Ο πόλεμος στο Ναγκόρνο Καραμπάχ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΑΡΙΣΙΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ

COMMUNAUTÉ HELLÉNIQUE DE PARIS ET DES ENVIRONS

Το Ναγκόρνο Καραμπάχ, ο Ορεινός Μαυρόκηπος, περιοχή του Καυκάσου, έκτασης 11430 τ.χλμ. και 146.000 κατοίκων (90°/° Αρμένιοι) διακήρυξε το 1994 την ανεξαρτησία της από το Αζερμπαϊτζάν και το 2017 κηρύχτηκε Δημοκρατία του Αρτσάχ, χωρίς όμως καμία διεθνή αναγνώριση. Γύρω από την περιοχή αυτή, ο αρμένικος στρατός κατείχε, από το 1994, το 9% των εδαφών του Αζερμπαϊτζάν, δημιουργώντας έτσι μια ζώνη ασφαλείας ως την γειτονική Αρμενία (βλέπε χάρτη). Ας σημειώσουμε ότι η περιοχή είναι τόπος διέλευσης αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα.

Το πρόβλημα ξεκινά από το 1921, όταν με την Σοβιετική κατάκτηση και τη διαίρεση του Καυκάσου, η περιοχή παρά την αρμενική της ταυτότητα αποδόθηκε στη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν. Τότε η ΕΣΣΔ έψαχνε υποστήριξη και συμμαχία με την εθνικιστική Τουρκία, προκειμένου να διασφαλίσει τα σύνορα της. Παράλληλα, δόθηκε στο Αζερμπαϊτζάν και ο θύλακας του Ναχιτσεβάν, μια ακόμα στρατηγική περιοχή, που συνορεύει με την Τουρκία, την Αρμενία και το Ιράν (βλέπε χάρτη). Από το 1988, με τη σφαγή αμάχων Αρμενίων στο Σουμγκάϊτ του Αζερμπαϊτζάν, μια σειρά ταραχών συγκλονίζουν την περιοχή. Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και τον επανασχεδιασμό του χάρτη του Καυκάσου, η Ρωσία αποφάσισε να διατηρήσει την περιοχή στο Αζερμπαϊτζάν. Ακολούθησε ένας ιδιαίτερα αιματηρός πόλεμος (30000 νεκροί) από το 1991 ως το 1994, ο οποίος έληξε με τη διακήρυξη ανεξαρτησίας του Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Οι εντάσεις μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν κατά μήκος των συνόρων των δύο χωρών, που εντάθηκαν από τον Ιούλιο του 2020, κατέληξαν στις 27 Σεπτεμβρίου 2020 σε επίθεση του στρατού του Αζερμπαϊτζάν κατά του Ναγκόρνο Καραμπάχ (που υποστηρίζεται από την Αρμενία). Η Τουρκία, ένα μήνα μετά την έναρξη των εχθροπραξιών (21 Οκτωβρίου), δήλωσε επίσημα μέσω του αντιπροέδρου της Fuat Oktay ότι η χώρα του δεν θα διστάσει να στείλει στρατιωτική βοήθεια (στρατεύματα και εξοπλισμό) για να υποστηρίξει το Αζερμπαϊτζάν, πράγμα που η Γαλλία είχε ήδη καταγγείλει από την 1η Οκτωβρίου.

Στις 8 Νοεμβρίου 2020, ύστερα από έξι εβδομάδες μαχών και αρκετές αποτυχημένες καταπαύσεις του πυρός, η Ρωσία πέτυχε μια συμφωνία μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Σύμφωνα με τη νέα αυτή συμφωνία, το Αζερμπαϊτζάν διατηρεί τις περιοχές που κατέλαβε κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, ενώ οι Αρμένιοι υποχρεώνονται να αποσυρθούν από τις περιοχές που είχαν καταλάβει το 1994 (βλέπε χάρτη). Επιπλέον, η συμφωνία προβλέπει την ανάπτυξη περίπου 2.000 Ρώσων, ως ειρηνευτικής δύναμης στη γραμμή των συγκρούσεων, καθώς θα αποσύρονται οι αρμενικές δυνάμεις. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, στην ειρηνευτική δύναμη θα ενταχθούν και Τούρκοι στρατιώτες.

Αυτή η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός η οποία αλλάζει τα γεωπολιτικά δεδομένα της περιοχής, αποτελεί μια καθαρή νίκη για το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία και μια σκληρή ήττα για τους Αρμένιους. Οι Αρμένιοι χάνουν πολλά από τα εδάφη έξω από το θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ που είχαν καταλάβει το 1994 και τον διάδρομο που τους ενώνει με την Αρμενία, εκτός από μια στενή ζώνη κατά μήκος του αυτοκινητοδρόμου, που όμως θα ελέγχεται από ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις. Το Αζερμπαϊτζάν, από την άλλη, εξασφαλίζει διάδρομο σύνδεσης με το Ναχιτσεβάν και έτσι αποκτά σύνορα με την Τουρκία. Επιπλέον η Τουρκία, κινητήριος μοχλός της επικράτησης του Αζερμπαϊτζάν επί της Αρμενίας, αποκτά μία ανεμπόδιστη πρόσβαση στα κράτη Κεντρικής Ασίας, όπως είναι το Τουρκμενιστάν, το Κιργιζιστάν και το Καζακστάν.

Ο πρόεδρος Μακρόν, με επιστολή του στους εμπλεκόμενους στην συμφωνία, ζητά διευκρινίσεις για τους όρους της κατάπαυσης του πυρός και υποστηρίζει την ανθρωπιστική βοήθεια των αρμενικών κοινοτήτων της Γαλλίας για την διάσωση του πληγέντος πληθυσμού και “μια πολιτιστική εκεχειρία” για να αποφευχθεί η “καταστροφή της αρμενικής πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς” στην περιοχή.

Εμείς ως Έλληνες θεωρούμε ότι δεν μπορούμε να μείνουμε αμέτοχοι στο δράμα του αρμενικού λαού αυτή τη στιγμή. Η στάση της Τουρκίας αναζωπυρώνει αναμνήσεις της Γενοκτονίας και για άλλη μια φορά ενθαρρύνει τον αφανισμό του αρμενικού λαού. Δεν ξεχνάμε τους συναισθηματικούς και ιστορικούς δεσμούς που μας ενώνουν και τις κοινές μαρτυρικές στιγμές που έχουν ζήσει οι δύο λαοί μας. Για τους λόγους αυτούς αγωνιζόμαστε για την ειρήνη, τη δημοκρατία, τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου και την πιστή εφαρμογή του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου. Εξ άλλου η χώρα μας υπήρξε πρωτοπόρος, όταν το 1996 αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Αρμενίων και στη συνέχεια, το 2014, ποινικοποίησε την άρνησή της.

Εμείς ως Έλληνες, θέλουμε να υπενθυμίσουμε ότι, καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού βιώσαμε την πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, οι οποίες σιωπούσαν στις αδιάκοπες εκκλήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου για τις συνεχόμενες τουρκικές παραβιάσεις του εναέριου και θαλάσσιου χώρου των δύο κρατών και τον εκβιασμό με τις αλλεπάλληλες προσφυγικές ροές προς την Ελλάδα.

Ως εκ τούτου, καταγγέλλουμε το γεγονός ότι η παγκόσμια διπλωματική αδράνεια επιτρέπει στην Τουρκία να ασκεί τις ηγεμονικές της τάσεις από την περιοχή του Καυκάσου, τη Συρία ως την Ανατολική Μεσόγειο.