Στέλεχος Έψιλον: Νέα παραλλαγή του κοροναϊού με πιθανή ανθεκτικότητα στα εμβόλια

Η παραλλαγή Έψιλον του πανδημικού κοροναϊού, η οποία πρωτοεμφανίστηκε πέρυσι στην Καλιφόρνια και έκτοτε έχει επεκταθεί σε τουλάχιστον 46 χώρες, φέρει μεταλλάξεις που δείχνουν να μειώνουν την αποτελεσματικότητα των αντισωμάτων που προσφέρει ο εμβολιασμός ή η φυσική λοίμωξη.

Επιπλέον, το στέλεχος Έψιλον παρουσιάζει ανθεκτικότητα σε μονοκλωνικά αντισώματα που χρησιμοποιούνται ως ενδοφλέβιες θεραπείες για την Covid-19, αναφέρει διεθνής ερευνητική ομάδα στο Science.

To θετικό είναι ότι το στέλεχος Δέλτα δεν έχει εμφανιστεί μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, ενώ τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων το υποβάθμισαν πρόσφατα από την κατηγορία των στελεχών «ειδικού ενδιαφέροντος» στην κατηγορία «ενδιαφέροντος».

Κι αυτό επειδή το ποσοστό των κρουσμάτων που αποδίδονται στην Έψιλον μειώθηκε στις ΗΠΑ λόγω της ραγδαίας εξάπλωσης του άκρως μεταδοτικού στελέχους Δέλτα.

Ούτε ο ΠΟΥ θεωρεί πλέον το Έψιλον ως στέλεχος που προκαλεί ανησυχία, αυτό όμως θα μπορούσε να αλλάξει αν υπάρξει εκτεταμένη διασπορά.

Διαφυγή

Τα δεδομένα δείχνουν ότι το Έψιλον χρησιμοποιεί «μια ασυνήθιστη στρατηγική διαφυγής από τα εξουδετερωτικά αντισώματα» επισημαίνουν οι ερευνητές.

Η μελέτη βασίστηκε σε εργαστηριακές δοκιμές στις οποίες εξετάστηκαν αντισώματα που απομονώθηκαν από το αίμα εμβολιασμένων εθελοντών ή ανθρώπων που είχαν αναρρώσει από κοροναϊό.

Η αποτελεσματικότητα των εξουδετερωτικών αντισωμάτων έναντι του Έψιλον ήταν μειωμένη κατά 2,5 έως 3,5 φορές, συγκριτικά με το αρχικό πανδημικό στέλεχος.

Δύο από τις τρεις βασικές μεταλλάξεις του Έψιλον αφορούν το ένα άκρο (αμινοτελικό άκρο) της πρωτεΐνης-ακίδας που χρησιμοποιεί ο κοροναϊός για να εισβάλλει στα ανθρώπινα κύτταρα. H αλλαγή αυτή εμπόδισε τη δράση όλων των αντισωμάτων που κανονικά αναγνωρίζουν τη συγκεκριμένη θέση της ακίδας.

Η τρίτη μετάλλαξη αλλάζει την ίδια την περιοχή της ακίδας που προσδένεται σε υποδοχείς των ανθρώπινων κυττάρων, με αποτέλεσμα να μειώνεται η αποτελεσματικότητα των 14 από τα 34 αντισώματα που αναγνωρίζουν τη συγκεκριμένη θέση.

Και αυτό επειδή οι μεταλλάξεις προκαλούν αλλαγές στο σχήμα της πρωτεΐνης ακίδας, αλλαγές που έγιναν ορατές με τη μέθοδο της κρυοηλεκτρονικής μικροσκοπίας.

Τα ευρήματα δημιουργούν ανησυχία για μείωση της αποτελεσματικότητας των εμβολίων, λέει η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον Ντέιβιντ Βίσλερ του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον.

Όμως η μείωση της αποτελεσματικότητας των αντισωμάτων δεν σημαίνει από μόνη της ότι τα εμβόλια δεν λειτουργούν: η αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού εξαρτάται όχι μόνο από τα εξουδετερωτικά αντισώματα αλλά και από τη λεγόμενη κυτταρική ανοσία, η οποία όμως είναι δύσκολο να μετρηθεί και δεν εξετάστηκε στη συγκεκριμένη μελέτη.

Διασπορά

Σύμφωνα με τη γενετική ανάλυση που περιλαμβάνει η μελέτη, το Έψιλον πρέπει να εμφανίστηκε στην Καλιφόρνια τον Μάιο του 2020 και μέσα σε ένα μήνα είχε χωριστεί σε δύο υποστελέχη, γνωστά με τις ονομασίες B.1.427 και  B.1.429.

Σύμφωνα με το διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα GISAID, μέχρι την 1^η Ιουλίου είχαν καταγραφεί στις ΗΠΑ πάνω από 50.000 κρούσματα Έψιλον, ενώ ο ιός έχει ανιχνευθεί και σε ακόμα 41 χώρες.

Το στέλεχος δεν έχει ανιχνευθεί στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ωστόσο μικρός αριθμός κρουσμάτων έχει αναφερθεί στην Ιταλία, τη Βόρεια Μακεδονία και την Τουρκία.