Μαριάννα Βαρδινογιάννη: Αντίο σε μια σπουδαία Ελληνίδα

Παρίσι, Παρασκευή 16 Ιουνίου 2023. Η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη μόλις είχε τελειώσει την ομιλία της στην έδρα της UNESCO. Στεκόταν συγκινημένη όρθια πάνω στο μικρό βάθρο προσπαθώντας να συγκρατήσει τα δάκρυα συγκίνησης που έλαμπαν στις άκρες των ματιών της.

Οι εκλεκτές προσωπικότητες από τον χώρο του πολιτισμού, του πνεύματος, της πολιτικής και των επιχειρήσεων τη χειροκροτούσαν δυνατά, ρυθμικά, σε κάποια στιγμή φώναζαν το όνομά της. Εκείνη τους ευχαριστούσε φέρνοντας το χέρι της στη θέση της καρδιάς. Αυτή ήταν η τελευταία δημόσια εμφάνιση της Μαριάννας Βαρδινογιάννη. Η σπουδαία Ελληνίδα έφυγε την Δευτέρα 24 Ιουλίου στις 6:00 το απόγευμα από τη ζωή.

Η UNESCO την τίμησε σχεδόν ενάμιση μήνα πριν στο κέντρο του παγκόσμιου πολιτισμού, στην έδρα της, στην Πόλη του Φωτός. Μια συγκλονιστική εκδήλωση, παρουσία της Μπριτζίτ Μακρόν και της Μαρέβας Μητσοτάκη, αφιερωμένη στη γυναίκα που το έργο της ξεπέρασε τα σύνορα της Ελλάδας, αναγνωρίστηκε από διεθνείς οργανισμούς. Το μεγάλο αμφιθέατρο του διεθνούς οργανισμού είχε από νωρίς το απόγευμα φωταγωγηθεί με τα χρώματα της Ελλάδας. Η Μαριάννα άλλωστε συνήθιζε πάντα να λέει «Πρώτα η Ελλάδα! Πάνω από όλα η Ελλάδα, και μετά όλοι εμείς».

Η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη υπήρξε η μοναδική ελληνίδα Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO. Η σημαντική Ελληνίδα αγωνίστηκε από το 1999, όταν έλαβε τον τίτλο, για τα ιδεώδη του διεθνούς οργανισμού. Ακόμα και στις πολύ δύσκολες προσωπικές στιγμές της, η σκέψη της ήταν στο έργο που προσφέρει σε παγκόσμιο επίπεδο η UNESCO και βέβαια στο σωματείο «Ελπίδα – Σύλλογος Φίλων Παιδιών με Καρκίνο» που ήταν απόλυτα δικό της δημιούργημα.

Ενα γιγάντιο έργο με διεθνές κύρος. Ενας Σύλλογος που χάρισε για πολλά χρόνια αγάπη και φροντίδα στα καρκινοπαθή παιδιά. Πολλά από αυτά έγιναν καλά, προχώρησαν στη ζωή τους, διέπρεψαν επαγγελματικά και δημιούργησαν τις δικές τους οικογένειες χάρη στο πείσμα και την προσωπική φροντίδα της Μαριάννας, η οποία επέμενε να βρίσκονται κοντά τους επιστήμονες παγκοσμίου βεληνεκούς.

Η οικογενειακή ζωή

Ποια ήταν όμως αυτή η γυναίκα, αυτή η τεράστια προσωπικότητα που είχε αφιερώσει τη ζωή της, ολόκληρο τον εαυτό της στους αγώνες για ένα καλύτερο αύριο; Η τρυφερή γυναίκα, η μητέρα, η φίλη που έσκυβε τρυφερά πάνω από τους πονεμένους συνανθρώπους της και ιδιαίτερα τα πάσχοντα παιδιά;

Η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη έφυγε χθες από τη ζωή. Εναν μήνα και 22 ημέρες από την ημέρα των γενεθλίων της (2 Ιουνίου) που συνήθιζε να γιορτάζει κοντά σε όλη της την οικογένεια. Η οικογένεια που βρισκόταν στο πλευρό της τις τελευταίες της στιγμές. Τα πέντε της παιδιά που λάτρευε και τη λάτρευαν. Κοντά τους συνήθιζε να κάνει διακοπές στο πανέμορφο οικογενειακό κτήμα στην Ερμιόνη. Η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη γεννήθηκε στην Αθήνα (1943), μεγάλωσε όμως στην Ερμιόνη, τόπο καταγωγής της μητέρας της.

Τη μητέρα της που υπεραγαπούσε και συνήθιζε να διηγείται συχνά τρυφερά περιστατικά όταν εκείνη σε δύσκολες στιγμές την έκλεινε στις ζεστές της φτερούγες. Ο πατέρας της ήταν ο Γιώργος Μπουρνάκης με καταγωγή από τη Σαμπατική Αρκαδίας. Η Μαριάννα, ένα ψηλόλιγνο, χαριτωμένο, γλυκό κορίτσι με πλούσια, μακριά μαλλιά, αγαπούσε να διαβάζει και να ασχολείται με τη φροντίδα ανθρώπων που είχαν ανάγκη. Σε πολύ νεαρή ηλικία παντρεύτηκε τον Βαρδή Ι. Βαρδινογιάννη, αξιωματικό του Πολεμικού Ναυτικού και αργότερα μεγαλοεπιχειρηματία. Ο Βαρδής ήταν ο μεγάλος έρωτας της ζωής της, ο δυναμικός νέος άνδρας, πρόεδρος της Motor Oil, εφοπλιστής, σημαντικός φιλάνθρωπος.

Μαζί απέκτησαν 5 παιδιά. Τον Γιάννη, τη Χριστιάνα, τον Γιώργο, τον Νίκο, τη Βαρδιάννα. Η Μαριάννα υπήρξε μια υπέροχη μητέρα, φρόντιζε τα παιδιά της να πάρουν σωστή ανατροφή, ήταν κοντά τους την περίοδο των σπουδών τους, αλλά και αργότερα όταν έκαναν τις δικές τους οικογένειες. Τρυφερή, γεμάτη φροντίδα, αλλά συνάμα διακριτική! Το ίδιο τρυφερή υπήρξε και με τα εγγόνια της, τα οποία ζουν μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου. Η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη υπήρξε φίλη με ισχυρές προσωπικότητες του πλανήτη. Είναι γνωστή η φιλία με τους Κένεντι, οι οποίοι πάντα έρχονταν για διακοπές στο σπίτι τους στην Ελλάδα τα καλοκαίρια, ενώ η Μαριάννα διατηρούσε στενούς δεσμούς και με την Κέρι Κένεντι, σημαντική φιλάνθρωπο. 

Διεθνείς διακρίσεις

Στενή φιλία τη συνέδεε και με την Μπριτζίτ Μακρόν, τον διάσημο μουσικοσυνθέτη Ζαν-Μισέλ Ζαρ (επιφανής φίλος της UNESCO, ο οποίος μάλιστα είχε δώσει μια μεγάλη συναυλία για τους σκοπούς της «Ελπίδας») και άλλες ισχυρές προσωπικότητες. Η Μαριάννα υπήρξε στενή φίλη με τη Μελίνα Μερκούρη, η οποία της ενέπνευσε το «πάθος» για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα. Ηταν πολλές και εξαιρετικά σημαντικές οι συναντήσεις της Μαριάννας με σπουδαίους παράγοντες του πολιτισμού σε διεθνές επίπεδο για την επιστροφή των γλυπτών. Αναφερόταν συχνά στη Μελίνα και το έργο της. Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη τιμήθηκε το 2020 με το βραβείο Νέλσον Μαντέλα του ΟΗΕ σε μια πανηγυρική τελετή στη Νέα Υόρκη.

H Mαριάννα Βαρδινογιάννη τιμήθηκε με παρά πολλές μεγάλες διεθνείς διακρίσεις. Εκείνη θεωρούσε όμως ως το μεγαλύτερο παράσημο της ζωής της τα πέντε πολυαγαπημένα της παιδιά και τα 12 εγγόνια της. Αισθανόταν υπερήφανη για το γεγονός ότι αν και γιαγιά πλέον κατάφερε να σπουδάσει Ιστορία της Τέχνης στο Deree, ενώ έκανε τη διατριβή της στο Πανεπιστήμιο του Sheffield.

Eπιθυμούσε να τελειώσει αυτό που είχε αφήσει στη μέση σε πολύ νεαρή ηλικία, όταν εγκατέλειψε το Πανεπιστήμιο του Denver στο Κολοράντο και τις σπουδές της στα Οικονομικά για να ακολουθήσει τον Βαρδή σε μια συναρπαστική ζωή. Μια ζωή γεμάτη οικογενειακή ευτυχία αλλά και τη δημιουργία ενός τεράστιου φιλανθρωπικού έργου στο οποίο την ενθάρρυνε και τη βοήθησε ο ίδιος ο Βαρδής Βαρδινογιάννης. Είναι πολλές οι ιστορίες που αυτοί που τους γνώριζαν καλά έχουν να διηγηθούν για το ζευγάρι.

Μεγάλες και όμορφες στιγμές από τον γάμο τους το 1961 με κουμπάρο τον Χρήστο Λαμπράκη (ήταν και ο νονός του πρωτότοκου Γιάννη) μέχρι το πρώτο σπίτι στην Πιπίνου και τα τελευταία χρόνια στο τεράστιο, κατάλευκο σπίτι της Εκάλης. Η Μαριάννα δεν είχε περάσει μόνο όμορφες στιγμές στο πλευρό του Βαρδή. Στην περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών ο Βαρδής, αξιωματικός του Ναυτικού τότε, αντιστάθηκε στο καθεστώς με αποτέλεσμα να φυλακιστεί και εκτοπιστεί στην Αμοργό.

Αρκετά χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα τον Νοέμβριο του 1990 ο Βαρδής Βαρδινογιάννης δέχθηκε επίθεση από την τρομοκρατική οργάνωση 17 Νοέμβρη ενώ κινούνταν με το αυτοκίνητό του από το σπίτι του στην Εκάλη στα γραφεία της Motor Oil. Ο Βαρδής σώθηκε λόγω του πολύ καλά θωρακισμένου αυτοκινήτου του, η Μαριάννα όμως ορκίστηκε ότι δεν θα αφήσει ποτέ τον σύζυγό της να ξαναπάει μόνος του στο γραφείο. Για πολλά χρόνια λοιπόν σηκωνόταν νωρίς το πρωί για να τον συνοδεύσει στην εργασία του. Διατηρούσε μάλιστα ένα μικρό, κομψό γραφειάκι δίπλα από το δικό του στη Motor Oil.

Η σημασία της προσφοράς

Η Μαριάννα, η τρυφερή, η γλυκιά Μαριάννα, η οποία προσέφερε μόνο αγάπη και αλληλεγγύη σε όσους είχαν ανάγκη δεν μένει πια εδώ. Μετακόμισε στη γειτονιά των αγγέλων. Θα τη θυμόμαστε πάντα σαν έναν σημαντικό, υπέροχο άνθρωπο. Μια ξεχωριστή προσωπικότητα που γνώριζε τη σημασία της προσφοράς.

Η οικογένεια εξέδωσε μια λιτή ανακοίνωση για τον θάνατό της: «Με βαθύτατη θλίψη, η οικογένεια Βαρδή Ι. Βαρδινογιάννη ανακοινώνει ότι η αγαπημένη σύζυγος, μητέρα και γιαγιά, Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, Πρέσβυς Καλής Θελήσεως της UNESCO, Πρόεδρος του Σωματείου “Ελπίδα – Σύλλογος Φίλων παιδιών με καρκίνο” έφυγε από τη ζωή τη Δευτέρα 24 Ιουλίου 2023. Η εξόδιος ακολουθία και η ταφή θα πραγματοποιηθούν σε στενό οικογενειακό κύκλο». 

«Ενσάρκωσε με τον πληρέστερο τρόπο την έννοια της προσφοράς στο κοινό καλό»

Σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος χθες αποχαιρέτησε τη Μαριάννα Βαρδινογιάννη, υπογραμμίζοντας το σπουδαίο ανθρωπιστικό έργο της. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου σημείωσε ότι «ο θάνατος της Μαριάννας Βαρδινογιάννη στερεί την πατρίδα μας από μια γυναίκα που ενσάρκωσε με τον πληρέστερο τρόπο την έννοια της προσφοράς στο κοινό καλό», κάνοντας λόγο για άνθρωπο που αποτελούσε «υπόδειγμα κοινωνικής ευθύνης και ανθρωπιστικής ευαισθησίας, προικισμένη με βαθύτατη ενσυναίσθηση και πνεύμα ανοιχτό στις απαιτήσεις των καιρών».

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε λόγο για «μία μεγάλη Ελληνίδα, που ταύτισε την παρουσία της με την προσφορά στον άνθρωπο και ειδικά στα παιδιά», χαρακτηρίζοντάς την πρωτοπόρο που μετέτρεψε τη φιλανθρωπία «σε χειροπιαστό κοινωνικό έργο, πέρα από τη λάμψη του ονόματός της και πέρα από την οικονομική ισχύ της οικογένειάς της». Τόνισε δε ότι η παρακαταθήκη του ιδρύματος «Ελπίδα» «ξεπερνά κάθε διεθνή διάκριση από τις πολλές που είχε» καθώς «χάρη σε αυτήν, εκατοντάδες παιδιά έχουν, ήδη, νικήσει τον καρκίνο που τα χτύπησε στο ξεκίνημα της διαδρομής τους».

Τα συλλυπητήριά του στην οικογένεια της Μαριάννας Βαρδινογιάννη εξέφρασε ο ΣΥΡΙΖΑ, τονίζοντας πως «υπήρξε μια ξεχωριστή διεθνής προσωπικότητα» που απέδειξε «το ενδιαφέρον και την έγνοιά της απέναντι στα παιδιά με έμπρακτες εκδηλώσεις φροντίδας».

«Αποχαιρετώ με θλίψη και σεβασμό μια μεγάλη Ελληνίδα με σπουδαία προσφορά στην πατρίδα μας», δήλωσε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης, υπογραμμίζοντας πως «θα μείνουν χαραγμένες στη μνήμη μας η ευγένεια, η ανιδιοτέλεια και η αγάπη της για την Ελλάδα», ενώ έκανε ειδική αναφορά στο ότι η Μαριάννα Βαρδινογιάννη «βρέθηκε επί τριάντα χρόνια στην πρωτοπορία του αγώνα ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο της παιδικής ηλικίας».

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στη συλλυπητήρια δήλωσή της τόνισε ότι «η προσφορά και το έργο της Μαριάννας Βαρδινογιάννη θα μείνουν όχι μόνον ορατά, αλλά και βαριά παρακαταθήκη σε όλους τους τομείς, που με αυταπάρνηση υπηρέτησε».

Η Ντόρα Μπακογιάννη σημείωσε ότι «ήταν μια γυναίκα που έχει καταγραφεί στη συλλογική μνήμη ως μια μεγάλη ευεργέτις, με τεράστια κοινωνική προσφορά». 

Ο Σύλλογος «Ελπίδα», όραμα και έργο ζωής

Η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη θυμόταν το καθένα από τα παιδιά, τα αγαπημένα της παιδιά, τους μικρούς ήρωες του Συλλόγου Φίλων Παιδιών με Καρκίνο «Ελπίδα» με τα ονόματά τους. Ο Νίκος, η Χλόη, η Μαίρη, ο Γιώργος ήταν για εκείνη τα δικά της παιδιά. Μικροσκοπικά, αθώα την κοιτούσαν με τα τεράστια μάτια τους, άνοιγαν τα χέρια τους και έπεφταν στην αγκαλιά της. Γνώριζαν καλά ότι η Μαριάννα υπήρξε ο φύλακας άγγελός τους. Ηταν εκείνη που έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε για να τους χαρίσει το πολυτιμότερο αγαθό στον κόσμο, την υγεία τους και ένα «παράθυρο» όπως έλεγε η ίδια στο φως. Στο ατελείωτο χρυσαφένιο φως, την ελπίδα ότι κάποια μέρα θα είναι σαν τα άλλα παιδιά, απόλυτα υγιή.

Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη δημιούργησε τον Σύλλογο Φίλων Παιδιών με Καρκίνο «Ελπίδα» το 1990. Οραμά της να μπορέσει να βοηθήσει τα πάσχοντα παιδιά μέσα από την Ογκολογική Μονάδα – Πρότυπο στο Γουδί, έχοντας τη βοήθεια σπουδαίων επιστημόνων τους οποίους καλούσε η ίδια από το εξωτερικό. Ηταν γνωστές άλλωστε οι επαφές της με σημαντικούς καθηγητές γύρω από τη θεραπεία του παιδικού καρκίνου, τους οποίους συναντούσε στο Παρίσι, το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη.

Μέσα από το έργο της στον Σύλλογο δημιούργησε:

α) την πρώτη αμιγώς Παιδιατρική Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών στην Ελλάδα, χάρη στην οποία περισσότερα από 1.000 παιδιά από την Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες έχουν σωθεί με μεταμόσχευση μυελού,
β) τον Ξενώνα «Ελπίδα»,
γ) το πρώτο Ογκολογικό Παιδιατρικό Νοσοκομείο στο οποίο έχουν θεραπευτεί χιλιάδες παιδιά και έχει εξελιχθεί σε «Κέντρο Αριστείας»,
δ) την Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών «Οραμα Ελπίδας», η οποία από το 2014 έχει συγκεντρώσει περισσότερους από 120.000 εθελοντές δότες και από αυτούς βρέθηκαν 116 συμβατοί που πρόσφεραν μόσχευμα σε ασθενείς και
ε) το πρώτο Κέντρο Κυτταρικής και Γονιδιακής Θεραπείας για παιδιά και εφήβους στην Ελλάδα που δίνει ελπίδα εκεί όπου οι άλλες θεραπείες κατά του καρκίνου έχουν αποτύχει, σε μια προσπάθεια ώστε 4 στα 4 παιδιά να γίνονται καλά. Επίσης ανέλαβε μια σειρά από πρωτοβουλίες με στόχο να βοηθήσει τα άρρωστα παιδιά και τις οικογένειές τους και μετά τη θεραπεία τους. 

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΑ ΝΕΑ/in.gr