Οι χάρτες της έντασης γυρίζουν μπούμερανγκ για την Τουρκία

Ενας νέος «πόλεμος» έχει ξεκινήσει το τελευταίο διάστημα ανάμεσα σε Αθήνα και Αγκυρα. Ο «πόλεμος του χάρτη». Και εξηγώ. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πήγε στην Ουάσιγκτον τον Μάιο με στόχο να ενημερώσει τόσο τον αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν όσο και το Κογκρέσο των ΗΠΑ για την τουρκική πολιτική της έντασης και των προκλήσεων, με τρόπο που θα καθιστούσε σαφείς τους κινδύνους που δημιουργεί, όχι μόνο στη βάση ενός σχεδιασμένου «θερμού επεισοδίου», αλλά και για το ότι φέρνει πολύ πιο κοντά ένα «ατύχημα» με δυσανάλογες συνέπειες.

Ενα «ατύχημα» που μπορεί να ανεβάσει στο κόκκινο την ένταση μεταξύ δύο «συμμάχων» στο ΝΑΤΟ, όπως είναι η Ελλάδα και η Τουρκία, και που αν συμβεί θα δημιουργήσει μια βαθιά και επικίνδυνη ρωγμή στη Συμμαχία, σε μια περίοδο που η ενότητα τονίζεται ότι πρέπει να είναι αδιαμφισβήτητη. Για να εξηγηθεί σαφώς αυτό και να αναδειχθεί με ρεαλιστικό τρόπο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έφτασε στην Ουάσιγκτον εφοδιασμένος με έναν φάκελο με χάρτες. Ολους τους χάρτες που αναδείκνυαν την τουρκική προκλητικότητα. Τους χάρτες των παραβιάσεων και των υπερπτήσεων. Τους χάρτες των τουρκικών διεκδικήσεων και της αμφισβήτησης. Τους χάρτες της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Με τους ίδιους χάρτες ανά χείρας μπήκε και ο Νίκος Δένδιας στο γραφείο του αμερικανού ομολόγου Αντονι Μπλίνκεν μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη – Μπάιντεν. «Εδώ είναι τα νησιά. Εδώ είναι οι τουρκικές ακτές. Εδώ είναι η Σούδα. Εδώ η Αλεξανδρούπολη. Εδώ πετάνε τα τουρκικά μαχητικά. Εδώ ο κίνδυνος για τα αεροσκάφη της πολιτικής αεροπορίας. Εδώ η παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας». Αλλο να το βλέπεις στον χάρτη και άλλο να το περιγράφεις στα λόγια, έλεγαν διπλωμάτες που ήταν παρόντες στις συναντήσεις, περιγράφοντας την αντίδραση των αμερικανών αξιωματούχων που έρχονταν αντιμέτωποι με τα στοιχεία και δεν μπορούσαν παρά να αναγνωρίσουν τους κινδύνους.

Καθοριστικής σημασίας για την Αθήνα ήταν οι παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου από τουρκικά μαχητικά που πέταξαν σε απόσταση 2,5 ναυτικών μιλίων από την Αλεξανδρούπολη, αμέσως μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη – Μπάιντεν, σε μια περίοδο που οι υπερπτήσεις και οι παραβιάσεις είχαν σπάσει κάθε ρεκόρ. Η περίπτωση δε της Αλεξανδρούπολης και της σημασίας που έχει για τις ΗΠΑ με φόντο και τον πόλεμο στην Ουκρανία αξιοποιήθηκε από την Αθήνα για να κεντρίσει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον και όχι μόνο.

Η πρακτική της ενημέρωσης με αποδείξεις και όργανο τους χάρτες της τουρκικής παραβατικότητας θεωρήθηκε ότι δοκιμάστηκε και πέτυχε στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να υιοθετηθεί ως βασικό εργαλείο της ελληνικής διπλωματίας. Ο Μητσοτάκης το εφάρμοσε και στη συνάντησή του με τον γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς, ενώ το ΥΠΕΞ έστειλε σε όλες τις πρεσβείες της Ελλάδας στο εξωτερικό 16 χάρτες που δείχνουν την κλιμάκωση των τουρκικών διεκδικήσεων και προκλήσεων από το 1972 μέχρι σήμερα. Δεκαέξι χάρτες που προκάλεσαν τον έντονο εκνευρισμό της Αγκυρας και ενεργοποίησαν τα αντανακλαστικά της. Γιατί ήταν ίσως η πρώτη φορά που το υπουργείο Εξωτερικών έκανε μια τέτοια κίνηση επισήμως και προχωρούσε και στη δημοσιοποίηση των εν λόγω χαρτών.

Ακόμα και αν η Τουρκία είναι αυτή που πρώτη άρχισε να κυκλοφορεί χάρτες με τις διεκδικήσεις της επιχειρώντας τη νομιμοποίησή τους τόσο μέσω του ΟΗΕ όσο και παράνομων συμφωνιών, όπως το τουρκολιβυκό μνημόνιο, αλλά και μέσω της προπαγάνδας, για να στηρίξει το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας».

«Ο χάρτης της Σεβίλλης»

Ο χάρτης με τον αριθμό 4 του ΥΠΕΞ που στην πραγματικότητα ταυτίζεται με τον «χάρτη Μανιάτη» (σ.σ.: τον Χάρτη Υφαλοκρηπίδας / ΑΟΖ του Νόμου 4001/2011) ήταν αυτός που προκάλεσε και τη μεγαλύτερη αντίδραση στην Αγκυρα. Ενας χάρτης που ταυτίζεται με τον χάρτη της Σεβίλλης για την Αγκυρα. Εστω και αν η Ελλάδα δεν έχει καταθέσει συντεταγμένες στον ΟΗΕ. Ενας χάρτης που, σύμφωνα με τους διπλωμάτες, αποτελεί την αφετηρία της Ελλάδας στο πεδίο των διεκδικήσεων. Είναι ο χάρτης που δίνει πλήρη επήρεια στο Καστελλόριζο και δείχνει την ΑΟΖ της Ελλάδας να συναντάται με την ΑΟΖ της Κύπρου. Χωρίς ωστόσο Αθήνα και Λευκωσία να έχουν υπογράψει ποτέ σχετική συμφωνία οριοθέτησης. Κάτι που για πολλούς δείχνει και τις διαθέσεις διαλλακτικότητας και συζήτησης της Αθήνας με την Αγκυρα.

Η δημοσίευση ωστόσο αυτού του χάρτη από το ΥΠΕΞ λειτούργησε σαν καρφί για την Τουρκία. Η αντίδραση μπορεί να θεωρηθεί ο χάρτης των Γκρίζων Λύκων στον Μπαχτσελί. «Κυκλοφορούν πολλοί χάρτες τον τελευταίο καιρό», σχολίαζαν διπλωμάτες τόσο στην Τουρκία όσο και στην Ελλάδα. Με πηγές που έχουν γνώση των εξελίξεων στη γείτονα να σημειώνουν ως στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπόψη από την Αθήνα ότι ο συγκεκριμένος χάρτης υιοθετήθηκε από τον Μπαχτσελί χωρίς να υπάρξει κανένα σχόλιο από τον Ερντογάν. Και μερικές φορές είναι πιο σημαντικά αυτά που επιλέγει να μην πει ο τούρκος πρόεδρος…

Οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας δεν διάγουν και τις καλύτερες μέρες τους. Και ακόμα και αν η κατάσταση δεν παραπέμπει σε συναγερμό, η «φωτιά» είναι πολύ εύκολο να ανάψει από ένα τυχαίο γεγονός, όπως προειδοποιούν όσοι διαβάζουν τις εξελίξεις. Και η ευχή για ένα «ήρεμο καλοκαίρι» παραμένει.