Κώστας Καραμανλής: Ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να γίνει παγκόσμιος

Ο πρώην πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, μιλώντας απόψε στο Μέγαρο Μουσικής σε εκδήλωση της Πανελλαδικής Οργάνωσης Γυναικών «Παναθηναϊκή» με θέμα «Ελλάδα και Ευρώπη στη δίνη μεγάλων αλλαγών», καταδίκασε την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και κάλεσε την ΕΕ να αναλάβει πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα, στην αναζήτηση διπλωματικής διεξόδου, και στην σταθεροποίηση της κατάστασης.

Ο κ. Καραμανλής, ενώπιον του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, υπουργών, βουλευτών και πρώην υπουργών, στην κατάμεστη αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» αναφέρθηκε εκτενώς στην διεθνή κατάσταση όπως διαμορφώνεται μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έδωσε έμφαση στην τουρκική επιθετικότητα, αλλά και την πολιτική ίσων αποστάσεων, όπως είπε, των συμμάχων μας, χαρακτηρίζοντας εσφαλμένη την άποψη ότι θα λυθούν τα προβλήματα εάν η χώρα μας δείξει μεγαλύτερη ευελιξία στις τουρκικές απαιτήσεις, διότι «στηρίζεται σε λάθος δεδομένα και οδηγεί σε ψευδαισθήσεις».

«Η άποψη ότι για την ένταση στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις υπάρχει αμοιβαία ευθύνη, ότι η ελληνική στάση ρέπει στον μαξιμαλισμό, ότι πρέπει να επιδείξουμε μεγαλύτερη ευελιξία και συμβιβαστική διάθεση, ότι δεν μπορούμε να αρνούμαστε την διεύρυνση της ατζέντας των προς επίλυση θεμάτων που κατά το δοκούν φορτώνει ολοένα η Τουρκία, είναι εσφαλμένη» τόνισε συγκεκριμένα ο κ. Καραμανλής. «Εσφαλμένη διότι διαβάζει λάθος την Τουρκία. Γιατί στηρίζεται σε λάθος δεδομένα και οδηγεί σε ψευδαισθήσεις. Κυρίως στην ψευδαίσθηση ότι αρκεί να δείξουμε κάποια υποχωρητικότητα και όλα θα διευθετηθούν προς όφελος όλων».

Ο πρώην πρωθυπουργός καταδίκασε απερίφραστα την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και τόνισε ότι η Ευρώπη πρέπει να λάβει πρωτοβουλίες που θα οδηγήσουν στην λήξη του πολέμου, διότι αυτή πλήττεται περισσότερο από όλους.

Τόνισε επίσης, ότι για να μπορεί να ανταπεξέλθει η Ευρώπη στις προκλήσεις, προϋπόθεση είναι να γίνουν ουσιαστικά βήματα προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση, την κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική, ώστε να υπερβεί τις αδυναμίες που κληροδότησε η άκαιρη και βεβιασμένη διεύρυνση του 2004. «Προϋποθέτει κυρίως ισχυρή πολιτική βούληση. Σε τελική ανάλυση, αυτή την Ευρώπη θέλουμε, αυτήν οραματιζόμαστε. Για μια τέτοια Ευρώπη μας ενέπνευσε και μας συνεπήρε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και οι άλλοι μεγάλοι ηγέτες της ευρωπαϊκής ιδέας» είπε ο πρώην πρωθυπουργός.

«Πράξη παράνομη η ρωσική εισβολή»

Ο κ. Καραμανλής ανέφερε ότι διανύουμε μέρες που μας γυρίζουν πίσω σε ένα σκοτεινό παρελθόν, και αναφέρθηκε σε «ανώφελες συγκρούσεις και αδιέξοδους πολέμους» στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, καθώς και στην «δήθεν Αραβική Άνοιξη» και στους εμφυλίους στην πρώην Γιουγκοσλαβία, προσθέτοντας ότι πόλεμος ευρείας κλίμακας σε ευρωπαϊκό έδαφος, δίπλα στην καρδιά της Ευρώπης, θα έπρεπε να είναι αδιανόητος στον 21ο αιώνα.

«Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι πράξη παράνομη, απαράδεκτη και καταδικαστέα. Όχι μόνο διότι προσβάλλει βάναυσα κάθε κανόνα Διεθνούς Δικαίου. Αλλά και διότι καμιά επιχειρηματολογία, βάσιμη ή όχι, δεν δικαιολογεί την προσφυγή στην βία, τις καταστροφές και την αιματοχυσία, ιδίως μάλιστα εις βάρος αμάχων και αθώων» είπε ο κ. Καραμανλής.

Αναφέρθηκε συνοπτικά στους κινδύνους που εγκυμονεί ο πόλεμος και κυρίως η παράτασή του, σημειώνοντας ότι είναι ενδεχόμενο να επεκταθεί ο πόλεμος και πέραν του ουκρανικού εδάφους, είτε στην ευρύτερη γειτνιάζουσα περιοχή, ή και αλλού, ηθελημένα ή εκ λάθους, από εσφαλμένο υπολογισμό ή προβοκάτσια. Κάτι που θα εγκυμονούσε κινδύνους γενίκευσης του πολέμου, με ανεξέλεγκτες πια διαστάσεις, ακόμα και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Δεύτερον, όπως είπε, ο νέος ψυχρός πόλεμος δεν θα είναι αναβίωση του παλαιού, αλλά πολύ χειρότερος και πολύ πιο απρόβλεπτος, γιατί στον προηγούμενο Ψυχρό Πόλεμο υπήρχε μια ξεκάθαρη διαχωριστική γραμμή και διότι ο διπολικός κόσμος που προέκυψε μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ενείχε το στοιχείο της σταθερότητας που ελλείπει παντελώς από τον σημερινό πολυπαραγοντικό κόσμο.

Τρίτον, μια παρατεταμένη σύγκρουση ενέχει το ρίσκο, η αντιπαράθεση Δύσης-Ρωσίας να πάρει παγκόσμιες διαστάσεις, εξελισσόμενη σε αντιπαράθεση μεταξύ Δύσης και ενός ευρέος αντιδυτικού μετώπου. Δηλαδή, όπως είπε ο κ. Καραμανλής, χώρες που για τους δικούς τους λόγους θεωρούν ότι το μεταψυχροπολεμικό διεθνές σύστημα, πολιτικό, οικονομικό, νομισματικό, διαμορφώθηκε σύμφωνα με τις προτεραιότητες της Δύσης και εν πολλοίς ελέγχεται από αυτήν, σε βάρος των δικών τους συμφερόντων, να επιλέξουν την σύμπηξη ενός μετώπου που αμφισβητεί, αντιστρατεύεται ή και υπονομεύει την λειτουργία του συστήματος αυτού.

«Μια τέτοια σύγκλιση μεταξύ Ρωσίας, Κίνας, Ινδίας αλλά και άλλων μεσαίων ή ανερχόμενων στο διεθνές στερέωμα παραγόντων, θα συνιστούσε τεράστια πρόκληση για την Δύση και θα προμήνυε τεκτονικές αλλαγές στους σήμερα ισχύοντες κανόνες του παιχνιδιού, με απροσδιόριστες τις συνέπειες και την τελική έκβαση μιας τέτοιας αντιπαράθεσης» είπε.

Τέταρτον, ο κ. Καραμανλής εκτίμησε ότι η παράταση του πολέμου καθιστά σχεδόν αδύνατη την αποτελεσματική αντιμετώπιση προβλημάτων που χρήζουν επείγουσας συνεννόησης και συνεργασίας, όπως πρωτίστως της κλιματικής αλλαγής.

Ζοφερές οι οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου 

Ο πρώην πρωθυπουργός, αναφέρθηκε στις επιπτώσεις του πολέμου στην οικονομία και τις χαρακτήρισε «ζοφερές», αλλά είπε ότι είναι χειρότερες οι προβλέψεις σε περίπτωση μακράς διάρκειας του πολέμου.

Το σοκ όμως στον ενεργειακό τομέα, στην εφοδιαστική αλυσίδα, στις τιμές, στην παραγωγή και το εμπόριο, προμηνύει δύσκολες μέρες, είπε, και εκτίμησε ότι πιθανή επισιτιστική κρίση σε περιοχές του πλανήτη, θα επιφέρει πολιτική αστάθεια και αυξημένες μεταναστευτικές ροές, και αναφέρθηκε στην Αίγυπτο, η οποία εξαρτάται κατά 90% από το σιτάρι της Ουκρανίας.

Σημείωσε επίσης, ότι η προσπάθεια ενεργειακής απεξάρτησης από τους υδρογονάνθρακες της Ρωσίας θα είναι μακροπρόθεσμη και πολύ πιο ακριβή, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τις κοινωνίες που πλήττονται, κυρίως τις ευρωπαϊκές.

Ο κ. Καραμανλής αναφέρθηκε επίσης στην σύγχρονη κατανομή του πλούτου, η οποία όπως είπε, περιορίζεται διαρκώς σε λιγότερα χέρια «και εξωθούνται στο περιθώριο ολοένα και περισσότερες κοινωνικές ομάδες που ανήκουν στα αστικά-μικροαστικά στρώματα».

«Υγιής όμως δημοκρατία, χωρίς κοινωνική συνοχή, δεν είναι εφικτή. Προοπτική ηρεμίας και ομαλότητας με αποκλεισμούς και στέρηση της ελπίδας από τους πολλούς για ένα καλύτερο αύριο, είναι όνειρο θερινής νυκτός» προσέθεσε.

Αναφερόμενος στο χώρο της ενημέρωσης, επισήμανε την συγκέντρωση των μέσων σε λίγα χέρια και στα φαινόμενα «απροσχημάτιστης προπαγάνδας και διασποράς fake news» που «είναι ανησυχητικά».

«Αν σ’ αυτό προστεθούν τα ήδη εξαπλούμενα φαινόμενα του ανεξέλεγκτου λαϊκισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο αυθαίρετος αποκλεισμός της αντίθετης άποψης, η υπερσυσσώρευση ισχύος στην ενημέρωση σε λίγα ιδιωτικά χέρια, η κατάσταση επιδεινώνεται κατά πολύ. Μπορεί όλα αυτά να μην επηρεάζουν άμεσα την έκβαση του πολέμου, πρέπει όμως να προβληματίζουν σοβαρά για το είδος και την ποιότητα της δημόσιας ζωής που εκκολάπτεται στο, όχι τόσο μακρινό, μέλλον» προσέθεσε ο κ.Καραμανλής.

Πρωταγωνιστής πρέπει να είναι η Ευρώπη

Ο κ. Καραμανλής υπογράμμισε ότι η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, γιατί όπως είπε, δεν είναι ξεκάθαρο εάν οι ΗΠΑ έχουν εξ ίσου ισχυρά κίνητρα για την ταχεία περάτωση του πολέμου, αφού εκ των πραγμάτων δεν υφίστανται τις οδυνηρές του συνέπειες. Η Ευρώπη, είπε, πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα, στην αναζήτηση διπλωματικής διεξόδου, στην σταθεροποίηση της κατάστασης, εκτιμώντας ότι οι συμφωνίες του Μινσκ είναι ένα σημείο εκκίνησης.

Ιδιαίτερη προσοχή για την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη χρειάζονται τα Βαλκάνια, όπου σήμερα η Βοσνία Ερζεγοβίνη, με το περίπλοκο και δυσλειτουργικό καθεστώς που την διέπει, αλλά και το Κόσοβο, είναι οι κυριότερες εστίες ανησυχίας. «Η διαιώνιση του Ουκρανικού, μπορεί να θεωρηθεί ως ευκαιρία για την εκδήλωση αποσχιστικών τάσεων, συγκρούσεων ακόμα και αλλαγής συνόρων» είπε.

Κατά τον κ. Καραμανλή όλα αυτά πρέπει η ΕΕ να τα προλάβει, στέλνοντας τα κατάλληλα μηνύματα, καθιστώντας απαγορευτικό το κόστος του οποιουδήποτε τυχοδιωκτισμού και εξασφαλίζοντας την προοπτική ένταξης στα κράτη της περιοχής, υπό τον όρο βεβαίως του απόλυτου σεβασμού των συνθηκών και του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Ο ίδιος σημείωσε ότι ο ρόλος της Ελλάδας πρέπει να είναι πρωταγωνιστικός σε όλες αυτές τις κατευθύνσεις, με σαφές μήνυμα στήριξης στις προσπάθειες για συνεργασία, ανάπτυξη, εξομάλυνση των όποιων διαφορών, και βέβαια στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό. «Κομμένοι όμως με το μαχαίρι οι αλυτρωτισμοί και οι βαλκανικής κοπής κουτοπονηριές!» είπε.

Κύπρος-Ουκρανία

Ο κ. Καραμανλής καταδίκασε απερίφραστα την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία την οποία χαρακτήρισε «παράνομη, απαράδεκτη και καταδικαστέα. Απερίφραστα και καθαρά».

Για την Ελλάδα, υπάρχει ένας ακόμα θεμελιώδης λόγος καταδίκης, διότι η Ελλάδα αντιτίθεται εξ ορισμού σε οποιαδήποτε εκδοχή αναθεωρητισμού και ανατροπής του status quo, και γειτνιάζει με χώρα που, και αναθεωρητικές επιδιώξεις έχει, και με προσφυγή στην βία απειλεί, αλλά και με παράνομη εισβολή και κατοχή σε βάρος της Κύπρου βαρύνεται.

«Ειδικά σε ό,τι αφορά την Κύπρο, δεν μπορεί να μην σημειωθεί η καταφανής αναντιστοιχία στην στάση των περισσοτέρων συμμάχων και εταίρων. Ενώ δηλαδή, και ορθώς, καταδικάζεται η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, επιβάλλονται κυρώσεις και ενισχύεται παντοιοτρόπως ο αμυνόμενος, το επί μισό σχεδόν αιώνα συνεχιζόμενο δράμα της Κύπρου αποσιωπάται απολύτως. Ακόμα χειρότερα, καταβάλλονται διαχρονικά προσπάθειες να γίνουν αποδεκτές λύσεις, που θέτουν σε ίση μοίρα θύτη και θύμα, αναιρούν ακόμα και την υφιστάμενη κρατική οντότητα της Κύπρου, αποδέχονται αδιαμαρτύρητα τα τετελεσμένα της παράνομης κατοχής και εποίκισης και θα έθεταν σε τροχιά δορυφοροποίησης την Κύπρο προς την Τουρκία και μάλιστα σε πλήρη αναντιστοιχία με το ευρωπαϊκό κεκτημένο” είπε ο κ. Καραμανλής.

Αναθεωρητική η Τουρκία

Ο πρώην πρωθυπουργός, στο τέλος της ομιλίας του αναφέρθηκε στον αναθεωρητισμό της Τουρκίας, λέγοντας ότι επιδιώκει να μεταβάλλει την υφιστάμενη κατάσταση όπως προβλέπεται από το Διεθνές Δίκαιο και τις διεθνείς συμφωνίες, προς όφελός της, με στόχο την ηγεμονία στην περιοχή. Ανέφερε ως αποδείξεις την άμεση ή έμμεση στρατιωτική της εμπλοκή στο Ιράκ, στην Συρία, στον Καύκασο και στην Λιβύη, την ενεργή ανάμειξή της στα εσωτερικά των βαλκανικών χωρών με μουσουλμανικούς πληθυσμούς, με στόχο την διεύρυνση της επιρροής της, και την αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης, της Συνθήκης των Παρισίων περί εκχώρησης των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα του 1947, την μη αποδοχή της σύμβασης του Montego Bay για το Δίκαιο της Θάλασσας.

«Οι παραδοχές αυτές δεν επιτρέπουν αυταπάτες και ψευδαισθήσεις. Η άποψη ότι για την ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις υπάρχει αμοιβαία ευθύνη, ότι η ελληνική στάση ρέπει στον μαξιμαλισμό, ότι πρέπει να επιδείξουμε μεγαλύτερη ευελιξία και συμβιβαστική διάθεση, ότι δεν μπορούμε να αρνούμαστε την διεύρυνση της ατζέντας των προς επίλυση θεμάτων που κατά το δοκούν φορτώνει ολοένα η Τουρκία, είναι εσφαλμένη. Εσφαλμένη διότι διαβάζει λάθος την Τουρκία. Γιατί στηρίζεται σε λάθος δεδομένα και οδηγεί σε ψευδαισθήσεις. Κυρίως στην ψευδαίσθηση ότι αρκεί να δείξουμε κάποια υποχωρητικότητα και όλα θα διευθετηθούν προς όφελος όλων» είπε ο κ. Καραμανλής.

Ο ίδιος ξεκαθάρισε ότι δεν αμφισβητεί την ειλικρίνεια προθέσεων και τον πατριωτισμό κανενός, υπογραμμίζοντας όμως, ότι η υιοθέτηση μιας τέτοιας συμπεριφοράς, θα οδηγούσε σε σοβαρές, ίσως και μοιραίες βλάβες στα εθνικά συμφέροντα και θα αποθράσυνε ακόμα περισσότερο την άλλη πλευρά. Στο πλαίσιο αυτό, πρότεινε να εμμείνει η Ελλάδα στην εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου και τον σεβασμό των διεθνών συνθηκών, και να κρατά ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας, ενώ είπε ότι στη Χάγη πρέπει να πάμε «για την μόνη πραγματική διαφορά στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, την οριοθέτηση δηλαδή της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας», χαρακτηρίζοντας αδιανόητη την διαπραγμάτευση ή παραπομπή «περί γκρίζων ζωνών, κυριαρχίας επί νήσων, νησίδων και βραχονησίδων, αποστρατιωτικοποίησης νησιών που απειλούνται και του αναφαίρετου μονομερούς δικαιώματος της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα».

Ο πρώην πρωθυπουργός συμπλήρωσε ότι η στάση της σταθερής γραμμής υπεράσπισης και προβολής των εθνικών θέσεων, χαρακτηρίζεται ενίοτε επικριτικά ως λογική της ακινησίας, και προσέθεσε ότι «αν η δήθεν κινητικότητα, δηλαδή η μετακίνηση από πάγιες εθνικές θέσεις, οδηγεί σε αντιλήψεις συμβιβασμού με τις μονομερείς και διαχρονικά αυξανόμενες τουρκικές αξιώσεις, το επιχείρημα είναι, και έωλο, και επικίνδυνο.

Με εκπτώσεις σε θέματα εθνικής κυριαρχίας δεν εξαγοράζεται η ειρήνη. Το αντίθετο. Οι εκπτώσεις τέτοιου είδους απλώς μεγαλώνουν την βουλιμία και εντείνουν τις ηγεμονικές επιδιώξεις και τον επεκτατισμό των γειτόνων» υπογράμμισε.

Αναφερόμενος στα περί «συνεκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου του Αιγαίου» ο κ. Καραμανλής είπε ότι δεν είναι νοητή, εάν προηγουμένως δεν έχει επακριβώς οριοθετηθεί το τι ανήκει στην κάθε πλευρά σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, και διότι στηρίζεται στην παραδοχή ότι η αξιοποίηση του τυχόν υφιστάμενου ορυκτού πλούτου, είναι το βασικό κίνητρο της συμπεριφοράς της Τουρκίας. «Ενώ αντιθέτως, η συνολική της συμπεριφορά, η ρητορική της και η συνεχής κλιμάκωση των προκλήσεων, η αμφισβήτηση του Διεθνούς Δικαίου και των διεθνών συνθηκών, το ίδιο το ιδεολόγημα περί ‘Γαλάζιας Πατρίδας’ καταδεικνύει ότι η πραγματική της στόχευση είναι η ανατροπή προς όφελος της, του status quo στην περιοχή και η επιβολή καθεστώτος ηγεμονίας της» είπε.

Τέλος, ο πρώην πρωθυπουργός επεσήμανε ότι οι πρόσφατες ενέργειες και τοποθετήσεις της ηγεσίας της, αποδεικνύουν ότι η Τουρκία έχει υιοθετήσει συμπεριφορά ταραξία στην περιοχή. Ίσες αποστάσεις όμως και ουδετερότητα μεταξύ δικαίου και αδίκου, μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας, συνιστά εύνοια προς τον παρανομούντα, συνιστά έμμεση και υποκριτική στήριξη προς τον ταραξία» κατέληξε ο Κ. Καραμανλής.