Ελληνικά σχολεία στις ΗΠΑ: Ενα κληροδότημα που επείγει να διαφυλάξουμε

Νέα Υόρκη.- Η πρώτη γνωστή ομαδική αποδημία των Ελλήνων στις ΗΠΑ έγινε το 1767, όταν γύρω στους 400 Ελληνες από την Κρήτη και τη Μάνη, ήρθαν στην περιοχή, που σήμερα ονομάζεται Νέα Σμύρνη της Φλόριδας. Δέκα χρόνια μετά οι Ελληνες και οι άλλοι μετανάστες-έποικοι, εγκαταστάθηκαν 70 μίλια βορειότερα, στον Αγιο Αυγουστίνο, όπου σώζεται το σπίτι του Ιωάννη Γιαννόπουλου, ενός μαραγκού, που το χρησιμοποίησε σαν σχολείο, και αποτελεί το αρχαιότερο σχολικό κτίριο που σώζεται στις ΗΠΑ.

Στις εφημερίδες των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα «Εθνικός Κήρυξ», «Ελεύθερος Τύπος», «Ατλαντίς», κ.ά. τυπώθηκαν οι πρώτες προσπάθειες των μεταναστών, που ήταν εργάτες και βιοπαλαιστές, να βάλουν την πολιτιστική τους σφραγίδα στην καινούργια γη δημιουργώντας σχολεία.

Η ελληνική οικογένεια ήταν ο πρώτος πυρήνας, όπου πυρακτώθηκε η ανάγκη της ύπαρξης της ελληνικής παιδείας, που οι περισσότεροι από τους πρώτους μετανάστες δεν είχαν. Ο αγώνας αυτός, από τότε που φτιάχτηκε το πρώτο ελληνικό σχολείο μέχρι σήμερα, για τη διάσωση της γλώσσας και του πολιτισμού μας, όχι μόνο δεν έχει σταματήσει, αλλά τείνει να εξαφανιστεί από ασύμφορες στρατηγικές, αρχομανίες, κακή διαχείριση, αναρμόδιους υπεύθυνους που δεν έχουν ιδέα, ούτε από την ελληνική γλώσσα, ούτε από την ιστορία μας και κυρίως έλλειψη συνεργασίας των φορέων του. Ολα αυτά τα αρνητικά στοιχεία και πολλά άλλα, που όλοι γνωρίζουν, έχουν δημιουργήσει απάθεια έως και αδιαφορία στις νέες γενιές των Ελληνοαμερικανών, που οι περισσότεροι δεν έχουν αποκτήσει την ασπίδα προστασίας του ελληνικού πνεύματος, όταν έπρεπε, για να ανταπεξέλθουν στην εξομοίωση και ομοιομορφία των πολιτισμών και των εθνών, κύριο χαρακτηριστικό του προσηλυτισμού της παγκοσμιοποίησης.

Εχοντας φτάσει σχεδόν στο σημείο μηδέν, δεν έχουμε άλλα περιθώρια για καθυστερήσεις. Τα λόγια πια δεν αρκούν για τη σωτηρία του Ελληνισμού. Αν δεν κάνουμε refresh-reboot-restart, για να χρησιμοποιήσω μια σύγχρονη έκφραση, στη διαχείριση του πολιτιστικού μας φορτίου, εμπνέοντας τα παιδιά ελληνικής καταγωγής στις ΗΠΑ, να χρησιμοποιήσουν τα λιγοστά, αλλά ανεκτίμητης αξίας όπλα που διαθέτουμε, την Γλώσσα, την Ιστορία, την Τέχνη, την άυλη πολιτιστική κληρονομιά μας και να αποκτήσουν επίγνωση της ιστορικής ευθύνης για τη μεταφορά του πολιτιστικού φορτίου μας στις επερχόμενες γενιές, τότε πολύ απλά, θα γίνουμε μουσειακό είδος, ευχάριστα ιδωμένο από τους τουρίστες του μέλλοντος, που θα το κατακλύζουν, για να δουν σε ολογράμματα, πώς διδάσκονταν οι νέοι στην Αρχαία Ελλάδα την πλατωνική θεωρία στην Ακαδημία Πλάτωνος!

Είμαστε απόγονοι μιας χώρας που δεν είναι βιομηχανική, αλλά είναι «καταδικασμένη» να μεταφέρει από γενιά σε γενιά, ένα πολιτισμό που δεν περιορίζεται σε μια Ακρόπολη, ούτε στα Μάρμαρα του Παρθενώνα, αλλά επινόησε την ισορροπία ανάμεσα στη φροντίδα της ψυχής και τη συμφιλίωση με την ενδεχόμενη πραγματικότητα. Μια ισορροπία, που αν και υποστηρίζεται από τη λογική, χαρίζει στους ανθρώπους την ευτυχία. Από το «αρχαίο πνεύμα αθάνατο», μέχρι τις νεώτερες παραδόσεις μας, και τη σημερινή μας καθημερινότητα, οι Ελληνες προτείνουμε ένα «βίο» με βάση την αλήθεια και την ευτυχία και πώς να βιώνουμε με τρόπο πεζό, αλλά ολοκληρωμένο, τον προορισμό μας σαν άνθρωποι, μακριά από τη μαζική κουλτούρα, που δεν συνάδει με τον πολιτισμό μας.

Στις εχθρικές αυτές εποχές, όπου οι κλασσικές σπουδές και η ελευθερία βάλλονται στις ΗΠΑ, και οι πολιτισμοί τείνουν να ισοπεδωθούν, οι κοινότητες, η Εκκλησία, τα πολιτιστικά ιδρύματα, τα σχολεία, οι ακαδημαϊκοί, οι δάσκαλοι, οι ευεργέτες και οτιδήποτε φέρει τον τίτλο του πολιτιστικού φορέα της Ομογένειας πρέπει να ενώσουν τα χέρια και να σπρώξουν την Ιστορία μας, που έχει σκαλώσει μπροστά, έχοντας πάντα κατά νου τον ορισμό της Παιδείας, που έδωσε ο Γάλλος συγγραφέας Αντρέ Μπρετόν εμπνεόμενος από τις αρχαίες ελληνικές αξίες του Ηθους και της Αρετής: «Παιδεία δεν είναι τα πτυχία μας, αλλά η αισθητική μας.

Ο τρόπος με τον οποίο συνομιλούμε, φλερτάρουμε, περπατάμε στο δρόμο, κρατάμε την πόρτα να περάσει ο άγνωστος στο ασανσέρ. Παιδεία είναι οι λέξεις μας, η διακριτικότητά μας, η ελευθερία μας, τα όρια της ελευθερίας μας, η μουσική που ακούμε, η γλώσσα του σώματός μας, το πόσο αγαπάμε να μαθαίνουμε, να αλλάζουμε, να διαβάζουμε σαν να είμαστε κάθε φορά άγραφα χαρτιά. Παιδεία είναι η ταπεινότητα αλλά και η επιμονή στις αξίες μας, το ότι δεν είμαστε προς πώληση, το ότι σεβόμαστε τον άνθρωπο, το παιδί του άλλου, την κυρία που καθαρίζει το γραφείο μας, τον κύριο που καθαρίζει το πάρκο στο οποίο βγάζουμε βόλτα το σκύλο μας, την κοπέλα στο ταμείο.

Παιδεία είναι η μεγαλοψυχία μας, το να ποτίσουμε μια άγνωστη γλάστρα, το να φροντίζουμε την πίσω όψη του σπιτιού μας. Παιδεία είναι το να προστατεύουν τα χέρια μας τον αδύναμο, να τα βάζουν με το θηρίο. Παιδεία είναι το πόσο μπορούμε να έρθουμε απέναντι στο σύστημα και στους συστημικούς, Παιδεία είναι η γενναιότητα και η ευθύνη. Παιδεία είναι το να διαλέγεις τον δύσκολο δρόμο της αξιοπρέπειας, της μοναξιάς και συνάμα να καίγεται το μέσα σου για το κοινό καλό. Για το ωραίο και τη σωτηρία του. Τελικά, με ένα λόγο, Παιδεία είναι το να είσαι άνθρωπος και να εκπέμπεις, να σκορπίζεις, να μοιράζεις, να μοσχοβολάς ανθρωπιά».