Θοδωρής Τζανέτος: Ο Ελληνοαμερικανός με καταγωγή και από την Αμοργό που έφτιαξε το «ελικόπτερο» για τον Άρη

O 30χρονος Ελληνοαµερικανός επιστήµονας Θοδωρής Τζανέτος έχει ξεσηκώσει ντελίριο ενθουσιασµού στους κύκλους της NASA, ως ένας εκ των επικεφαλής του «Ingenuity», του πρώτου εναέριου µέσου που αναµένεται να πετάξει σε λίγες μέρες πάνω από την επιφάνεια του «Κόκκινου Πλανήτη»

Το «Perseverance» είναι ένας «ροµποτικός αστροβιολόγος», το µεγαλύτερο και πιο εξελιγµένο όχηµα που έχει πατήσει ποτέ στην επιφάνεια του πλανήτη Αρη για να συλλέξει πετρώµατα. Και το «Ingenuity» είναι ένα µικρό ελικόπτερο σε µέγεθος µπάλας σόφτµπολ, το πρώτο ιπτάµενο όχηµα που θα προσπαθήσει να πραγµατοποιήσει µια ελεγχόµενη πτήση σε άλλο πλανήτη μέσα στις επόμενες 30 μέρες.

Ο 30χρονος Θοδωρής Τζανέτος, γεννηµένος στη Νέα Υόρκη και µε καταγωγή από τον Ισαρη Ορεινης Αρκαδιας, τη Σπάρτη και την Αµοργό, είναι ένας από τους επικεφαλής στον σχεδιασµό του «Ingenuity».

Για την ώρα, το «Ingenuity» παραµένει αγκιστρωµένο στην «κοιλιά» του «Perseverance» και πλέον βρίσκεται στο στάδιο των τελικών ελέγχων. Το ροµποτικό όχηµα θα αποδεσµεύσει το “Ingenuity” σε µια επίπεδη επιφάνεια και εκείνο θα ξεκινήσει την αποστολή του.

Αυτή η αναµονή έχει κάνει τον δικό µας Θοδωρή Τζανέτο να χάσει τον ύπνο του. Για τους επόμενους µήνες το µυαλό του θα ταξιδεύει 225 εκατοµµύρια χιλιόµετρα µακριά (µέση απόσταση της Γης από τον Αρη), ωσότου το µικρό αυτό ελικόπτερο σηκωθεί από την επιφάνεια του Άρη και γίνει το πρώτο όχηµα που θα πετάξει στον ουρανό ενός άλλου πλανήτη.

Στο πλέγµα των δυσεπίλυτων εξισώσεων και στα πεδία των τεχνολογικών προκλήσεων, ο Θοδωρής Τζανέτος αποδείχθηκε επιτυχηµένος πλοηγός. Ορµώµενος από την επαναστατική µέθοδο σκέψης που διαθέτει αλλά και την ελληνική παράδοση των µαθηµατικών, ο ελληνοαµερικανικής καταγωγής επιστήµονας ανέβηκε στο πιο υψηλό σκαλί της καινοτοµίας, κατακτώντας εξέχουσα θέση στον αστερισµό των επιστηµόνων που κέρδισαν το στοίχηµα της τεχνολογίας.

Με τον πατέρα του στην Αμοργό

Η εφευρετική του σκέψη σε συνδυασµό µε το ανήσυχο πνεύµα του τον έφεραν στο προσκήνιο σε χρόνο µηδέν. Η παρέµβασή του στην ειδική αποστολή του διαστηµικού σκάφους της NASA, «Perseverance», το οποίο κατέγραψε ιστορική προσεδάφιση στον πλανήτη Αρη στις 18 Φεβρουαρίου, ήταν ηχηρή, καθώς η κοµβικής σηµασίας αποστολή στον «Κόκκινο Πλανήτη» συνοδεύτηκε από χιλιάδες εγκωµιαστικά σχόλια και διθυραµβικούς τίτλους.

Η NASA, χάρη και στον επιτυχηµένο σχεδιασµό του Θοδωρή, έγραψε ιστορία και πάλι καθώς κατάφερε να στείλει το πρώτο ροµποτικό ελικόπτερο στον Αρη. Συγκεκριµένα, ο Θοδωρής Τζανέτος µαζί µε τα υπόλοιπα µέλη της οµάδας που συµµετείχαν στο εκπληκτικό αυτό πρότζεκτ σχεδίασαν το «Ingenuity» και έφτιαξαν τον ηλεκτρικό εξοπλισµό γείωσης για την επικοινωνία και φόρτιση του ελικοπτέρου στη Γη.

Η ονοµασία που επιλέχθηκε για το ελικόπτερο δεν είναι τυχαία. ∆εν θα µπορούσε, άλλωστε, να βρεθεί πιο εύστοχος τίτλος από το «Ingenuity» (εφευρετικότητα) για να περιγράψει µε µια λέξη τις ιδιαίτερες ικανότητές του.

O Θοδωρής Τζανέτος μιλώντας στο protothema.gr επισήμανε ότι το Ingenuity είναι ένα τεχνολογικό εργαλείο με συγκεκριμένο προσανατολισμό και στόχο. Σύμφωνα με τον βασικό σχεδιασμό, σκοπός είναι τις επόμενες εβδομάδες, το ελικόπτερο να επιτύχει ασφαλή απογείωση και προσγείωση.

«Μετά την ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας, στις επόμενες 30 ‘’Αρειανές ημέρες’’ θα ολοκληρωθεί η αποστολή μας. Κατά την πρώτη εβδομάδα θα πραγματοποιηθεί μια σειρά ελέγχων των συστημάτων πτήσης του Ingenuity. Ύστερα απ’ αυτό, θα επιχειρηθούν πέντε συναρπαστικές πτήσεις, η καθεμία με αυξανόμενη πολυπλοκότητα και διάρκεια 90 δευτερολέπτων. Η πρώτη πτήση θα είναι κάθετη απογείωση, δηλαδή προσγείωση στην αρχική θέση. Στόχος του Ingenuity είναι να αποδείξει ότι μπορούμε να πετάξουμε στον Άρη και να ανοίξουμε την πόρτα σε μελλοντικές πλατφόρμες εξερεύνησης. Επομένως, κάθε βήμα είναι μια τεράστια επιτυχία για την ομάδα. Το γεγονός ότι το ελικόπτερο ζυγίζει 1,8 κιλά, βοήθησε στο να επιζήσει, όπως και στην είσοδο και προσγείωση στον Άρη».

Εξηγώντας πώς κερδήθηκε το στοίχημα με την αποστολή του διαστημικού ελικοπτέρου, ο επιστήμονας δεν παραλείπει να αναφερθεί στις δύσκολες συνθήκες που επικρατούν στον κόκκινο πλανήτη και που δυσχεραίνουν την κατάσταση. «Στον Άρη το περιβάλλον δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς οι θερμοκρασίες είναι τόσο ψυχρές, που φτάνουν ακόμη και τους -100 βαθμούς Κελσίου, ενώ η ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνεια του Άρη είναι μόλις το 1% της πίεσης στη Γη. Ευτυχώς, η NASA JPL διαθέτει πολύ εξειδικευμένους θαλάμους προσομοίωσης που παρουσιάζουν μεγάλη ομοιότητα με το περιβάλλον του Άρη. Μέσα από τον προσομοιωτή διαστήματος της JPL, καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον όπως στον Άρη ως προς την θερμοκρασία, την πυκνότητα του αέρα και το βάρος. Σε αυτό το περιβάλλον, δοκιμάσαμε το Ingenuity τόσο ώστε να προετοιμαστεί όσο το δυνατόν καλύτερα για την επιφάνεια του Άρη. Για παράδειγμα, δοκιμάσαμε τη θερμική επιβίωση κατά τη διάρκεια της νύχτας, τη βασική σταθερότητα της πτήσης και την απόδοση του Ingenuity λόγω διαφορετικών ανέμων στον Άρη».

Ο Θοδωρής Τζανέτος χαρακτηρίζει επίτευγμα την επιτυχία της πτήσης του ρομποτικού ελικοπτέρου, που σηματοδοτεί μια νέα εποχή.

«Η πτήση του Ingenuity στον Άρη θα ήταν το θεμέλιο πάνω στο οποίο θα μπορούσαμε να οικοδομήσουμε την επόμενη εξερεύνηση και τις επιστημονικές αποστολές για τον Άρη. Στο εργαστήριο του JPL εξετάζουμε αυτή τη στιγμή ποιες θα ήταν οι μελλοντικές αποστολές», υπογράμμισε.

«Τα δεδομένα από το Ingenuity θα αποτελέσουν θησαυρό για τους αναλυτές,τους προγραμματιστές λογισμικού, τους μηχανικούς θερμικών εγκαταστάσεων και τους σχεδιαστές αποστολών. Τα μαθήματα που αντλήθηκαν από το Ingenuity θα χρησιμοποιηθούν για πολλά ακόμη χρόνια» συμπλήρωσε.

Η συµβολή του πατέρα του

Από την ηλικία των 10 ετών, όπως είχε δηλώσει και σε παλαιότερη συνέντευξή του, ο Θοδωρής Τζανέτος, αισθανόταν έλξη για την επιστήµη, κάτι που του εµφύσησε ο πατέρας του, ο οποίος τον βοήθησε να συναρµολογήσει τον πρώτο του υπολογιστή.

Η στόφα του πρακτικού του µυαλού δεν τον εγκατέλειψε, απεναντίας τον οδήγησε σε ασφαλή επιστηµονικά µονοπάτια. Οι σκέψεις και οι επιθυµίες του µαθητή που κατακτούσε µε εντυπωσιακή ταχύτητα την επιστηµονική κατάρτιση δεν χάθηκαν στη σφαίρα των παιδικών ονείρων.

Η ακαδηµαϊκή εξέλιξη του Θοδωρή ήταν εντυπωσιακή. Και σε µια χώρα όπου βασιλεύει η αξιοκρατία, άνοιξε αυτόµατα µια θέση στη δουλειά των ονείρων του: στη Μέκκα των τεχνολογικών επιτευγµάτων, τη NASA, εκεί όπου καταφέρνει να προσφέρει µια άλλη οπτική στη µελέτη της εξωγήινης ζωής.

Πρόσωπα που γνωρίζουν καλά τον Θοδωρή Τζανέτο από τις διακοπές του στην Αµοργό, εκεί όπου ξοδεύει τα περισσότερα καλοκαίρια της ζωής του, λένε ότι θα µπορούσε κάλλιστα να δουλέψει σε οποιονδήποτε πολυεθνικό κολοσσό επιθυµούσε και µάλιστα τονίζουν ότι ο δρόµος για εκείνον ήταν ήδη στρωµένος µε εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια, δυσθεώρητα µπόνους και πολυτελή αυτοκίνητα, ωστόσο ο ροµαντισµός του και οι φιλοδοξίες του τον οδήγησαν εκεί όπου ονειρευόταν να φτάσει από µικρός: στην Αµερικάνικη ∆ιαστηµική Υπηρεσία.

Το 2012 αποφοίτησε από το Tεχνολογικό Iνστιτούτο Μασαχουσέτης (MIT), µε πτυχίο στην Επιστήµη των Υπολογιστών και στη Μηχανική και το 2013, µετά την ολοκλήρωση των µεταπτυχιακών του σπουδών στη Μηχανική από ίδιο πανεπιστηµιακό ίδρυµα, ξεκινά να εργάζεται στη Μασαχουσέτη, συγκεκριµένα στο εργαστήριο MITLL, που ειδικεύεται στις υψηλές τεχνολογίες και συµβάλλει στην επίλυση εθνικών προβληµάτων ασφαλείας. Λίγο αργότερα, το 2017, θα περάσει το κατώφλι της NASA.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια ο µόλις 30 ετών Τζανέτος θεωρείται, αν µη τι άλλο, ένας από τους πολλά υποσχόµενους επιστήµονες στην Καλιφόρνια, όπου και προσφέρει τις υπηρεσίες του στο εργαστήριο αεριώθησης της NASA, JPL.

Η ελληνική επίδραση

Την πρώτη αναµέτρηση, αυτή της διάκρισης στην επιστήµη, κατάφερε να την κερδίσει όταν εντάχθηκε στο δυναµικό της Αµερικανικής ∆ιαστηµικής Υπηρεσίας. Το δεύτερο στοίχηµα που κλήθηκε να αντιµετωπίσει ήταν εκείνο της αναγνώρισης µέσα από την προσφορά στην τεχνολογία. Οι ικανότητές του δεν αµφισβητήθηκαν, ωστόσο ως νέος στη NASA έπρεπε να αποδείξει τι µπορεί να προσφέρει και αν πράγµατι µπορεί να αντεπεξέλθει στην πίεση που δέχεται ο οργανισµός από το ίδιο το αµερικανικό κράτος, όταν µάλιστα διακυβεύονται εκατοντάδες εκατοµµύρια δολάρια.

Πέρασε πάνω κι απ’ αυτόν τον πήχη. Ο ίδιος µιλώντας για το φιλόδοξο εγχείρηµα «Perseverance» ανακαλεί µνήµες από την παιδική του ηλικία, καθώς δεν ξεχνά τα εφόδια που του έδωσε η ελληνική του καταγωγή ως προς την ανέλιξη στο πεδίο των επιστηµών.

Ο σεβασµός στις ελληνικές παραδόσεις για τον γεννηµένο στη Νέα Υόρκη νεαρό επιστήµονα δεν σήµαινε µόνο τα έθιµα του Πάσχα, τα οποία τηρεί ευλαβικά, αλλά και πλήρη αφοσίωση στα µαθηµατικά, σύµφωνα µε τις αρχαιοελληνικές καταβολές. Η ελληνική οξυδέρκεια τον ακολουθεί πιστά σε κάθε του βήµα και ο ίδιος συµπορεύεται µε τις δύο λέξεις-κλειδιά που περιγράφουν τη νέα αποστολή της NASA στον Αρη: «Perseverance», δηλαδή επιµονή, και «Ingenuity» που, εκτός από εφευρετικότητα, µεταφράζεται και ως ευφυΐα.

Το δύσκολο στοίχηµα

Στόχος του Θοδωρή Τζανέτου και των υπόλοιπων µελών της οµάδας του ήταν εξαρχής η αυτονόµηση του ελικοπτέρου µε την άφιξή του στον γειτονικό πλανήτη. Τελικά τα κατάφερε, καθώς το drone «χειραφετήθηκε». Το άνοιγµα των φτερών αποτέλεσε, από τις πρώτες κιόλας στιγµές σύλληψης και ανάπτυξης της ιδέας, σπαζοκεφαλιά καθώς απαιτούνται δοκιµαστικές πτήσεις διάρκειας ενός µήνα.

Η πραγµατοποίηση της ανεξάρτητης διαδροµής του οχήµατος στον ουρανό ενός ξένου πλανήτη εξελίχθηκε από ευφυή ιδέα σε επίτευγµα. Το σίγουρο είναι ότι µέσα από τη νέα ειδική αποστολή της NASA θα περισυλλεχθούν δείγµατα, τα οποία για πρώτη φορά θα σταλούν στη Γη προκειµένου να αναλυθούν από τους επιστήµονες εξονυχιστικά. Παράλληλα, θα αναζητηθούν στοιχεία που θα αποδεικνύουν εάν στον «Κόκκινο Πλανήτη» υπήρξε κάποτε ζωή.

Οπως λέει ο Θοδωρής Τζανέτος σε ένα βίντεο που ανέβασε στο website της η NASA, στο οποίο παρουσιάζεται το σκεπτικό της λειτουργίας του ελικοπτέρου, οι τεχνικές ικανότητες του «Ingenuity» δοκιµάστηκαν µε επιτυχία στο Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια. Προσθέτει, επίσης, ότι η καινοτοµία του σπουδαίου αυτού εγχειρήµατος έγκειται στο γεγονός ότι µε το µικρό αυτό ιπτάµενο όχηµα η χαρτογράφηση του Αρη γίνεται πιο εύκολη, εισχωρεί σε ζώνες από τις οποίες δεν θα ήταν εφικτό υπό άλλες συνθήκες να ληφθεί δείγµα για την έρευνα.

Οι συντελεστές της εξίσωσης που δυσχέραιναν το έργο του οµογενή επιστήµονα σε ό,τι αφορά την κατασκευή του πρώτου ροµποτικού ελικοπτέρου ήταν η απόσταση µεταξύ Γης και Αρη, η αραιή ατµόσφαιρα στον «Κόκκινο Πλανήτη» και η θερµοκρασία. Κατάφεραν ωστόσο να δηµιουργήσουν ένα όχηµα που είναι ανθεκτικό στους -90 βαθµούς.

Σηµειώνεται ότι η επικοινωνία του «Ingenuity» µε τη Γη επετεύχθη µέσω του «Mars Reconnaissance Orbiter». Στο ερώτηµα πώς θα λειτουργήσει το ροµποτικό ελικόπτερο, την απάντηση δίνουν οι έξι µπαταρίες ιόντων λιθίου τις οποίες θα φορτίσει στο περίπου 30% της χωρητικότητάς τους. Παράλληλα, τα δεδοµένα θα σταλούν πίσω στη Γη για να ληφθεί η απόφαση σε σχέση µε την πορεία της φόρτισής τους.

Σύµφωνα µε τον σχεδιασµό, βασική επιδίωξη ήταν να φορτιστούν οι µπαταρίες του ελικοπτέρου µέχρι το 35% και στην πορεία να φορτίζονται κάθε εβδοµάδα ώστε το «Ingenuity» να αντέξει στην κρύα επιφάνεια του Αρη, µέχρι την τελική πτήση του σε λίγους µήνες.

Μέσα στην τεχνολογική αυτή φρενίτιδα δίνεται φυσικά µεγάλη έµφαση στο ροµποτικό εξάτροχο όχηµα «Perseverance», το οποίο επικεντρώνεται στην αναζήτηση νερού και άλλων στοιχείων ζωής κάτω από την επιφάνεια του Αρη. Το ροµποτικό αυτό όχηµα θα συλλέξει και θα αποθηκεύσει δείγµατα πετρωµάτων τα οποία αναµένεται να ταξιδέψουν στη Γη τα επόµενα 10 χρόνια µε κοινές αµερικανικές και ευρωπαϊκές αποστολές. Το ροµποτικό όχηµα «Perseverance», το πέµπτο που στέλνει η Αµερικανική ∆ιαστηµική Υπηρεσία στον Αρη, µοιάζει µε το «Curiosity», αλλά διαθέτει πολλές νέες δυνατότητες. Υπενθυµίζεται ότι η διαδικασία προσεδάφισής του διήρκεσε 7 λεπτά. «Τα 7 λεπτά του τρόµου», όπως ειπώθηκε από τα χείλη των επιστηµόνων της NASA. Σε αυτό το πλαίσιο των υψηλών προσδοκιών, η ευρηµατική σκέψη του Θοδωρή Τζανέτου έχει ανοίξει νέα πεδία αναζητήσεων.

ΠΗΓΗ: protothema.gr