Οι κίνδυνοι από τη λήψη βιταμινών και συμπληρωμάτων διατροφής

Οι βιταμίνες είναι οργανικές χημικές ενώσεις απαραίτητες για την φυσιολογική ανάπτυξη και διατήρηση του οργανισμού. Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να τις συνθέσει και έτσι είναι απαραίτητο να λαμβάνονται μέσω της διατροφής. Οι βιταμίνες επιτελούν διάφορες βιοχημικές λειτουργίες, ωστόσο, η δράση τους έγκειται γενικά στη ρύθμιση της μεταβολικής διαδικασίας και των ενεργειακών μετατροπών που συμβαίνουν στον οργανισμό, εξηγεί η Στέλλα Πετρίδου, κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος.

Μερικές βιταμίνες (π.χ. βιταμίνη D) δρουν σαν ορμόνες, ρυθμίζοντας τον μεταβολισμό των ανόργανων στοιχείων, ή την ανάπτυξη και διαφοροποίηση των κυττάρων και των ιστών (π.χ. ορισμένες μορφές της βιταμίνης Α). Άλλες βιταμίνες (π.χ. βιταμίνη Ε και C) δρουν ως αντιοξειδωτικά, ενώ κάποιες άλλες (π.χ. βιταμίνες του συμπλέγματος Β) λειτουργούν ως πρόδρομες ουσίες, οι οποίες βοηθούν τα ένζυμα του οργανισμού στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών και στη μεταφορά ενέργειας.

‘’Τα άτομα, που παίρνουν συστηματικά βιταμίνες ή άλλα συμπληρώματα διατροφής, πρέπει να γνωρίζουν ότι πιθανόν να λαμβάνουν περισσότερες βιταμίνες και άλλες θρεπτικές ουσίες από όσες μπορεί να ανεχθεί ο οργανισμός τους’’.

Τι προκαλεί η έλλειψη βιταμινών;

Έλλειψη μίας ή περισσοτέρων βιταμινών, επιβραδύνει τις ειδικές μεταβολικές εργασίες και μπορεί να αλλάξει τη μεταβολική ισορροπία του οργανισμού, προκαλώντας ποικίλες παθολογικές καταστάσεις. Ωστόσο, η ανεπαρκής πρόσληψη βιταμινών και τα συμπτώματα αβιταμίνωσης ή υποβιταμίνωσης, είναι προβλήματα που δεν συναντιούνται ιδιαίτερα συχνά στις δυτικές χώρες.

Ανά τακτά χρονικά διαστήματα, επιστημονικοί φορείς σε όλο τον κόσμο αναθεωρούν τα συνιστώμενα επίπεδα ημερήσιας πρόσληψης βιταμινών, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, το φύλο, την φυσιολογική κατάσταση του οργανισμού (π.χ. εγκυμοσύνη) και την ύπαρξη ασθένειας. Όταν η πρόσληψη βιταμινών βρίσκεται κοντά στα συνιστώμενα επίπεδα, είναι σχεδόν απίθανο να προκληθεί οποιοδήποτε πρόβλημα. Αντίθετα, υψηλότερη πρόσληψη κάποιων βιταμινών, ιδιαίτερα όταν είναι καθημερινή, είναι πιθανό να αποβεί τοξική.

•    Συμπληρώματα διατροφής

Καθώς ο τρόπος ζωής γίνεται ολοένα και πιο γρήγορος και ο προγραμματισμός των γευμάτων δεν αποτελεί προτεραιότητα για πολλούς ανθρώπους, η απαίτηση και η χρήση των συμπληρωμάτων διατροφής έχει αυξηθεί. Στις μέρες μας, βρίσκεται διαθέσιμη στο εμπόριο μια μεγάλη γκάμα συμπληρωμάτων διατροφής, η οποία περιλαμβάνει πολυβιταμινούχα σκευάσματα και σκευάσματα μεμονωμένων ή συνδυασμένων βιταμινών. Τα συμπληρώματα χρησιμεύουν κυρίως για να αντισταθμίσουν την ανεπαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών από ορισμένους ανθρώπους, ή για να αυξήσουν περαιτέρω την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.

•    Εμπλουτισμένα τρόφιμα

Μια άλλη, αναπτυσσόμενη αγορά, είναι αυτή των εμπλουτισμένων τροφίμων, δηλαδή τροφίμων τα οποία έχουν εμπλουτιστεί με επιπλέον θρεπτικά συστατικά. Για παράδειγμα, η βιομηχανία τροφίμων προσθέτει βιταμίνες και μέταλλα στα δημητριακά του πρωινού, βιταμίνη C σε ροφήματα και καραμέλες, ή βιταμίνη Α στις μαργαρίνες. Τα προϊόντα αυτά στοχεύουν στην ενίσχυση της υγείας, και όλο και περισσότεροι άνθρωποι τα επιλέγουν προκειμένου να προσθέσουν επιπλέον βιταμίνες και μέταλλα στην διατροφή τους.

Ο κίνδυνος υπερβιταμίνωσης

Τα συμπληρώματα βιταμινών και τα εμπλουτισμένα τρόφιμα είναι χρήσιμα για την ενίσχυση της διατροφής, όταν όμως λαμβάνονται σε υπερβολικές ποσότητες, μπορούν να αποβούν εξαιρετικά επιβλαβή. Όσοι άνθρωποι καταναλώνουν μια υγιεινή διατροφή, την οποία ενισχύουν με εμπλουτισμένα τρόφιμα, και παράλληλα λαμβάνουν συμπληρώματα βιταμινών έχουν την πρόθεση να εξασφαλίσουν στον οργανισμό τους τα απαραίτητα στοιχεία για τη διασφάλιση καλής υγεία.

Όμως, πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν πως δεν υπάρχει κάποιο πλεονέκτημα από τη λήψη βιταμινών σε ποσότητες υψηλότερες από τις συνιστώμενες, και πολλοί περισσότεροι δεν γνωρίζουν πως η υπερβολική πρόσληψη βιταμινών είναι πιθανό να οδηγήσει σε σαφή μειονεκτήματα για την υγεία τους.

Είναι γεγονός πως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν προσλαμβάνουν μεγαδόσεις βιταμινών, αλλά ας σκεφτούμε ένα παράδειγμα, που αποκαλύπτει πως δεν είναι δύσκολο να το «παρακάνουμε». Έστω ότι στο πρωινό καταναλώνετε εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού, μια ενεργειακή μπάρα αργότερα, εμπλουτισμένα ζυμαρικά στο γεύμα και λαμβάνετε ένα πολυβιταμινούχο καθημερινά. Τότε, είναι πολύ εύκολο να προσλάβετε δόση βιταμινών πολύ μεγαλύτερη από τη συνιστώμενη.

Συμπτώματα αλόγιστης χρήσης εμπλουτισμένων τροφίμων και συμπληρωμάτων

Η αλόγιστη χρήση εμπλουτισμένων τροφίμων σε συνδυασμό με τη λήψη συμπληρωμάτων μπορεί να οδηγήσει σε προσλήψεις υψηλότερες της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης ή των ανώτατων ασφαλών ορίων για διάφορες βιταμίνες, με αποτέλεσμα την εμφάνιση δυσάρεστων παρενεργειών. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις λιποδιαλυτές βιταμίνες, που συσσωρεύονται στους ιστούς. Σε περιπτώσεις υπερβολικής πρόσληψης μπορούν να εμφανιστούν συμπτώματα υπερβιταμίνωσης, που περιλαμβάνουν πονοκέφαλους, ηπατικές βλάβες, παραμόρφωση των οστών, μυαλγίες κ.ά.

Συμβουλές για τη λήψη βιταμινούχων συμπληρωμάτων

•    Εάν λαμβάνετε συμπλήρωμα βιταμινών, προτιμήστε ένα που να παρέχει ποσότητες βιταμινών ίσες με την συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη.

•    Να λαμβάνετε πάντα τα συμπληρώματα σύμφωνα με τις οδηγίες τους.

•    Συζητήστε με το γιατρό για το συμπλήρωμα που παίρνετε και τη δόση του λαμβάνετε, ώστε να βρίσκεστε πάντα σε ασφαλή όρια.

Προσοχή! Το περιεχόμενο αυτού του άρθρου δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο για άμεσες ιατρικές συμβουλές από το γιατρό σας ή άλλο εξειδικευμένο ιατρό.