ΣΑΤΙΡΙΖΟΝΤΑΣ: «Πολύ Το Φοβάμαι Το Σφαχτό!»

ΓΡΑΦΕΙ o Χρήστος Μαλασπίνας

Σαν πολλά βαρύς να το παίζει εσχάτως  ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος AKP της Τουρκίας, Ομέρ Τσελίκ!  Να που τώρα του ‘ρθε να μας διδάξει και αρχαία ελληνική τραγωδία! Ε, να τον καλέσουμε στην Αθήνα να του κάνουμε εντατικά θερινά μαθήματα, όπως στα παιδιά των ομογενών μας! Πρώτα εκείνος να μάθει -και να μάθει από τους σπουδαγμένους- Αρχαία Ελληνική Τραγωδία και μετά βλέπουμε που και πως θα την διδάξει…

Πάντως, εδώ που τα λέμε, έχει και ένα κομματάκι  δίκιο ο άνθρωπος! Αν δεν περάσεις από τη Σχολή του Σοφοκλή και του Ευριπίδη, αν δεν εντρυφήσεις στα τρίσβαθα μυστικά της Αρχαίας Ελληνικής τραγωδίας, τι ζωή θα ζήσεις; Μια αδικοχαμένη, ανώφελα ξοδεμένη ζωή! Και αν δεν μάθεις Αρχαία Ελληνική Τραγωδία στην Ελλάδα, που θα τη διδαχθείς;

Αν δεν ενσταλάξεις μέσα σου τον θαυμαστό, περίφανο και ασυμβίβαστο ψυχικό κόσμο της Αντιγόνης, για ποια ιδανικά και ποιες αξίες μπορείς να μιλάς; Άντε το πολύ-πολύ να μάθεις στα πανεπιστήμια να διαβάζεις τον πίνακα του Dow Jones.  Κι αυτόν από την ανάποδη!

Ο Σοφοκλής, με την τραγωδία της Αντιγόνης, μας δίδαξε την αξία να θυσιάζεις την ίδια σου τη ζωή για να θάψεις τον νεκρό αδελφό σου Πολυνείκη, παρά την αντίθετη εντολή του Κρέοντα, βασιλιά της Θήβας, θέτοντας την τιμή των θεών και την αγάπη για τον αδερφό σου υπεράνω των νόμων των ανθρώπων!

Έτσι ζουν στη γη, αναπεπταμένοι στους θεοσκεπείς ουρανούς, οι σοφοί άνθρωποι. Οι έχοντες λόγο και γνώση. Οι μη κομπορρημονούντες ανοήτως και ασκόπως νομίζοντας ότι έτσι εκφοβίζουν κάποιους, πέραν από τον σκυφτό τους εαυτούλη!

Τα γνωρίζουν όλα αυτά στα βάθη της Ανατολής;

Ή μήγαρις γνωρίζουν τη σημασία της αρχαιοελληνικής λέξεως  ύβρις, που ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων; Διαβάζουμε στην el.wikipedia.org:

« Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του (σωματική, αλλά κυρίως πολιτική, στρατιωτική και οικονομική, συμπεριφερόταν με βίαιο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους νόμους της πολιτείας και κυρίως απέναντι στον άγραφο θεϊκό νόμο – που επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση -, θεωρούνταν ότι διέπραττε «ὕβριν», δηλαδή παρουσίαζε συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους.

Η βίαια, αυθάδης και αλαζονική αυτή στάση/συμπεριφορά, που αποτελούσε για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο παραβίαση της ηθικής τάξης και απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και γενικότερα της τάξης του κόσμου, πιστευόταν ότι (επαναλαμβανόμενη, και μάλιστα μετά από προειδοποιήσεις των ίδιων των θεών) οδηγούσε τελικά στην πτώση και καταστροφή του «ὑβριστοῦ»(ὕβρις > ὑβρίζω > ὑβριστής).

Αποδίδοντας την αντίληψη σχετικά με την ύβρη και τις συνέπειές της, όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται στην αρχαιότερή της μορφή, με το σχήμα ἄτη → ὕβρις → νέμεσις → τίσις μπορούμε να πούμε ότι οι αρχαίοι πίστευαν πως μια «ὕβρις  συνήθως προκαλούσε την επέμβαση των θεών, και κυρίως του Δία, που έστελνε στον υβριστή την «ἄτην», δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του νου. Αυτή με τη σειρά της οδηγούσε τον υβριστή σε νέες ύβρεις, ώσπου να διαπράξει μια πολύ μεγάλη α-νοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την «νέμεσιν», την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την «τίσιν», δηλ. την τιμωρία και τη συντριβή/καταστροφή του. Από την κλασική εποχή και μετά, σε πολλές περιπτώσεις οι έννοιες Άτη, Δίκη και Νέμεσις φαίνεται να αποκτούν στη συνείδηση των ανθρώπων ισοδύναμη σημασία, αυτήν της θείας τιμωρίας.

Η λέξη ύβρις πέρα από τη λόγια νεοελληνική χρήση της με τις σημασίες «βρισιά» (κυρίως στον πληθυντικό αριθμό «ύβρεις») και συνακόλουθα «κάτι που θίγει την τιμή και την αξιοπρέπεια κάποιου» – οι οποίες είναι φυσιολογικές εξελίξεις της αρχαίας σημασίας -, αρκετές φορές χρησιμοποιείται και στην εποχή μας, σε πιο προσεγμένο επίπεδο λόγου, με την αρχαιοελληνική σημασία της για να χαρακτηρίσει ανάλογες αλαζονικές συμπεριφορές συνανθρώπων μας».

Ας προσέξει., λοιπόν, ο λαλίστατος Τούρκος εκπρόσωπος. Ήδη τούτο το «τσαμπέ» προκαταρκτικό, καλοπροαίρετο, σατιρικό σεμινάριο, μπορεί να του φανεί χρήσιμο…

Για να μην καταλήξει σ΄εκείνο που έλεγε ο Καραγκιόζης: «Πολύ Το Φοβάμαι Το Σφαχτό!»