Η χούντα των Συνταγματαρχών, ο Εθνικός Κήρυκας και ο Μπάμπης Μαρκέτος

Δεν είναι η πρώτη φορά που θα μας απασχολήσουν τα γεγονότα τα σχετιζόμενα με τον «Εθνικό Κήρυκα» της Νέας Υόρκης, τον Μπάμπη Μαρκέτο και την περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα (1967-1974). Τούτο διότι συχνά εμφανίζονται δημοσιεύματα τα οποία είτε αγνοούν, είτε σκοπίμως αποκρύβουν την αλήθεια. Ενίοτε δε, απλώς τη συσκοτίζουν.

Θα το ξεκαθαρίσουμε από την αρχή. Το θέμα της συμπεριφοράς του «Εθνικού Κήρυκα» και προσωπικά του εκδότη Μπάμπη Μαρκέτου,  απέναντι στην επταετία των Συνταγματαρχών δεν προσφέρεται για κανενός είδους εκμετάλλευση. Διότι οι θέσεις της εφημερίδας και οι απόψεις των άρθρων της, όπως διατυπώθηκαν από τον Μπ. Μαρκέτο, υπήρξαν εξ αρχής και ήταν και μέχρι την τελευταία στιγμή της χουντικής ανωμαλίας, κρυστάλλινες, δημοκρατικές και αψεγάδιαστες. Η μία, η μόνιμη επωδός προς τους Συνταγματάρχες ήταν η παρότρυνση, του Εθνικού Κήρυκα και του τότε εκδότη – διευθυντή, Μπ. Μαρκέτου: «φύγετε». Φύγετε. Κανείς δεν σας κάλεσε στην εξουσία. Φύγετε. Κάνετε κακό στη Δημοκρατία. Φύγετε. Κάνετε κακό στην ενότητα της Ομογένειας. Φύγετε. «Παραδώσατε την εξουσία που έχετε σφετεριστεί, στους φυσικούς ηγέτες του ελληνικού λαού. Στους πολιτικούς». (Ομιλία Μπ. Μαρκέτου στα γραφεία του Ε.Κ.,  15/3/1977 σελ.32).

Η θέση αυτή του «ΕΚ» είχε εκφρασθεί από νωρίς. Πριν ακόμη ξεσπάσει το Απριλιανό πραξικόπημα. Από όταν, λίγες εβδομάδες πριν την 21^η Απριλίου 1967,  τα πρώτα σημάδια έδειχναν ότι ο τόπος οδηγείτο στην εκτροπή.  Ο «Εθνικός Κήρυκας» και ο Μπάμπης  Μαρκέτος, αποδοκίμασαν έντονα το Πραξικόπημα, πριν εκδηλωθεί, όταν συνετελέσθη και όταν επεβλήθη με τη βία στον ελληνικό λαό. Την εκδήλωση των Συνταγματαρχών την ονόμασε ο Μαρκέτος, «ανωμαλία».  Και έγραψε αυθημερόν το πρώτο αντιστασιακό του άρθρο. («Το Πραξικόπημα», 21 Απριλίου 1967). Τους «επαναστάτες» τους ονόμασε χούντα, και δικτατορία. Τους επικεφαλείς του καταπιεστικού  καθεστώτος ο Μαρκέτος τους ονόμασε χλευαστικά, «απρόσκλητους σωτήρες». Και απροκάλυπτα ο «Εθνικός Κήρυκας» και ο Μπάμπης Μαρκέτος τάχθηκαν στο πλευρό του Πολιτικού Κόσμου. «…το καθεστώς θα μπορούσε  να απαλλαγεί από τον πολιτικό κόσμο που χλεύαζε μόνον με τον φυσικό θάνατο της ηγεσίας του», έγραφε στο άρθρο του «η χειροτέρα περιπέτεια», ο Μπ. Μαρκέτος. Δημοσιεύοντας, ταυτόχρονα και δημόσια δήλωσή του ότι «ο Εθνικός Κήρυξ θα διέκοπτε την έκδοσή του αν αντιμετώπιζε ανυπέρβλητα εμπόδια στη συνέχιση της πορείας που είχε χαράξει».

Παράλληλα, Ο Μπ. Μαρκέτος μπροστά στο πολιτικό πρόβλημα της συμφιλιώσεως του πολιτικού κόσμου (που την περίοδο πριν τη Χούντα παρουσίαζε τεράστια προβλήματα έντονου κομματικού διχασμού) είχε επιδοθεί σε ενεργή παρασκηνιακή πρωτοβουλία προκειμένου να ενωθούν  οι πολιτικοί αρχηγοί των κομμάτων εναντίον της Χούντας. Άργησε να επιτευχθεί αυτό. Μόλις το 1973! Έγραψε τότε σε επιστολή του ο Γεώργιος Ράλλης στον Ορέστη Βιδάλη: «Και τώρα ας μην ξεχνάμε. Έγινε η ενότητα του πολιτικού κόσμου που ζητούσε ο Μπάμπης Μαρκέτος….».

Ο Μαρκέτος μιλούσε για την ενότητα του πολιτικού κόσμου, πριν να έρθει η δικτατορία. και Εργαζότανε για την ενότητα του πολιτικού κόσμου, για να κατορθώσει ο τελευταίος να διαφυλάξει και να υπερασπιστεί τα δικαιώματα και την ελευθερία του ελληνικού λαού, που είχε αφαιρέσει ετσιθελικά η δικτατορία. Και έγραφε: «Αι προσεχείς ημέραι και εβδομάδες είναι, τω όντι, κρίσιμοι. Και αξιούμεν τώρα από την ηγεσίαν του πολιτικού κόσμου της Ελλάδος, να δηλώσει ότι αποστρέφεται την ανωμαλία και να επιβεβαιώσει τα κατά κόρον λεχθέντα, ότι δεν θα επιτρέψει όπως η Ελλάς εισέλθη εις την περιπέτειαν της εκτροπής και της απαισίας δικτατορίας”, έγραφε. Και συνέχιζε: “Ουδέποτε κατά την τελευταία 20ετίαν, ευρέθη η Ελλάς εις παρομοίας φύσεως πολιτικήν κρίσιν. Που είναι μαζί εθνική και ηθική. Και ουδέποτε πολιτικοί άνδρες της Γενέτειρας, έφερναν μεγαλυτέρας των σημερινών, ευθύνας.” (Ε.Κ. 16 Απριλίου 1967).

Συνεργασίες

Ο Μπάμπης Μαρκέτος συνεργάστηκε με όλους τους κατά την κρίση του σοβαρούς και υπεύθυνους πολέμιους του καθεστώτος, χωρίς να ενοχλεί, έστω και προκαλούμενος εκείνους, που με τα δικά τους μέτρα αντίκριζαν υπό διαφορετικό πρίσμα την όλη κατάσταση, τοποθετώντας τη δική τους δραστηριότητα στον χώρο των δικών τους εκτιμήσεων και οπωσδήποτε στο χώρο της μειοψηφίας.

Αναφερθήκαμε στον Ορέστη Βιδάλη. Τον αποστράτευσε η δικτατορία από τη θέση του Γενικού Επιτελάρχη της Γ’  Στρατιάς αμέσως μετά το αποτυχέν αντικίνημα του Κωνσταντίνου. Έφθασε φυγάς στην Αμερική από την Ελλάδα, για να εγκαινιάσει μία ακατάπαυστη, σοβαρή, πολυσχιδή αντιδικτατορική δραστηριότητα από τον Εθνικό Κήρυκα. Σε μήνυμά του την ημέρα της αλλαγής σκυτάλης στον Εθνικό Κήρυκα (15/3/1977) έγραφε στον Μπάμπη Μαρκέτο, ο στρατηγός: «…Όταν οι πολλοί ήσαν χουντικοί ή αδιάφοροι ή πολιτικά ιδιοτελείς εσύ επέμενες στην ένωση των προσπαθειών κατά της δικτατορίας και μετά στον Αγώνα για την Κύπρο». Και το Μεγάλο Σάββατο του 1972, έγραφε πάλι στον Μπάμπη Μαρκέτο από το Toledo του Ohio, όπου είχε εγκατασταθεί:

«Αγαπητέ Μπάμπη, Ανάστασις δεν θα υπήρχε αν δεν προηγείτο το μαρτύριο (…)  όπως και τότε έτσι και τώρα, λίγοι πιστεύουν ότι επέρχεται η ΑΝΑΣΤΑΣΙ. Δεν χρειάζονται πολλοί. Είμαι υπερήφανος γιατί υπάρχουν εδώ επίλεκτοι Έλληνες, όπως ο Μπάμπης Μαρκέτος,  που όχι μόνο πιστεύουν αλλά αγωνίζονται για την ΑΝΑΣΤΑΣΙ του Έθνους. Καλό Πάσχα. Ορέστης Βιδάλης».

Το εθνικό κεφάλαιο

Και έπειτα, αγώνας για να διατηρηθεί αναλλοίωτο το εθνικό κεφάλαιο που άκουγε στο όνομα Κων. Καραμανλής. Και όταν ο «Εθνικός Κήρυκας», αγοράζοντας τα δικαιώματα του βιβλίου,  δημοσίευσε σε συνέχειες σε ολόκληρη την πρώτη σελίδα της εφημερίδος τη βιογραφία του MAURICE JENEVOIS για τον Κων. Καραμανλή, «για να τιμήσουμε τον πολιτικό άνδρα και ολόκληρο τον χειμαζόμενο πολιτικό κόσμο», όπως έγραφε στον «Ε.Κ.» ο Μπάμπης Μαρκέτος το 1972 προετοιμάζοντας το λαό να δεχθεί ως φυσικό του ηγέτη πίσω το Σερραίο πολιτικό και να απαλλαγεί από τη χούντα, οι πιέσεις του καθεστώτος κατά συγγενικών προσώπων του Μπάμπη Μαρκέτου στην Αθήνα υπήρξαν ανυπόφορες.

Προβληματισμοί μιας δεκαετίας

Ο Μπάμπης Μαρκέτος, το 1975, (με τη  συμπλήρωση δέκα ετών από την περίοδο των πολιτικών γεγονότων του 1965 και ένα χρόνο μετά την αυτοκατάρρευση του καθεστώτος Ιωαννίδη, με την τραγωδία της Κύπρου) δημοσίευσε στον “Εθνικό Κήρυκα” εκτεταμένο άρθρο με τίτλο: “Προβληματισμοί μιας δεκαετίας”  όπου περιέγραφε τις γενικές γραμμές του θέματος των σχέσεων Ομογένειας – στρατιωτικού καθεστώτος. Το ζήτημα αυτό, με περισσότερες λεπτομέρειες και μαρτυρίες, συμπεριέλαβε στο βιβλίο που συνέγραψε το 1977 με τίτλο ¨Οι Ελληνοαμερικανοί” το οποίο σε συνέχεις –και ολόκληρο- δημοσιεύει η Panhellenic Post.

Η στάση της Ομογένειας

Πρώτα απ’ όλα, για να κατανοηθεί καλύτερα η στάση της Ομογένειας τη περίοδο της “επταετίας”, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η κατάσταση της συγχύσεως και της πολιτικής αστάθειας που επικράτησε επί δύο σχεδόν χρόνια πριν το απριλιανό πραξικόπημα, ο “ανένδοτος αγών”, οι διαδηλώσεις στους δρόμους, οι βρισιές στη Βουλή, η ασέβεια προς τους θεσμούς, τα πολιτικά πάθη, το συνταγματικό αδιέξοδο και η όλη έκρυθμη και αβέβαιη κατάσταση, είχαν προκαλέσει βαθύτατη απογοήτευση και στους Ελληνοαμερικανούς.

Προερχόταν δε η απογοήτευσή τους, όχι μόνο γιατί στις επισκέψεις τους στην Αθήνα συνέβη ορισμένοι από αυτούς να παγιδευτούν σε μια διαδήλωση, ή να ταλαιπωρηθούν στην προσπάθεια τους να βρουν ταξί την ώρα μιας πορείας διαδηλωτών. Η απογοήτευση τους ήταν καρπός μιας ανιδιοτελούς και πηγαίας αγάπης προς τη γενέτειρα και των ανησυχιών τους για το μέλλον της χώρας. (Οι Ελληνοαμερικανοί- Εκδόσεις Παπαζήση, 2006)

Δεν φάνηκε, λοιπόν, να ήταν, για ορισμένους, απολύτως αδικαιολόγητος  ο τερματισμός  μιας  τέτοιας  ανωμαλίας, έστω και με ανορθόδοξη και αντιδημοκρατική λύση. Αυτό, όμως, αφορούσε μόνο μια κατηγορία ομογενών και, κυρίως, τους παλαιότερους που για ευνόητους λόγους, δεν είχαν την ευχέρεια βαθύτερης αναλύσεως του πολιτικού αδιεξόδου που αντιμετώπιζε την ώρα εκείνη η Ελλάς.

Εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, η πλειοψηφία εκείνων που δέχθηκαν την δικτατορία με ικανοποίηση ή με ανοχή, το έκαναν όχι γιατί ηρνούντο εκείνη την ώρα, την δημοκρατία, τα αγαθά της οποίας απολάμβαναν στην Αμερική, αλλά με την προσδοκία ότι ο στρατός εμπνέονταν από πατριωτικά συναισθήματα και πως θα έμενε προσωρινά στην αρχή, όπως άλλωστε, υποκριτικώς, διεκήρυσσαν οι πρωτεργάτες του πραξικοπήματος.

Την θέση αύτη αντιπροσώπευσε η άλλη –τότε-  εφημερίδα, η «Ατλαντίς» η οποία δεν απέκρυπτε την ικανοποίησή της για την “πρωτοβουλία του Ελληνικού Στρατού”, στους πρωτοσέλιδους τίτλους της 21ηςΑπριλίου και των ημερών που ακολούθησαν, για να ταχθεί, εν συνεχεία, και αρθρογραφικώς, υπέρ του καθεστώτος.

Αποδοκιμασία

Ταυτόχρονα, όμως, εκδηλώθηκε η αντίθεση, η ανεπιφύλακτη αποδοκιμασία και η διαμαρτυρία για την κατάργηση του κοινοβουλευτισμού και των ελευθεριών των Ελλήνων. Η αντίθεση αυτή πήγαζε, όχι μόνο από τη θεμελιώδη δημο­κρατική αντίληψη ότι τίποτε το θετικό και το καλό δεν είναι δυνατό να πρόκυψη με την παραβίαση του Συντάγματος, αλλά και από την πεποίθηση ότι κανείς, και μάλιστα μη εξουσιοδοτημένος, έχει την αρμοδιότητα να υπηρετήσει ένα Έθνος καλύτερα από τους φυσικούς αντιπροσώπους του, την φυσική πολιτική ηγεσία ενός λαού.

Την αποδοκιμασία προς το στρατιωτικό καθεστώς εξέφρασε άμεσα και ανεπιφύλακτα ο «Εθνικός Κήρυξ», από τη ίδια κιόλας ημέρα του πραξικοπήματος. “Η δικτατορία επαναφέρει τη Ελλάδα πενήντα χρόνια πίσω,” έγραψε ο Μπάμπης Μαρκέτος. Και συνέχισε την αντίθεσή του καθ’ όλη τη διάρκεια της επταετίας. Καθώς τοποθετήθηκε και έμεινε αταλάντευτα, μέχρι τέλους, της “παρενθέσεως” στο πλευρό του “χειμαζόμενου πολιτικού κόσμου».

Άλλη σαφής εκδήλωσις αντιθέσεως προήλθε από την μεγαλύτερη ελληνοαμερικανική οργάνωσι, την AHEPA, της οποίας ο τότε πρόεδρος κ. Κίμων Δούκας, με τηλεγράφημά του προς τους ηγέτες του πραξικοπήματος και τον βασιλέα, ζητούσε την αποκατάσταση των δημοκρατικών θεσμών. Το τηλεγράφημα αυτό δημοσιεύθηκε με ιδιαίτερη έμφαση, σε πλαίσιο, και στην κορυφή της πρώτης σελίδας του Εθνικού Κήρυκα της 26ης Απριλίου 1967.

Σοσιαλίζοντες

Υπήρξαν, όμως, και άλλες αποχρώσεις εγκρίσεως και απορρίψεως του καθεστώτος με εκφραστές ως επί το πλεί­στον, τους λίγους οπαδούς των δύο πολιτικών άκρων. Από της πλευράς των οπαδών του Ανδρέα Παπανδρέου και ελαχί­στων άλλων σοσιαλιζόντων και αριστερών δημιουργήθηκε η Επιτροπή για Δημοκρατία και Ελευθερία στην Ελλάδα. Κύριος εκπρόσωπος της ομάδος αυτής ήταν στην αρχή ο καθηγητής κ. Στέφανος Ρουσσέας και αργότερα ο κ. Θεό­δωρος Στάθης. Η ομάδα δεν πέτυχε να προσέλκυση τους μετριοπαθείς στην αντίθεση τους ομογενείς. Μεταξύ αυτών ήταν πολλοί καθηγητές, άλλοι επιστήμονες, αξιωματούχοι οργανώσεων και ομογενειακοί παράγοντες που πίστευαν, όπως και ο «Εθνικός Κήρυξ», ότι μια επίμονη, ακραίας φύσεως εκστρατεία κατά της δικτατορίας θα είχε σαν βέ­βαιο αποτέλεσμα τον διχασμό της Ομογένειας. Διότι ανά­λογη εκστρατεία ήταν έτοιμοι να αναλάβουν οι θιασώτες του καθεστώτος με την βοήθεια των πρακτόρων –επισήμων και μη– που διέθετε το καθεστώς, σ’ όλες τις ελληνικές παροικίες.

Καθηγητές

Μερικοί καθηγητές, μεταξύ των οποίων ο Τζωρτζ Αναστάπλο στο Σικάγο, και οι Θ. Κουλουμπής, Ι. Νικολόπουλος και Ν. Σταύρου στην Ουάσιγκτον, καθώς και άλλοι παράγοντες, ως ο κ. Αριστ. Σισμανίδης που υπηρετούσε παλαιό­τερα ως εμπορικός ακόλουθος της Ελληνικής Πρεσβείας,  ανέπτυξαν, σε συνεργασία με τον εγκατασταθέντα αργό­τερα στην Αμερική ταξίαρχο αγωνιστή Ορέστη Βιδάλη, τη πλέον αξιόλογη και θετική, γνήσια δημοκρατική, αντιδικτατορική δραστηριότητα, με άρθρα στον «Εθνικό Κήρυκα» και στον αμερικανικό Τύπο, με επαφές στο Κογκρέσσο και με διαμαρτυρίες και διαβήματα προς τη αμερικανική κυβέρνηση.

Βουλευτές

Κατά του καθεστώτος στρεφόταν και η θέση που έλαβαν οι τέσσερις τότε ελληνικής καταγωγής ομοσπονδιακοί βουλευτές. κ.κ. Τζων Μπραδήμας, Γκας Γιάτρον, Πήτερ Κύρος και Νικ. Γαλιφιανάκης, ο οποίος μετά τη αποτυχία του να εκλεγεί γερουσιαστής το 1972, έγινε τακτικός συν­εργάτης του «Εθνικού Κήρυκος».

Για την δράση του κατά του καθεστώτος ακούστηκε και ο διαμένων στην Ουάσιγκτον δημοσιογράφος κ. Ηλίας Δημητρακόπουλος. Υπήρξαν, όμως, και άλλοι πολλοί ομογενείς, γνωστοί και άγνωστοι, που χωρίς να φαίνονται και χωρίς να ακούονται, ανέπτυξαν ιδιαιτέρως αξιόλογη δράσι εναντίον της δικτατορίας.

Άλλη ακραία πολιτικώς οργάνωση που δεν πέτυχε να προσέλκυση ούτε μια δωδεκάδα ομογενών ήταν η Επιτροπή Δικαιοσύνης για την Ελλάδα που ίδρυσε ο ιατρός Ν. Δεστούνης. Πρόκειται για την μοναδική οργάνωση στην Αμερική που συνεστήθη με αποκλειστικό σκοπό τη υποστήριξη του στρατιωτικού καθεστώτος. Διακηρύξεις και δηλώσεις της οργανώσεως αυτής δημοσιεύονταν συχνά στον λογοκρινόμενο αθηναϊκό Τύπο, μαζί με αποσπάσματα σχο­λίων της «Ατλαντίδος» για να δημιουργηθεί η εντύπωση της συμπαραστάσεως της Ομογένειας προς το καθεστώς.

Εκδόσεις

Η δικτατορία έδωσε μεγάλη έμφαση και κατέβαλε ιδιαίτερη προσπάθεια προς τη κατεύθυνση αύτη. Και όταν το φθινόπωρο του 1972 διεκόπη για πρώτη φορά η έκδοση της «Ατλαντίδος», επιχειρήθηκε, με ενέργειες του τότε μονίμου αντιπροσώπου της Ελλάδος στον ΟΗΕ κ. Κ. Παναγιωτάκου, η έκδοση άλλης ημερησίας εφημερίδος, για να έχει προπαγανδιστικό όργανο το καθεστώς και για να εισάγονται τα λιβανίσματά του στην Ελλάδα προς εγχώρια κατανάλωση.

Ο Μπάμπης Μαρκέτος.

Σπύρου Άγκνιου

Φιλοχουντικές ήταν και οι δηλώσεις του αντιπροέδρου Σπύρου Άγκνιου μετά την επιστροφή του από το “προσκύ­νημα”, στη χώρα της καταγωγής του πατέρα του. Ο «Εθνι­κός Κήρυξ» απεδοκίμασε και επέκρινε δριμύτατα τον πολι­τικό χάριν του οποίου, για πρώτη φορά στην ιστορία του, είχε συστήσει στους αναγνώστες του να ψηφίσουν υπέρ του Ρεπουμπλικανικού ψηφοδελτίου στις προεδρικές εκλογές του 1968. Και στις εκλογές του 1972 ηρνήθη να τον υποστηρίξει.

Άλλα όμως, στελέχη της ΑΧΕΠΑ και άλλων οργανώσεων, προκάλεσαν σοβαρά προβλήματα στο καθεστώς. Ανα­φέρομε τη περίπτωση του ιατρού Μιχαήλ Σπίρτου από τη Καλιφόρνια, ο όποιος το 1973 επεσκέφθη, υπό τη ιδιότητα του ως προέδρου της AHEPA, τον Κωνσταντίνο, μετά τη εκθρόνισή του από το καθεστώς Παπαδοπούλου και τον προσκάλεσε στην Αμερική, για να είναι ο κύριος ομιλητής στο επίσημο δείπνο του συνεδρίου της οργανώσεως. Ο ίδιος ο κ. Σπίρτος προέβη σε δηλώσεις εναντίον του καθε­στώτος.

Άλλοι αξιωματούχοι οργανώσεων, τόσο εδώ, όσο και κατά τις επισκέψεις τους στην Ελλάδα, απέφευγαν συστη­ματικά να προβαίνουν σε δηλώσεις που θα ήταν δυνατό να θεωρηθούν φιλοδικτατορικές.

Εκκλησία

Θα ήταν ελλιπής η σύντομη αυτή ανασκόπηση,  χωρίς αναφορά στην στάση της Εκκλησίας της Αμερικής έναντι του καθεστώ­τος των Αθηνών. Ο αρχιεπίσκοπος, η Αρχιεπισκοπή και το Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο τήρησαν στάση ουδετερότητας.

Τα παραπάνω, πιστεύομε, ότι είναι αρκετά για να πείσουν κάθε καλόπιστο άνθρωπο ότι με τις φιλοχουντικές δηλώσεις ελαχίστων ιδιωτών, ή εκπροσώπων οργανώσεων, δεν ευσταθεί ο ισχυρισμός, διατυπωμένος μάλιστα κατά τρόπο γενικό, απόλυτο και κατηγορηματικό, ότι η Ομογένεια, ο»Εθνικός Κήρυκας» και ο Μπάμπης Μαρκέτος στάθηκαν στο πλευρό της δικτατορίας. Το εντελώς αντίθετο αντιπροσωπεύει την ιστορική αλήθεια.

Αυτό ισχύει και όταν γίνεται αναφορά στην κατηγορία αύτη με καλοπροαίρετη διάθεση, πράγμα που κάνει ο πρώην υπουργός κ. Ι. Ζίγδης στο βιβλίο του Για την Δημοκρα­τία και την Κύπρο. Τέσσερις μήνες αγώνα στις ΗΠΑ, (εκ­δόσεις Παπαζήση, 1975).

Μονομέρεια

Ο κ. Ζίγδης, που λίγους μήνες πριν την κατάρρευση της δικτατορίας ανέπτυξε εκτεταμένη αντιδικτατορική δρα­στηριότητα στην Αμερική, επικαλείται στο βιβλίο του την μαρτυρία των βουλευτών Ρόζενταλ και Μπουκάναν που μί­λησαν για φιλοχουντισμό των Ελληνοαμερικανών. Αλλά η όχι κακόβουλη αυτή μαρτυρία, βαρύνεται από τη μονο­μέρεια της αναφοράς στην μια μόνο πλευρά και δεν καλύ­πτει το όλο θέμα.

Εν πάση περιπτώσει, η κατηγορία είναι άδικη και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα αφού οι ίδιοι οι προαναφερθέντες βουλευτές όπως και πολλοί άλλοι, είχαν επαφές και με αντιδικτατορικούς παράγοντες και απλούς ομογενείς, που τους παρότρυναν να λάβουν θέση κατά του καθεστώτος των Αθηνών.

Στο ίδιο πάντα βιβλίο του Μπ. Μαρκέτου “Οι Ελληνοαμερικανοί” φιλοξενείται κείμενο του υπογράφοντος με τον τίτλο ” Ο Μαρκέτος που γνώρισα” και το οποίο αναφέρεται στην προσωπικότητα του εκλιπόντος εκδότη, τους αγώνες του και την εν γένει προσφορά του προς την ελληνική ομογένεια των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, την Ελλάδα και την Κύπρο.

Αι προσεχείς ημέραι και εβδομάδες είναι, τω όντι, κρίσιμοι

<<…Ενδεικτικά θα παραθέσουμε εδώ ένα μικρό απόσπασμα από άρθρο – έκκληση του εκδότη που δημοσιεύθηκε πέντε μόλις μέρες πριν από το στρατιωτικό  πραξικόπημα στην Ελλάδα: “Αι προσεχείς ημέραι και εβδομάδες είναι, τω όντι, κρίσιμοι. Και αξιούμεν τώρα από την ηγεσίαν του πολιτικού κόσμου της Ελλάδος, να δηλώσει ότι αποστρέφεται την ανωμαλία και να επιβεβαιώσει τα κατά κόρον λεχθέντα, ότι δεν θα επιτρέψει όπως η Ελλάς εισέλθη εις την περιπέτειαν της εκτροπής και της απαισίας δικτατορίας”, έγραφε. Και συνέχιζε: “Ουδέποτε κατά την τελευταία 20ετίαν, ευρέθη η Ελλάς εις παρομοίας φύσεως πολιτικήν κρίσιν. Που είναι μαζί εθνική και ηθική. Και ουδέποτε πολιτικοί άνδρες της Γενέτειρας, έφερναν μεγαλυτέρας των σημερινών, ευθύνας.” (Ε.Κ. 16 Απριλίου 1967)

Το Πραξικόπημα

Μεταξύ άλλων, υπό τον τίτλο “Το Πραξικόπημα”, έγραψε στην πρώτη σελίδα ο Μαρκέτος χαρακτηριστικά: “Κατεχόμεθα υπό το αίσθημα πίστεως ότι η Δικτατορία επαναφέρει την Ελλάδα πενήντα χρόνια πίσω. Οτι προσβάλλει την αξιοπρέπεια παντός εντίμου ανθρώπου. Οτι οδηγεί προς το ζοφερόν άγνωστον”.

Και τόνιζε: “Η πολιτική ηγεσία, παρά τα σφάλματά της και την χρεωκοπίαν της, καθίσταται, τώρα, περισσότερον παρά ποτέ συμπαθής. Και ευρισκόμεθα παρά το πλευρόν της”.

Και σε άλλο σημείο πρόσθετε: “Και τώρα ακόμη, προς αυτήν την πολιτική ηγεσία στρεφόμεθα δι’ ελπίδος. Να ενωθεί τώρα, αν είναι δυνατόν, και να αντιτάξει τώρα την άρνησή της και την απόφασή της να εργασθεί για να προστατευθεί η Ελληνική Πατρίς από τους κινδύνους που την περιτριγυρίζουν και να επανέλθει, το συντομότερο, εις την ευθείαν οδό”.  («Ε.Κ» 21 Απριλίου 1967).

Όλα αυτά είναι άλλωστε γραμμένα και αποτυπωμένα στα φύλλα της περιόδου, τα οποία μαζί και με τους προηγούμενους τόμους της εφημερίδος φυλάσσονται με πρωτοβουλία του πρώην εκδότη Μπ. Μαρκέτου σε μικροφίλμ στο Ινστιτούτο Patch, στη Φιλαδέλφεια.

“Προβληματισμοί μιας Δεκαετίας”

Επίσης καταγράφονται συνοπτικά μαζί και με τους αναπόφευκτους Προβληματισμούς των μεμονωμένων περιπτώσεων, σε μακροσκελή αναδρομή στην αλήθεια, με τίτλο “Προβληματισμοί μιας Δεκαετίας” που δημοσιεύθηκε στον E.K. στις 21 Απριλίου 1975.

Στο άρθρο αυτό, που προκάλεσε μεγάλη εντύπωση η δημοσίευσή του σε μιάμιση σελίδα της εφημερίδας, αναλύονται διεξοδικά η μία και η άλλη περίπτωση προβληματισμού που αντιμετώπισε η εφημερίδα. Όπως αναφέρεται εκεί, προβληματίζεται μια τέτοια εφημερίδα καθώς επιδιώκει να ευρίσκεται σε ασφαλές κλίμα γνήσιας επικοινωνίας με το αναγνωστικό κοινό της.

Και ύστερα, να διχαστεί ο Ελληνισμός της Αμερικής ή να μη διχαστεί; Όχι, έλεγε η εφημερίδα. Το τεράστιο τούτο θέμα ο Μαρκέτος το είχε θέσει στην εθνική κρίση του ενός και μόνον παράγοντος που είχε τη δυνατότητα να ασκήσει αποφασιστική επιρροή πάνω του, του Κωνσταντίνου Καραμανλή. “Η γνώμη μας”, έγραφε ο πρώην εκδότης στο προαναφερθέν άρθρο του “Προβληματισμοί μιας δεκαετίας”, “ήταν πως ο διχασμός δεν θα ωφελούσε την Ελλάδα. Ότι θα έβλαπτε χωρίς και να παρέχει τη δυνατότητα του συλλογισμού ότι ήταν ποτέ δυνατόν να οδηγήσει στην ανατροπή του στρατιωτικού καθεστώτος”.

Ο Πρόεδρος Καραμανλής

Ένας νέος διχασμός, όμως, των Ελληνο-Αμερικανών, θα ισοδυναμούσε με νέα, πραγματική συμφορά. Θα έθετε αντιμέτωπες τις δύο μεγάλες μερίδες. Θα παρουσίαζε τις παλιές και χειρότερες ακόμη εικόνες της παρακμής και του εκπεσμού. Θα υπονόμευε και θα εξέθετε στο μεγαλύτερο κίνδυνο το όλο οικοδόμημα. Θα εκμηδένιζε το κεφάλαιο όλων των επιτευγμάτων και δεν θα είχε κανένα ενεργητικό αντίκτυπο. “Ποτέ”, τόνιζε, “δεν θα αποφασίζαμε να αναλάβουμε την τεράστια ευθύνη”.

Και επεσήμαινε πως εάν ο Κων. Καραμανλής είχε διαφορετική γνώμη, αν πίστευε ότι το γενικότερο εθνικό συμφέρον δικαιολογούσε και αυτήν την περιπέτεια, θα ήταν δύσκολο, ίσως και αδύνατο, για μας να επιμείνουμε στην δική μας άποψη.

“Υπ’ αυτήν την έννοια”, συνέχιζε στο ίδιο πάντα άρθρο του, “εθέσαμε το όλο θέμα στον πρόεδρο, σε ταξίδι που κάναμε προς τούτο στο Παρίσι. Κι’ εκείνος, προβληματιζόμενος επίσης, σεμνός πάντοτε και συνετός πολιτικός άνδρας, με αυξημένο το αίσθημα της ευθύνης, δεν ηθέλησε ευτυχώς να διατυπώσει διαφορετική γνώμη”.

Μωρίς Ζενεβουά

Εντύπωση προκάλεσε άλλωστε στην Ομογένεια, αλλά και στο Πανελλήνιο, ο «E.K.» όταν το 1972 καταχώρισε σε συνέχειες, σε ολόκληρη την πρώτη του σελίδα τη βιογραφία του Μωρίς Ζενεβουά για τον Κων. Καραμανλή, γεγονός που επέσυρε την μήνιν του δικτατορικού καθεστώτος. Για να απειλήσει ανοικτά από την εφημερίδα ο εκδότης ότι θα διέκοπτε την έκδοσή της, αν συνεχίζονταν οι εκφοβισμοί του καθεστώτος εναντίον του και εναντίον μελών της οικογενείας του στην Ελλάδα.
Υποχρεώθηκε ανοικτά ο E.K. να διαμαρτυρηθεί έντονα στο καθεστώς. Σε επιστολή που είχε απευθύνει στον Έλληνα Πρέσβη στην Ουάσιγκτον κ. Παλαμά, τόνιζε ότι “το κρούσμα, παρόλον ότι βαρύνεται με τα συστατικά που συνιστούν την αντίληψη παραπλανήσεως, καταπιέσεως και παραβιάσεως του οικογενειακού ασύλου, διότι είναι το πρώτο που αντιμετωπίζουμε του είδους αυτού, δεν είμαστε βέβαιοι εισέτι ότι θα πρέπει να δώσουμε περαιτέρω συνέχειαν, εν αναμονή της υμετέρας απαντήσεως.”
Πιέσεις

Στις 12 Δεκεμβρίου 1968 ο πρέσβης γνωστοποίησε στον «E.K.» τη λήψη απαντήσεως μέσω του Ελληνικού Προξενείου στη Νέα Υόρκη. Η απάντηση του καθεστώτος έφερε ημερομηνία 20 Δεκεμβρίου 1968 και είχε συνταχθεί από το υπουργείο Προεδρίας. Δεχόταν το προαναφερθέν συμβάν, εξέφραζε τη λύπη του και παρέσχε την δικαιολογία ότι “εγένετο ανεξελέγκτως, άνευ γνώσεως του επισήμου κράτους.”

Η αλήθεια είναι ότι το καθεστώς των συνταγματαρχών είχε θέσει υπό παρακολούθηση τον “ανθελληνικόν”, όπως τον αποκαλούσαν στα υπουργικά γραφεία “Κήρυκα”.  Τούτο καταμαρτυρεί και το γεγονός ότι στις 15 Οκτωβρίου 1973 ο πρέσβης, κ. Σορόκος που είχε στο μεταξύ αντικαταστήσει τον κ. Παλαμά, είχε αποστείλει επιστολή στην οποία είχε επισυνάψει 90 φύλλα του τελευταίου τετραμήνου της εποχής εκείνης, όπως τα είχε κοκκινίσει, τα μισά και περισσότερα, ως “επιλήψιμα” κατά την κρίση του καθεστώτος και τη δική του!

Αρθρογραφία

Στην αρθρογραφία του «E.K.» ολόκληρης της επταετίας υπάρχει, υπό τη μία ή την άλλη μορφή το ένα, το επίμονο και πάντοτε ευδιάκριτο νόημα απευθυνόμενο προς τους συνταγματάρχες. Κύριοι φύγετε. Κανείς δεν σας κάλεσε. Παραδώσετε την εξουσία που έχετε σφετερισθεί, στους φυσικούς ηγέτες του ελληνικού λαού.

Στο πνεύμα αυτό, άλλωστε, δημοσίευσε ο E.K. το πρώτο “παράνομο” βιβλίο του Γ. Ράλλη με τίτλο “Η αλήθεια για τους Ελληνες πολιτικούς.” Και το δεύτερο υπό τον τίτλο, “Η τεχνική της βίας”, (Μάιος και Οκτώβριος 1972).

Ο ίδιος ο Μαρκέτος, στον οποίο είχαμε θέσει παλαιότερα υπόψη το κείμενο σχετικής έκθεσης, μας είπε ότι δεν επεχείρησε ποτέ να απολογηθεί. Κάτι τέτοιο θα ήταν κατώτερο της δημοκρατικής ιστορίας της εφημερίδος. Ετσι όπως τη σφράγισε η επίσκεψη στα γραφεία στην Νέα Υόρκη του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1923. Και όπως την προσδιορίζει ο τίτλος που επιτίμου προέδρου του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ, για το τμήμα της ελληνοαμερικανικής μειονότητας για όλη την Αμερική, που του είχε απονεμηθεί από τον Ατλάι Στίβενσον το 1956.

Χαρακτηριστικά θα πούμε εδώ ότι η Ελένη Βλάχου αμέσως μετά τη μεταπολίτευση, όταν επέστρεψε από το Λονδίνο στην Αθήνα και επανακυκλοφόρησε την Καθημερινή – την έκδοση της οποίας είχε αναστείλει σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της επιβολής δικτατορικού καθεστώτος από τους συνταγματάρχες-  ζήτησε αποκλειστική συνεργασία από τον E.K., η οποία ξεκίνησε νωρίς το 1975 και συνεχίστηκε μέχρι και το 1977.

Θα αναφέρουμε ακόμη ότι ο Εθνάρχης Μακάριος, αμέσως μετά το εναντίον του πραξικόπημα, κυνηγημένος και ο ίδιος από την απερίσκεπτη βαρβαρότητα του αφανούς δικτάτορα Ιωαννίδη (1974), κατέφυγε στη Νέα Υόρκη στον ΟΗΕ, και επισκέφθηκε τα γραφεία του δημοκρατικού «E.K.».  Παρέμεινε εκεί αρκετές ώρες για να ξεκουραστεί, απευθύνοντας από την ιστορική εφημερίδα συγκινητικά λόγια στο Μπ. Μαρκέτο και την Ομογένεια.

Άλλωστε, καθ’ όλη τη διάρκεια της στρατιωτικής χούντας, ο πρώην εκδότης της εφημερίδος βρίσκονταν σε στενή παρασκηνιακή συνεργασία με τον αυτοεξόριστο στο Παρίσι Κων. Καραμανλή και τους άλλους πολιτικούς ηγέτες της Ελλάδος, τον Κων. Μητσοτάκη, τον Γ. Ράλλη, τον Δ. Παπασπύρου κ.α. προωθώντας, συντονίζοντας και μεθοδεύοντας τη συνένωση του πολιτικού κόσμου, ώστε να αποτελέσει τον καταλύτη απέναντι στους πραξικοπηματίες.

Εξάλλου, ο γνωστός δημοσιογράφος Βάσσος Τσιμπιδάρος, που εργάζονταν στο Λονδίνο, είχε προσληφθεί τα χρόνια εκείνα ως ειδικός ανταποκριτής του «Ε.Κ.» κατόπιν προσωπικής υποδείξεως του Κων. Καραμανλή ως απευθείας σύνδεσμός του με την εφημερίδα, στην οποία πρώτα καταχωρούνταν οι αντιστασιακές δηλώσεις του Σερραίου ηγέτη και ύστερα στον υπόλοιπο Τύπο.

Τιμές

Το 1977 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, μετά από πρόταση του Πρωθυπουργού,  απένειμε στον Μπ. Μαρκέτο τον Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής,  για τους εθνικούς του αγώνες. Είχαν προηγηθεί και πολλές άλλες ανώτατες τιμητικές διακρίσεις από την ελληνική Πολιτεία, την Κυπριακή Δημοκρατία και την Αμερικανική Συμπολιτεία.

Όλα όσα παραθέσαμε εδώ δεν είναι άγνωστα αφού έχουν κατά καιρούς δημοσιευθεί, αλλά και μέρος αυτών έχει συμπεριληφθεί στο Βιβλίο «Οι Ελληνοαμερικανοί» του Μπάμπη Μαρκέτου. Είναι, όμως, χρήσιμο να τα ανακαλούμε από καιρού εις καιρόν στην μνήμη μας, καθώς δεν λείπουν οι ιδιοτελείς προσπάθειες ορισμένων να αμαυρώσουν ή και απλώς να «γρατζουνίσουν» την ιστορία του «Εθνικού Κήρυκα» της εποχής του Μπάμπη Μαρκέτου.