Δωδεκανήσιοι στην Αυστραλία και στην Άπω Ανατολή

Οι πρώτοι Δωδεκανήσιοι που έφτασαν στην Αυστραλία ήρθαν το 1890 από το Καστελόριζο, αλλά το μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα των Καστελοριζιών πραγματοποιήθηκε στην δεκαετία του 1920. Το 1912 το Καστελόριζο είχε γύρω στους 12.000 κατοίκους, που ασχολούνταν με την ναυτιλία και το εμπόριο.

Αλλά, μετά την κατάληψη Δωδεκανήσου από την Ιταλία, τα γεγονότα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και τη Μικρασιατική Καταστροφή, το Καστελόριζο απομονώθηκε από την Μικρά Ασία που αποτελούσε την ενδοχώρα του. Για να επιζήσουν, η μόνη διέξοδος για τους Καστελοριζιούς ήταν η μετανάστευση.

Γύρω στους 2000 Καστελοριζιοί μετανάστευσαν στην Αυστραλία στην δεκαετία του 1920. Σχεδόν όλοι πήγαν στο Perth όπου υπήρχαν και άλλοι συμπατριώτες τους, και το 1912 ίδρυσαν τον πρώτο Δωδεκανησιακό σύλλογο στην Αυστραλία. Όλοι σχεδόν βρήκαν δουλειά ως ξυλοκόποι στα δάση της Δυτικής Αυστραλίας, έκοβαν δέντρα που χρησιμοποιούσαν τους κορμούς τους για να φτιάχνουν τις ράγες των σιδηροδρόμων. Η μετανάστευση των Καστελοριζιών στην Αυστραλία συνεχίστηκε και μετά από τις μεγάλες καταστροφές που υπέστη το Καστελόριζο στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το 1919 έφτασε στην Αυστραλία ο Καστελοριζιός Νικόλαος Πασπάλης, που το 1932 ίδρυσε εταιρεία αλίευσης Μαργαριταριών στις παραλίες της Δυτικής Αυστραλίας. Οι απόγονοι του επέκτειναν τις δραστηριότητες της εταιρείας και διαχείριση των πολύτιμων κοσμημάτων Paspaley Pearls στο Perth και σε άλλες πόλεις της Αυστραλίας. Η εταιρία, εκτός της καλλιέργειας μαργαριταριών με 120 αλιευτικά σκάφη, δραστηριοποιείται σε αερομεταφορές, φάρμες, αγελάδες και ακίνητα. Σήμερα οι μισοί ομογενείς που μένουν στο Perth έχουν καταγωγή από το Καστελόριζο.

Εκτός από τις επιχειρήσεις οι Καστελοριζιοί της Αυστραλίας ασχολούνται με τις επιστήμες και την πολιτική. Ο Κομνηνός Μιχαήλ διετέλεσε Κυβερνήτης της Δυτικής Αυστραλίας και πρύτανης του πανεπιστημίου του Perth. Από το 1983-2005, Νίκος Μπόλκας εξελέγη ομοσπονδιακός βουλευτής και γερουσιαστής και από το 1988-1996 υπηρέτησε ως υπουργός σε διάφορα υπουργεία. Επίσης ο νυν δήμαρχος του Perth Βασίλης Ζεμπίλας έχει καταγωγή από το Καστελόριζο.

Καλύμνιοι

Μετά τους Καστελοριζιούς, το δεύτερο μεγάλο Δωδεκανησιακό μεταναστευτικό ρεύμα προς την Αυστραλία άρχισε από τους Καλύμνιους. Κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918) 1000 περίπου Έλληνες μετανάστευσαν στην Αυστραλία, μεταξύ αυτών και ο Καλύμνιος Ευστράτιος Χαρίτος που εγκαταστάθηκε στο Darwin στην Βόρειο Αυστραλία και ασχολήθηκε με την αλίευση κοραλλιών και μαργαριταριών, και με αλυκές για την παραγωγή άλατος.

Το μεταναστευτικό ρεύμα των Καλυμνίων προς στην Αυστραλία εντάθηκε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, και κυρίως προς το Darwin, όπου ασχολήθηκαν με την αλίευση κοραλλιών και μαργαριταριών. Αργότερα ασχολήθηκαν με άλλα επαγγέλματα, στις επιχειρήσεις, στα γράμματα και τις επιστήμες. Μεταξύ αυτών ο Γιάννης Χαλίκος, που δραστηριοποιείται στις κατασκευές ακινήτων. Σήμερα το 90% της Ελληνικής παροικίας στο Darwin έχει Καλυμνιακή καταγωγή, και η πόλη του Darwin έχει αδελφοποιηθεί με την Κάλυμνο.

Εκτός από τους Καστελοριζιούς και τους Καλύμνιους και άλλοι Δωδεκανήσιοι μετανάστευσαν στην Αυστραλία. Ο πρώτος Καρπάθιος έφτασε στην Αυστραλία το 1925, και την ίδια εποχή και άλλοι Δωδεκανήσιοι, των οποίων το μεταναστευτικό ρεύμα εντάθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι περισσότεροι ήλθαν κατ’ ευθείαν από τα Δωδεκάνησα, ενώ άλλοι μετακόμισαν από πρώην Αγγλικές αποικίες. Αρκετοί έμειναν στην Melbourne που υπήρξε το λιμάνι εισόδου.

Οι Ροδίτες ασχολήθηκαν με την καπνοφυτεία και βαμβακαλλιέργεια, οι Συμιακοί με την αλιεία, οι Καρπάθιοι με τα εστιατόρια, και άλλοι Δωδεκανήσιοι με διάφορα επαγγέλματα.

Εκτός του Perth, Darwin και Melbourne, οι Δωδεκανήσιοι της  Αυστραλίας είναι εγκαταστημένοι στο Sydney, Adelaide και Canberra και είναι οργανωμένοι σε συλλόγους. Η Δωδεκανησιακή παροικία της Αυστραλίας παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά με της Αμερικής.

Στην Νέα Ζηλανδία

Από την Αυστραλία ορισμένοι Δωδεκανήσιοι μετακόμισαν στη Νέα Ζηλανδία. Αλλά το μεγάλο Δωδεκανησιακό ενδιαφέρον για τη Νέα Ζηλανδία προήλθε από τον σπογγέμπορο Μιχάλη Καντούνια από το Tarpon Spring της Φλώριδας, που παρατήρησε ότι υπήρχε ζήτηση chamois που παραγόταν στην Γαλλία.

Το chamois προέρχεται από το δέρμα ομώνυμου αγρίου ζώου που ζούσε στις Άλπεις και χρησιμοποιείται για καθάρισμα ασημικών και αυτοκινήτων και από την πολεμική αεροπορία για το φιλτράρισμα της βενζίνης. Εξ αιτίας, όμως, της αλόγιστης θήρας του, το ζώο εξαφανίστηκε. Μετά από πολλές προσπάθειες ανακάλυψαν ότι με ειδική επεξεργασία επιτυγχάνεται η παραγωγή chamois και από το δέρμα προβάτων.

Έτσι, ο δημιουργικός εκείνος Συμιακός, αποφάσισε και ίδρυσε εργοστάσιο chamois στην Αμερική, όπου υπήρχε μεγάλη προσφορά ακατέργαστων δερμάτων προβάτων, που έβοσκαν Βάσκοι μετανάστες από την Ισπανία. Όμως τα παιδιά των Βάσκων προτίμησαν άλλα επαγγέλματα και με τον καιρό τα δέρματα των προβάτων της Αμερικής ελαττώθηκαν. Τότε ο Καντούνιας έστρεψε την προσοχή του στην Νέα Ζηλανδία όπου και σήμερα είναι διαδεδομένη η κτηνοτροφία προβάτων και ίδρυσε εκεί εργοστάσιο που επεξεργάζεται τα δέρματα.

Στην Άπω Ανατολή

Εκτός από την Αυστραλία και την Νέα Ζηλανδία, ορισμένοι Δωδεκανήσιοι μετανάστευσαν και σε χώρες της Άπω Ανατολής. Το 1938 ο ναύτης Στέλιος Τριαντάφυλος από την Τήλο, όταν έφτασε με το πλοίο του στο Hanoi, συνάντησε τον τροφοδότη του πλοίου, τον Καρπαθοκασιώτη Μορφινό, γιος Καρπάθιου από μητέρα Κασιώτισσα.

Ο Μορφινός μετανάστευσε πρώτα στη Μασσαλία, παντρεύτηκε Γαλλίδα, επιδόθηκε στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις και δραστηριοποιήθηκε στην Ινδοκίνα που εκείνη την εποχή ήταν Γαλλική αποικία. Ένας Νισύριος ο Γιάννης Νικολόπουλος και τρεις Καρπάθιοι οι Εμμανουήλ Παραγιός, Μιχάλης Εμ. Οθείτης και Ιορδάνης Πετρίδης μετανάστευσαν στην Κίνα. Ο Πετρίδης με την σύζυγο του Λούλα έμεναν στην Σαγκάη. Όταν, μετά από χρόνια, ο Οθείτης επέστρεψε στην Κάρπαθο έγινε γνωστός ως ο «Κινέζος».

Εκτός απ’ αυτούς που μετανάστευσαν στην Άπω Ανατολή υπήρξαν και εκατοντάδες Δωδεκανήσιοι που υπηρέτησαν εκεί με τον Αμερικανικό στρατό στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στον Πόλεμο της Κορέας (και με το Ελληνικό Τάγμα) και στον Πόλεμο του Βιετνάμ και αρκετοί άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή.

Dodecanese in Australia and the Far East

By Manolis Cassotis

The first Dodecanesians who arrived in Australia came in 1890 from Kastelorizo, but the great emigration from Kastelorizo took place in the 1920s. In 1912, Kastelorizo had around 12,000 inhabitants, engaged in shipping and trade. But, after the occupation of the Dodecanese by Italy, the events of the WWII and the Asia Minor Catastrophe, Kastelorizo was isolated from Asia Minor which was its hinterland. To survive, the only way out for the Kastelorizians was to emigrate.

Around 2000 Kastelorizians immigrated to Australia in the 1920s. Almost all went to Perth where were other compatriots, and in 1912 they established the first Dodecanesian society in Australia. Almost all found work as loggers in the forests of Western Australia, felling trees whose trunks were used to make railway tracks. The emigration of the Kastelorizians to Australia continued and after the great disasters Kastelorizo suffered during WWII.

In 1919 the Kastelorizian Nicholas Paspalis arrived in Australia, who in 1932 founded a pearl fishing company on the beaches of Western Australia. His descendants expanded the company’s operations and the management of Paspaley Pearls in Perth and other Australian cities. The company, apart from pearl farming with 120 fishing boats, is active in air transport, farms, cows and real estate. Today half of the Greek-Australians living in Perth are of Kastelorizian descent.

In addition to business, the Kastelorizians of Australia are involved in science and politics. Michael Komnenos was Governor of Western Australia and chancellor of the University of Perth. From 1983-2005, Nikos Bolkus was elected federal member of parliament and senator and from 1988-1996 he served as a minister in various ministries. Also, the current mayor of Perth, Vassilis Zebilas, is of Kastelorizian ancestry.

Kalymnians

After the Kastelorizians, the second large Dodecanese migration stream to Australia began with the Kalymnians. During WWI (1914-1918) about 1000 Greeks immigrated to Australia, among them the Kalymnian Efstratios Charitos who settled in Darwin in Northern Australia and engaged in coral and pearl fishing, and salt pans to produce salt.

The migration flow from Kalymnos to Australia intensified after WWII, and mainly to Darwin, where they engaged in coral and pearl fishing. Later they engaged in other professions, in business, letters and sciences. Among them is John Halikos, who is active in real estate construction. Today 90% of the Greek community in Darwin is of Kalymnian origin, and the town of Darwin has been twinned with Kalymnos.

In addition to Kastelorizians and Kalymnians, other Dodecanesians immigrated to Australia. The first Karpathian arrived in Australia in 1925, and abound the same time other Dodecanesians, whose migration stream intensified after WWII. Most came directly from the Dodecanese, while others moved from former English colonies. Several stayed in Melbourne which was the port of entry. The Rhodians engaged in tobacco plantations and cotton cultivation, the Symians in fishing, the Karpathians in restaurants, and other Dodecanesians in various professions.

Apart from Perth, Darwin and Melbourne, the Dodecanesians of Australia live in Sydney, Adelaide and Canberra and are organized into clubs. The Dodecanesian community of Australia shows the same characteristics as of America.

In New Zealand

From Australia some Dodecanesians moved to New Zealand. But the great Dodecanesian interest in New Zealand came from the sponge merchant Michalis Kantounia of Tarpon Spring, Florida, who noticed that there was a demand for chamois produced in France. Chamois comes from the skin of a wild animal of the same name that lived in the Alps and is used to clean silverware and cars and by the Air Force to filter gasoline. However, due to his thoughtless hunting, the animal disappeared. After many attempts they discovered that with a special treatment, chamois can also be produced from sheep skin.

Thus, that creative Symian, decided and established a chamois factory in America, where there was a large supply of raw sheep skins, grazed by Basque immigrants from Spain. But the children of the Basques preferred other occupations, and in time the sheepskins of America dwindled. Then Kandounias turned his attention to New Zealand, where sheep farming is still widespread today, and established a factory there that processes the hides.

Far East

In addition to Australia and New Zealand, some Dodecanesians also migrated to countries in the Far East. In 1938, the sailor Stelios Triantafylos from Tilos, when he arrived with his ship in Hanoi, met the ship’s caterer, Karpatho-kasian Morfinos, son of Karpathian with Kasian mother. Morfinos first immigrated to Marseilles, married a French woman, engaged in shipping, and became active in Indochina which at the time was a French colony. One Nisyrian, John Nikolopoulos, and three Karpathians, Emmanuel Paragios, Michael Em. Othitis and Jordan Petridis immigrated to China. Petridis and his wife Lula lived in Shanghai. When, years later, Othitis returned to Karpathos, he became known as “The Chinese”.

Apart from those who immigrated to the Far East, there were also hundreds Dodecanesian who served there with the American Armer Forces the WWII, the Korean War (and with the Greek Battalion) and the Vietnam War, and many died there.