίου φήμης Nick’s Seafood Pavilion, χωρητικότητας 450 καθισμάτων. Απ’ αυτό πέρασαν πρόεδροι, γερουσιαστές, βουλευτές, κυβερνήτες, υπουργοί, στρατηγοί και άλλες διασημότητες από πολλές πολιτείες της Αμερικής και χώρες του κόσμου.

Ο κυβερνήτης Mills E. Gordwin της πολιτείας Virginia τιμά το ζεύγος Ματθαίου. Virginia’s Governor Mills E. Gordwin honors the Matthews’ (Photo – Kostas Kostis)

Με την πάροδο του χρόνου και την αλματώδη εξέλιξη του εστιατορίου, ο Ματθαίου άρχισε να αγοράζει μεγάλες εκτάσεις, μεταξύ των οποίων και το πεδίον της ιστορικής μάχης του Yorktown. Το κίνητρο των αγορών του Ματθαίου δεν ήταν πια το κέρδος, αλλά η αγάπη του για το φυσικό περιβάλλον της πόλης που τον καλοδέχτηκε, όταν ήλθε σ’ αυτήν ξένος και του έδωσε τις ευκαιρίες να αναδειχθεί σε πλούσιο και ισχυρό επιχειρηματία.

Αργότερα, όσο πλησίαζε το έτος 1976 και έπιασε την Αμερική ο πυρετός της Διακοσιετηρίδας, πολλές ξενοδοχειακές και άλλες τουριστικές επιχειρήσεις έστρεψαν την προσοχή τους στην περιουσία του Νίκου Ματθαίου στην όχθη του ποταμούYork. Αλλά ο Ματθαίου, που για κανένα λόγο δεν θα δεχόταν την εμπορευματοποίηση ενός ιστορικού χώρου, χάρισε το πεδίο της Μάχης στην πολιτεία της Virginia.

Η έκταση διαμορφώθηκε σε εθνικό πάρκο, μέσα στο οποίο η πολιτεία της Virginia έκτισε ένα περίλαμπρο μουσείο. Το Victory Center, ένα από τα πλέον αξιόλογα μουσεία της Αμερικής, αποτελεί ύμνο για τους αγώνες της αμερικανικής ανεξαρτησίας και έπαινο για ένα Ελληνοαμερικανό φιλάνθρωπο.

Κανένας δεν γνωρίζει όλες τις δωρεές του Νίκου Ματθαίου γιατί ανέρχονται σε εκατοντάδες και επειδή απέφευγε να μιλά γι’ αυτές. Οι σημαντικότερες έγιναν για μεγάλα εθνικά, κοινωνικά και πολιτισμικά έργα και οι πιο πολλές από αγάπη για το συνάνθρωπο.

Κάποτε, η πόλη του Yorktown βρέθηκε στη δυσάρεστη θέση να αδυνατεί να πληρώσει τον λογαριασμό ηλεκτροφωτισμού της και η ηλεκτρική εταιρεία θα σταματούσε την παροχή ρεύματος και η ιστορική πόλη θα βυθιζόταν στο σκοτάδι. (Το Yorktown χρησιμοποιούσε τις εισπράξεις από την φορολογία των οινοπνευματωδών ποτών για την ηλεκτροδότηση της πόλης.

Η είσπραξη των φόρων γινόταν από την πολιτεία της Virginia και η κατανομή βάση του πληθυσμού της κάθε πόλης. Στην απογραφή του 1970, ο πληθυσμός του Yorktown είχε συμπεριληφθεί στον πληθυσμό γειτονικών χωριών και καθυστερούσε η διανομή των φόρων, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η πληρωμή του ηλεκτρισμού).

Χιλιάδες Αμερικανοί ήρθαν στο Yorktown και τίμησαν την Αμερικανική 200ετηρίδα και το ζεύγος Ματθαίου. Thousands of Americans came to Yorktown to honor the American Bicentennial and the Matthew’s (Photo – Kostas Kostis).

Ανάστατος ο πολιτικός κόσμος. Τα μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια ήλθαν στο Yorktown για να απαθανατίσουν την ιστορική πόλη βυθισμένη στο σκοτάδι και βρήκαν να πλέει μέσα στο φως. Ο Νίκος Ματθαίου είχε πληρώσει το κόστος της ηλεκτροδότησης της και μάλιστα για ένα ολόκληρο χρόνο.

Το πανεπιστήμιο Christopher του Newport VA, σε αναγνώριση των υπηρεσιών προς το Αμερικανικό έθνος και την κοινωνία, απένειμε στον Νίκο Ματθαίου τιμητικό διδακτορικό δίπλωμα. Μετά την απονομή του διπλώματος, αστειευόμενος, συνήθιζε να διορθώνει, όποιον τον αποκαλούσε Mister Mathew λέγοντας: «Doctor Mathew please». Κάποτε μου εκμυστηρεύθηκε: «Όταν ήμουν μαθητής στην Κάρπαθο, ο δάσκαλος με άφησε στάσιμο στην Δευτέρα τάξη του Δημοτικού, τώρα στα γερατειά μου με κάμανε διδάκτορα».

Ο αείμνηστος Ματθαίου ήταν άνθρωπος απλός και αισθανόταν απέραντη αγάπη για τον συνάνθρωπο του. Είχε οικειότητα με προέδρους, βασιλείς, πρωθυπουργούς, στρατηγούς, υπουργούς, κυβερνήτες, πρεσβευτές και άλλους επίσημους που πέρασαν από το Nick’s Seafood Pavilion, τους οποίους φιλοξενούσε δωρεάν. Ήταν παράλληλα καταδεκτικός με τους συμπατριώτες του και τους απλούς ανθρώπους, και δεν πέρασε Καρπάθιος ή φίλος του από το εστιατόριο και μην τον φιλοξενήσει. Στο εστιατόριο υπήρχε ένα μεγάλο τραπέζι για 12 άτομα, που συνήθιζε να τρώει με την παρέα του. Όποιος έκατσε σ’ αυτό το τραπέζι ποτέ του δεν πλήρωσε λογαριασμό.

Το παρόν έδωσε η Καρπαθιακή Ομοσπονδία μαζί με την Καρπαθιακή Νεολαία που νιώθει υπερήφανη για το ζεύγος Ματθαίου. Present was the Karpathian Federation together with the Karpathian Youth who are proud of the Matthew’s (Photo – Kostas Kostis).

Σ’ αυτό το τραπέζι, κάθε βράδυ μετά τις έντεκα, που έκλεινε το εστιατόριο, συγκεντρώνονταν για δείπνο πολλοί από το προσωπικό, κάποιοι περαστικοί Καρπάθιοι και φίλοι του. Αυτές τις ώρες του άρεσε να διηγείται ιστορίες από την παιδική του ηλικία και να αναφέρεται, ιδιαίτερα, στον πατέρα του, τον Μηνά Ματθαίου, που παλιά είχε καφενείο στο Φοινίκι, κι ήταν ένας απλός, ευχάριστος και καλοσυνάτος άνθρωπος, με την σοφία που διακρίνει εκείνους που «αποφοιτούν» από το Μεγάλο Σχολείο της Φύσης και της Ζωής.

Τα δείπνα αυτά του Νίκου Ματθαίου κρατούσαν ως τις πρώτες πρωινές ώρες και συνοδεύονταν – πολλές φορές – από τους Καρπάθικους σκοπούς που έπαιζε με τη λύρα του ο Μηνάς Παπαμηνάς. Κι έβλεπες, τότε, πάνω στο χαμογελαστό πρόσωπο του Ματθαίου, να πλανιέται η σκιά της νοσταλγίας, καθώς η σκέψη του πήγαινε πίσω στο μικρό του χωριό και γινόταν – και πάλι – το παιδόπουλο των δεκάξι χρόνων, που πήρε το δρόμο της περιπέτειας με μοναδικό «εξοπλισμό» την ευχή των γονιών του και την πίστη του στη προστασία της Υπαπαντής.

Το 1983, όταν επρόκειτο να γίνει η καθέλκυση του καταδρομικού «Yorktown», μεταξύ των δεκάδων επιφανών Αμερικανών που προτάθηκαν ως ανάδοχοι του πλοίου, ο Υπουργός των Ναυτικών προτίμησε το ζεύγος Ματθαίου. Στρατιωτικό αεροπλάνο, που χρησιμοποιείτο για την μεταφορά επισήμων, μετέφερε το ζεύγος Ματθαίου στην Pascagoula MS για το βάπτισμα του καταδρομικού. Όμως στην διαδρομή πέθανε ο Νίκος Ματθαίου από καρδιακή προσβολή. Παρά το μεγάλο της πένθος, η γυναίκα του βάφτισε το «Yorktown» στη μνήμη του συζύγου της.

Στην τιμητική εκδήλωση στο Victory Center, χόρεψε το χορευτικό συγκρότημα της ΚΕΝ. Από αριστερά: Μανώλης Παπαμανώλης, Ειρήνη Μελισσανού, Βαγγέλης Ζερβουδάκης, Καλλιρρόη Ζερβουδάκη, Μιχάλης Νισύριος, Γεωργία Διάκου, Νίκος Παπαμανώλης, Χρυσούλα Χριστοδούλου. At the Victory Center celebration danced KEN’s dance group. From left: Manolis Papamanolis, Irini Melissanou, Vangelis Zerboudakis, Kallirroi Zerboudakis, Michalis Nisyrios, Georgia Diakou, Nikos Papamanolis, Chrysoula Christodoulou (Photo – Kostas Kostis).

Το ίδιο αεροπλάνο επέστρεψε με την σωρό του Νίκου Ματθαίου στο Yorktown, όπου έγινε η κηδεία του με τιμές που αποδίδει η Αμερικανική κυβέρνηση σε προσωπικότητες με εθνική προσφορά. Μέσα στην Εθνική πινακοθήκη της Αμερικής στο Washington DC υπάρχει ένας πίνακας που απεικονίζει τον Αμερικανό πρόεδρο George Washington και τον Γάλλο στρατηγό Marquis de Lafayette να ανταλλάσσουν χειραψία πάνω σ’ ένα λόφο του Yorktown. Πάνω σ’ αυτό το λόφο, δίπλα στο Victory Center βρίσκεται ο τάφος του Νίκου Ματθαίου και της γυναίκας του, του πάμφτωχου παιδιού από την Αρκάσα της Καρπάθου που έγινε ένας από τους μεγάλους εθνικούς ευεργέτες της Αμερικής.

Τα μεγαλύτερα τηλεοπτικά κανάλια της Αμερικής και περισσότερες από 50 εφημερίδες, με τους τίτλους «Θρηνεί το Yorktown» και «Παρέδωσε την φιλανθρωπική σκυτάλη»,  δημοσίευσαν εγκωμιαστικά σχόλια για την προσωπικότητα του Ματθαίου τονίζοντας το φιλανθρωπικό του έργο. Η μεγάλη του προσφορά προς την θετή του πατρίδα εκτιμήθηκε από την Αμερική. Στις 27 Απριλίου 1983, σε επίσημη συνεδρίαση, το Αμερικανικό Κογκρέσο απότισε φόρο τιμής στη μνήμη του Νίκου Ματθαίου, με ομιλητή τον ομοσπονδιακό βουλευτή William Whitehurst.

Ο Νίκος Ματθαίου δεν ξέχασε και την μικρή του πατρίδα: με δικά του έξοδα κτίστηκε και εξοπλίστηκε ο δεύτερος όροφος του Υγειονομικού Κέντρου Καρπάθου και υπήρξε ο μεγαλύτερος δωρητής στον έρανο που διεξήγαγε στην Αμερική ο Μητροπολίτης Απόστολος για τα Ευαγή Ιδρύματα Καρπάθου που έγιναν στον Άη Γιώργη στις Βάσσες. Γι’ αυτό, δικαίως, ο Δήμος Καρπάθου έδωσε το όνομα του στον δρόμο που περνά μπροστά από το Υγειονομικό Κέντρο.

Προς τιμή του ζεύγους Ματθαίου μέσα στο Victory Center ακούστηκε η λύρα του Αντώνη Σταματιάδη, το βιολί του Μηνά Μελά και το λαούτο του Θεοχάρη Λυριστή και τραγούδησε η Γεωργία Διάκου.

Πηγή: anamniseis.net

(Το θέμα έχει γραφεί στα αγγλικά από τον Manolis Cassotis)