Η Ιστορία και Προοπτική των Σχολείων της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας

Την Δευτέρα 11^η Σεπτεμβρίου 2023, με τον καθιερωμένο Αγιασμό, τα Σχολεία ανοίγουν και η ραστώνη του θέρους αντικαθίσταται απ΄ την φθινοπωρινή εγρήγορση, τη μελέτη και τις εκπαιδευτικές διδαχές. Τα παιδιά με αυξημένη κατά ένα έτος την ηλικία τους και την μαθητική τους θητεία, ευελπιστούν να έχουν μια καλή χρονιά, δίχως ασθένειες, επιδημίες και άλλα απρόβλεπτα συμβάντα.

Τα Σχολεία της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας θα υποδεχθούν τους μαθητές, νέους και παλαιούς – κάποιοι έχουν πλέον αποφοιτήσει – γι αυτό και φρόντισαν μέσω των υπευθύνων Εφόρων της ΕΚΑ, να υπάρχουν όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις, ώστε να  λειτουργήσουν κι εφέτος απρόσκοπτα με κύριο στόχο και σκοπό την μόρφωση και καλλιέργεια των μαθητών.

Η ίδρυση της Ελληνικής Κοινότητας πραγματώθηκε το έτος 1843 και φέτος η χρονιά είναι εορταστική καθώς κλείνουν 180 χρόνια από την θεμελίωσή της, ως το στήριγμα της Παροικίας των Αιγυπτιωτών.

Η προοπτική που θέλησαν να δώσουν οι μεγάλοι Ευεργέτες προς την  Ελληνική Ομογένεια της Αλεξάνδρειας, την πάλαι ποτέ ένδοξη εποχή, ήταν να αποκτήσουν αίγλη, κύρος και ποιοτική λειτουργία τα Σχολεία της. Τίποτε όμως δεν ξεκίνησε άνευ κόπων και θυσιών. Και αναντίρρητα τίποτε δεν χαρίστηκε, αλλά δημιουργήθηκαν τα πάντα εκ βάθρων.

Αυτή την ιστορία, την παράδοση και το ανώτατο μορφωτικό επίπεδο που παρείχαν τα Σχολεία της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας, επιβάλλεται ως αδήριτη εκπαιδευτική ανάγκη, να την διδάξουμε στους νεότερους και να την υπενθυμίσουμε στους παλαιότερους, ως ελάχιστο φόρο τιμής, της ιερής κληρονομιάς των προγόνων μας.

Ας θυμηθούμε λοιπόν πως φθάσαμε στο σημείο, σήμερα να υπερηφανευόμαστε για την διαχρονική παρακαταθήκη που μας άφησαν οι Μεγάλοι Ευεργέτες, οι Δωρητές και οι Αιγυπτιώτες που όρισαν στη ζωή τους να έχουν δυο πατρίδες, με την ίδια αγάπη: Την Ελλάδα και την Αίγυπτο.

Το πρώτο κοινό σχολείο, που ονομαζόταν «Σχολείο των Γραικών» λειτούργησε πριν η ελληνική παροικία οργανωθεί σε κοινότητα. Μετά την οργάνωση της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας το 1843, στην πόλη λειτουργούσαν δυο κοινοτικά σχολεία, το αλληλοδιδακτικό και το ελληνικό, τα οποία στεγάζονταν επί της οδού Φράνκας. Το 1854 τα κοινοτικά σχολεία μεταφέρθηκαν στην Τοσιτσαία σχολή, που ανεγέρθηκε με έξοδα του Μιχαήλ Τοσίτσα για να στεγάσει το Δημοτικό σχολείο αρρένων, το Παρθεναγωγείο, τις πρώτες γυμνασιακές τάξεις, Εμπορική σχολή και νυχτερινές σχολές ξένων γλωσσών.

Το 1890 λειτούργησε τετρατάξιο Γυμνάσιο αναγνωρισμένο από την ελληνική κυβέρνηση σαν ίσο με τα γυμνάσια της πατρίδας και πήρε το όνομα Αβερώφειο Γυμνάσιο της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας προς τιμήν του εθνικού ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ, ο οποίος προσέφερε μεγάλα ποσά για την οργάνωση της κοινοτικής εκπαίδευσης. Το 1909 μετεστεγάζεται στη Ζερβουδάκειο σχολή στο Σάτμπυ, η οποία χτίστηκε με δαπάνη 15.000 αιγυπτιακών λιρών του Γεωργίου Ζερβουδάκη. Το 1912-1913 το σχολείο έγινε πεντατάξιο με την προσθήκη της έβδομης τάξης του δημοτικού, η οποία έγινε πρώτη γυμνασιακή. Το σχολικό έτος 1916-1917 απέκτησε το μεγάλο γήπεδο, ενώ η ίδρυση γυμναστηρίου κατέστησε δυνατή την καθιέρωση το 1920 των σχολικών αγώνων. Τον ίδιο χρόνο ο Νικόλαος Σαλβάγος θεσμοθέτησε τις υποτροφίες σπουδών σε ανώτατες και ανώτερες σχολές για τους απόρους αποφοίτους του Αβερωφείου.

Το 1929 το Αβερώφειο γίνεται εξατάξιο, το 1946  χωρίζεται μετά την τρίτη τάξη σε Κλασσικό Τμήμα και Τμήμα Θετικό Επιστημών και το 1948 καθιερώνεται ο θεσμός των πανελληνίων εξετάσεων που διεξάγονται στην Αίγυπτο για να βοηθήσει τους αποφοίτους των ελληνικών γυμνασίων της Αιγύπτου να εισαχθούν και να συνεχίσουν τις σπουδές τους στα αιγυπτιακά πανεπιστήμια. Το 1960 γίνεται μικτό και το 1976 μετονομάζεται σε Αβερώφειο Γυμνάσιο – Λύκειο της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας.

Το 1990 βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά του στην ελληνική παιδεία.

Το Αβερώφειο διαθέτει χημείο, αυτοτελές θέατρο (Αίθουσα Ιουλίας Σαλβάγου), μουσείο φυσικής ιστορίας και σπουδαία βιβλιοθήκη. Κατά την πολυετή πορεία του αναδείχθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα και αρτιότερα γυμνάσια του Ελληνισμού της διασποράς, όπου πήραν τις βάσεις πολλοί επιστήμονες, πνευματικοί άνθρωποι και προσωπικότητες της τέχνης.

Να θυμηθούμε κάποιος διακεκριμένους αποφοίτους τιμώντας κατ΄  αυτό τον τρόπο το ρόλο που έπαιξαν τα Ελληνικά Σχολεία στη ζωή των Αλεξανδρινών Παροίκων και της εν γένει Ελληνικής Διασποράς: Ντέμης Ρούσσος διεθνής τραγουδιστής, Δάκης ερμηνευτής, Άλκηστις Πρωτοψάλτη τραγουδίστρια, Μάνος Λοΐζος συνθέτης, Χάρης Παπαμάργαρης, καθηγητής, Υπουργός Εργασίας και Πρόεδρος Υπαλλήλων Τραπέζης Ελλάδος, Ιωάννης Χατζηφώτης ερευνητής, συγγραφέας, ιστοριοδίφης, κριτικός της λογοτεχνίας,  Ευθύμιος Σουλογιάννης, καθηγητής Αιγυπτιακών Πανεπιστημίων, Γιώργος Οικονομίδης καθηγητής πρόεδρος του «Άστυ Αιγυπτιωτών» και χιλιάδες άλλοι απόφοιτοι που διακρίθηκαν ανά τον κόσμο, στις επιστήμες, στα γράμματα και τις τέχνες.

Οι απόφοιτοι του Αβερώφειου, δεν έπαψαν ποτέ να συναντούνται, όποτε αυτό ήταν εφικτό, να εγγράφονται σε συλλόγους «Αβερωφιτών» και να νοιάζονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το παρόν και το μέλλον των Σχολείων της Ελληνικής Κοινότητας.

Αυτή την παράδοση των διακεκριμένων αποφοίτων των Ελληνικών Σχολείων, επιδιώκει να διατηρήσει η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας, μέσα από τις συνεργασίες της με Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, έτσι ώστε το μέλλον να φαντάζει ευοίωνο και όχι σκοτεινό.