Τα προβλήματα οργάνωσης – Αποδοχής και Εξέλιξης της ΓΓΑΕ

ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ

Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Εξετάζοντας την οργάνωση και τη λειτουργία της ΓΓΑΕ, από τις αρχικές ενέργειες της σκοποθεσίας και της ίδρυσης της, η εξέλιξη της καθορίστηκε, κατά τις εκτιμήσεις μας βάσει σχετικών στοιχείων, από δύο σημαντικά προβλήματα στα οποία επικεντρώνεται το σημείωμα αυτό.

Πρώτο, από τα προβλήματα τα συνδεόμενα με τις αρμοδιότητες της και την άσκηση τους, περιορίζοντας το πεδίο της δραστηριότητας της, παρά το στόχο για την συγκέντρωση των διάσπαρτων αρμοδιοτήτων για τα θέματα των αποδήμων σε πλήθος καθ` ύλην αρμόδιων φορέων.

Δεύτερο, από τις αντιθέσεις που προέκυψαν με την ίδρυση της και την αυτοτελή λειτουργία της, προκαλώντας φοβίες για τα συντεχνιακά συμφέροντα και τα υπηρεσιακά καθήκοντα στο εξωτερικό του διπλωματικού προσωπικού. Ειδικά ως προς τη δραστηριότητα του προσωπικού αυτού για την Ομογένεια. Αυτές εκδηλώθηκαν, αποδειγμένα, με μεθοδεύσεις υπονόμευσης της λειτουργίας της. Αρχικά με την σχεδιαζόμενη κατάργηση της από την κυρία Τσουδερού, και τελικά, με πιo  κομψό και με λιγότερο πολιτικό κόστος, με τη σταδιακή αποψίλωση της αυτοτέλειας της ΓΓΑΕ. Με ρυθμίσεις όπως η κατάργηση της θέσης του Γενικού Γραμματέα και η αναδιάρθρωση  των διευθύνσεων της, ώστε να προσαρμοστεί η λειτουργία της στον Οργανισμό του ΥΠΕΞ. Κινήσεις με αποδεδειγμένα προφανή στόχο να αναδιπλωθεί μεταβαλλόμενη σε απλή διεύθυνση του ΥΠΕΞ, πράγμα που φαίνεται να μεριμνά το από 12.03.2020  «Προσχέδιο Οργανισμού Υπουργείου Εξωτερικών».

Στα προβλήματα  αυτά, αναφερόμαστε αναλυτικά στις δύο πρώτες ενότητες. Το σημείωμα ολοκληρώνεται με μια τρίτη ενότητα, με ορισμένες σκέψεις μας σχετικά με την ίδρυση υπουργείου που αποτελεί πάγιο αίτημα των αποδήμων. Πράγμα που θεωρείται και ως αιτιολογημένο από την έρευνα για την οργάνωση της ΓΓΑΕ.

• Αρμοδιότητες – προβλήματα μεταφοράς και άσκησης συναρμοδιοτήτων με άλλους φορείς

Η ΓΓΑΕ διαθέτει ένα μικρό σχετικά αριθμό με αποφασιστικές αρμοδιότητες τις οποίες μπορεί να ασκεί σχετικά αποτελεσματικά, και υποχρεούται να ασκεί συναρμοδιότητα σε ένα μεγάλο φάσμα θεμάτων για τους απόδημους που χειρίζονται, κατά περίπτωση, διάφοροι καθ` ύλην αρμόδιοι, εξειδικευμένοι φορείς.

Σημαντικό πρόβλημα για την άσκηση των αρμοδιοτήτων αυτών κατά το μέρος των συναρμοδιοτήτων της με άλλους φορείς  αποτελεί το ανυπέρβλητο ειδικό πρόβλημα, ότι αντίθετα με την κάθετη συγκρότηση των κρατικών οργανισμών που διευκολύνει την συνεργασία, τα θέματα των αποδήμων χειριζόμενα από μεγάλο πλήθος καθ` ύλην αρμόδιων φορέων απαιτούν οριζόντια συνεργασία με τη ΓΓΑΕ των εμπλεκόμενων φορέων. Πράγμα που δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί επαρκώς, κατ` ανάλογο τρόπο που το επιτυγχάνουν με την κάθετη συνεργασία των επιμέρους υπηρεσιών τους οι μεγάλοι κρατικοί φορείς.

Αυτό επιδέχεται και επιχειρήθηκε  να αντιμετωπιστεί με τη μεταφορά αρμοδιοτήτων που επιδιώχθηκε συστηματικά κατά την αρχική περίοδο οργάνωσης και μεταγενέστερη με την πρόβλεψη στον οργανισμό της να λειτουργεί ως συντονιστικός φορέας, των καθ` ύλην αρμόδιων φορέων. Λύσεις που ωστόσο περιέχουν στην πράξη εξαιρετικές δυσκολίες να εφαρμοστούν και να δώσουν ευελιξία δράσης, ανάλογου βαθμού με αυτή που επιτυγχάνεται  με την κάθετη διάρθρωση  και συνεργασία των εμπλεκομένων υπηρεσιών των μεγάλων κρατικών οργανισμών

Η μεταφορά αρμοδιοτήτων δεν είναι διοικητικά και τεχνοκρατικά  εύκολο να συντελεστεί. Αυτό, φάνηκε στην περίπτωση της απόπειρας να μεταφερθεί «πακέτο» η αρμόδια Δ/ση  για την εκπαίδευση των Ελληνοπαίδων του Εξωτερικού από το Υπουργείο Παιδείας στη ΓΓΑΕ. Μάλιστα την εποχή που ήταν υπουργός ο κ. Κακλαμάνης και ο οποίος φέρεται να το είχε αποδεχθεί με προθυμία. Τελικά αυτό ματαιώθηκε. Γιατί απαιτούσε ιδιαίτερα πολύπλοκες διαδικασίες και ρυθμίσεις και υπήρχε κίνδυνος να παρουσιασθούν ανωμαλίες στην χρονική  εκτέλεση των διαφόρων προγραμμάτων, όπως στην αποστολή εποπτικού υλικού, τη μισθοδοσία και διάφορα άλλα που μας διαφεύγουν – από αυτά ίσως ορισμένα σπουδαιότερα.

Με αυτές τις δυσκολίες, αλλά και με τη συνεχή διαδοχή των αρμόδιων υφυπουργών και ΓΓ και την έλλειψη  επαρκών γνώσεων για τα προβλήματα οργάνωσης της ΓΓΑΕ και κατά συνέπεια και κινήτρων διεκδικήσεων αρμοδιοτήτων, τελικά απόκτησε αυτές τις σχετικά λίγες αποφασιστικές αρμοδιότητες  που περιγράφει ή έρευνα για την οργάνωση της. Και αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι αυτές αποκτήθηκαν στα πρώτα καθοριστικά βήματα της. Όσο βρισκόταν στα πράγματα οι άνθρωποι που εκκίνησαν τη λειτουργία της ΓΓΑΕ και ήταν άμεσοι γνώστες των προβλημάτων και είχαν επαρκή συνείδηση της σκοποθεσίας της ΓΓΑΕ. Βασικά ο Μάκης Παπασταύρου και ορισμένοι συνεργάτες του. Γιατί από κει και πέρα το παιχνίδι χάθηκε.  Με τη διαδοχή του πολιτικού προσωπικού που δεν είχε σε βάθος γνώσεις για το αντικείμενο και την απομάκρυνση ή την  απαξίωση και την καταπόνηση με ποικίλα καθήκοντα των ανθρώπων που είχαν πλαισιώσει τον Μάκη Παπασταύρου.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η ΓΓΑΕ απόκτησε αποφασιστικές αρμοδιότητες σχετικά λίγες, ενώ οι προβλεπόμενες από τον οργανισμό της αρμοδιότητες να λειτουργεί ως συντονιστικός φορέας στα θέματα συναρμοδιότητας με άλλους φορείς, αποτέλεσε έργο σχετικά δύσκολο να ασκεί χωρίς προβλήματα. Χωρίς αντιθέσεις, κωλυσιεργίες και προσκόμματα από τους καθ΄  ύλην αρμόδιους φορείς, οι οποίοι και, σε τελευταία ανάλυση, έχουν αποφασιστικό λόγο για τα σχετικά με τις συναρμοδιότητες της  θέματα. Για τα χρονοδιαγράμματα  εξέτασης τους, τις μορφές επίλυσης τους ή και την σκοπιμότητα εν τέλει να επιλύονται κατά τον προτεινόμενο από τους απόδημους και τη ΓΓΑΕ τρόπο. Ειδικά δε εκείνα που σχετίζονται και μπορούν να αντικρούονται με την εκάστοτε πολιτική διαχείρισης των οικονομικών του δημοσίου, με την αυξομείωση των άμεσων ή έμμεσων φόρων κ.λπ.

• Οι αντιθέσεις με το υπηρεσιακό προσωπικό του ΥΠΕΞ και τα προκύπτοντα συμφέροντα του προσωπικού αυτού από την παρουσία και το διοικητικό πλαίσιο της λειτουργίας της

   Το δεύτερο πρόβλημα που σκοντάφτει και περιγράφεται στον τίτλο της ενότητας αυτής είναι μη άμεσα ορατό  και έχει να κάνει αφενός με τις φοβίες και την αντίθεση στην ύπαρξη της ΓΓΑΕ από το διπλωματικό κλάδο του προσωπικού του ΥΠΕΞ.  Αλλά και με τις βλέψεις του προσωπικού αυτού, και, συν αυτού, του προσωπικού άλλων κλάδων να επωφεληθούν από την αναδιοργάνωση της και την πλήρη ενσωμάτωση της ως απλή διεύθυνση του ΥΠΕΞ και να προΐστανται της διοίκησης της, και, τέλος, κατά ένα άλλο σκέλος, με τις βλέψεις του εναπομείναντος ολιγάριθμου προσωπικού της ΓΓΑΕ. Προσωπικό  που συμφέρει αυτή η λύση μισθολογικά και με αυτό το κριτήριο φαίνεται να βρίσκουν σκόπιμο να ευθυγραμμίζονται και να συνεργούν για την ενσωμάτωση της με αυτή τη μορφή. Πράγμα άλλωστε που συμφέρει το προσωπικό αυτό και από τον περιορισμό του όγκου εργασίας που θα επιφέρει αυτή η αναδιοργάνωση.  Αν ειδικά ληφθεί υπόψη το ιστορικό λειτουργίας των παλαιότερων αρμόδιων για τους απόδημους  διευθύνσεων του ΥΠΕΞ. Ειδικά της 14ης Διεύθυνσης κατά τη δεκαετία του 1970 και της Α10 Διεύθυνσης κατά τη δεκαετία του 1980 που συνέχισε να λειτουργεί και με την ίδρυση της ΓΓΑΕ ως αυτοτελούς υπηρεσίας ενταγμένης αρχικά απευθείας στο Υπουργείο Προεδρίας της Κυβέρνησης. Διευθύνσεις που δεν διενεργούσαν προγραμματικές δραστηριότητες της κλίμακας που ανέλαβε να διενεργεί η ΓΓΑΕ, ως αυτοτελής υπηρεσία με δικό της σχετικά υψηλό προϋπολογισμό.

Η ίδρυση  της ΓΓΑΕ ως αυτοτελής υπηρεσία για τα θέματα των αποδήμων, δημιούργησε αναπόφευκτα φοβίες στο διπλωματικό σώμα. Ιδίως με την πρόβλεψη του Οργανισμού της ΓΓΑΕ και την προοπτική να ιδρυθούν και να στελεχωθούν στο εξωτερικό γραφεία με το διορισμό συμβούλων της ΓΓΑΕ, σε μια σειρά πόλεων του εξωτερικού με μεγάλους ελληνικούς πληθυσμούς. Φοβίες, που, ως φαίνεται,  έχουν να κάνουν με την πρωτοκαθεδρία των προξενικών αρχών στα θέματα των αποδήμων, την δημοτικότητα και την απήχηση τους ειδικά σε χώρες και πόλεις με μεγάλους  ελληνικούς πληθυσμούς, την στενότητα της δυνατότητας συστέγασης μαζί με υπηρεσιακούς παράγοντες άλλων κλάδων κ.ά.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα  των αντιδράσεων αυτών των διπλωματικών έναντι των υπηρεσιακών παραγόντων άλλων υπηρεσιών που υπηρετούν στο εξωτερικό αποτελεί η περίπτωση του Μοσκώφ που είχε διοριστεί ως μορφωτικός ακόλουθος και είχε εγκατασταθεί σε χώρο της Πρεσβείας της Ελλάδας στην Αίγυπτο. Ως φαίνεται δημιουργήθηκαν μεγάλες προστριβές με τον Πρέσβη, επιχειρήθηκε η έξωση του και η αντιπαράθεση πήρε μεγάλες διαστάσεις. Διάσταση για την οποία, φέρεται να περιήλθαν στη ΓΓΑΕ και σχετικά έγγραφα από τον ίδιο τον Μοσκώφ.

Η αντίθεση των κύκλων των κλάδων αυτών, στην περίπτωση της ΓΓΑΕ, εκφράστηκε πολιτικά, με την ευκαιρία της ευνοϊκής συγκυρίας της πτώσης του ΠΑΣΟΚ. Με ιδιαίτερα έντονο και προκλητικό τρόπο με τον επηρεασμό της κ. Τσουδερού και, απ` ό,τι διέρρευσε, την κατασυκοφάντηση της ΓΓΑΕ σε αυτή, με αποτέλεσμα να τη θεωρήσει «άχρηστη» υπηρεσία και να  κινηθεί για την κατάργηση της.

Τελικά, αυτό αποφεύχθηκε, χάρη στις ενέργειες του κ. Ζαΐμη, τότε Γεν. Γραμματέα στη ΓΓΑΕ, και προφανώς ελλείψει στήριξης του σχεδίου των ζηλωτών της κατάργησης της από τα καθοδηγητικά όργανα της ΝΔ. Η ματαίωση του σχεδίου άμεσης κατάργησης της με φορέα εκτέλεσης την κυρία Τσουδερού, ιδωμένη σε βαθύτερη ανάλυση, διέσωσε το κύρος της ΝΔ από τον προφανή κίνδυνο να κατηγορηθεί για μειωμένα εθνικά αντανακλαστικά και να απαξιωθεί ως πολιτική παράταξη στους κύκλους της Ομογένειας, και αντανακλαστικά στους ψηφοφόρους στην Ελλάδα που συνδέονται με τους ομογενείς – συγγενείς, φίλοι κ.λπ.

Με την κίνηση δε του κ. Πολύδωρα να περιέλθει από το Υπουργείο Πολιτισμού  στην εποπτεία του ΥΠΕΞ, οι αντιθέσεις για τη λειτουργία της ΓΓΑΕ φαίνεται να εξομαλύνθηκαν. Αλλά αυτό ως φαίνεται επιφανειακά. Γιατί από ό,τι υπέπεσε στην αντίληψη μας υπήρξε μια έντονη διάδοση φημών στο υπαλληλικό περιβάλλον  περί προδιαγεγραμμένης υποβάθμισης και κατάργησης της, και απορρόφησης του προσωπικού της ΓΓΑΕ σε άλλες υπηρεσίες. Πράγμα που φάνηκε να τίθεται σε κατεύθυνση σταδιακής υλοποίησης από τις διοικητικές αλλαγές που επέφεραν στην πορεία ορισμένοι από τους αρμόδιους για τη λειτουργία της πολιτικούς.

Κατά την περίοδο που αναφερόμαστε, μετά την υπαγωγή της ΓΓΑΕ στο ΥΠ.ΕΞ, ο κ. Σκανδαλάκης αναλαμβάνοντας αρμόδιος υφυπουργός, προχώρησε άμεσα στην κατάργηση της θέσης του Γενικού Γραμματέα, αναθέτοντας τη διοίκηση της σε γενικό διευθυντή. Μια υποβάθμιση που πέρασε σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητη.

Εν συνεχεία της διοικητικής μεταβολής που επέφερε η παρέμβαση του κ. Σκανδαλάκη, αξίζει  να σημειωθεί επίσης η μεταβολή που διενεργήθηκε επί θητείας του κ. Δόλλη. Αυτή ήταν η ενέργεια της κατάργησης των θεματικών διευθύνσεων της ΓΓΑΕ, οι οποίες βασιζόταν στις ανάγκες στα πεδία που ασκούσε αποφασιστικές αρμοδιότητες και η ανασυγκρότηση της σε γεωγραφικές διευθύνσεις, με το αιτιολογικό ότι άρμοζε να προσαρμοστεί στα οργανωτικά πρότυπα  του ΥΠΕΞ. Αναδιάταξη σε προφανή αντίθεση με τις αποφασιστικές της αρμοδιότητες με τις οποίες μπόρεσε  να παράγει αξιοσημείωτο έργο[1], πριν την περιστολή του προϋπολογισμού της και τον εξαναγκασμό της σε αδράνεια με την οικονομική κρίση. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί εδώ, εν συνεχεία των προηγούμενων μεταβολών, και η κατάργηση των  οικονομικών υπηρεσιών της ΓΓΑΕ και η διαχείρηση των  δαπανών για τη λειτουργία της από τις κεντρικές υπηρεσίες του ΥΠΕΞ. Επίσημα στοιχεία για τις μεταβολές αυτές της τελευταίας περιόδου δεν διαθέτουμε, αλλά προφανώς υπάρχουν διαθέσιμα στη ΓΓΑΕ.

Με αυτές τις ενέργειες, με ιστορική αφετηρία το επιχειρησιακό ανεκτέλεστο σχέδιο της κυρίας Τσουδερού, με την παραμονή πλέον ελάχιστων υπαλλήλων με την έξοδο μεγάλου μέρους του αρχικού της προσωπικού με τη συνταξιοδότηση του, χωρίς καμία πρόβλεψη αναπλήρωσης του, φαίνεται ότι όλα είναι έτοιμα για το «τέλος της ιστορίας της ΓΓΑΕ». Για την αναδιοργάνωση και την μεταβολή της σε απλή διεύθυνση του ΥΠΕΞ, σύμφωνα με τα προτεινόμενα για την αναδιοργάνωση του Οργανισμού του ΥΠΕΞ. Μεταβολή, που, εννοείται, συνεπάγεται τον δραστικό περιορισμό των δραστηριοτήτων για τους απόδημους στα προ δεκαετιών πρότυπα που λειτουργούσαν, κατ` οικονομία και κατ` ουσίαν συμβολικά,  οι προαναφερόμενες παλαιότερες αρμόδιες για τον Απόδημο Ελληνισμό Διευθύνσεις του ΥΠΕΞ.

Συμπιεζόμενη σε αυτή τη μορφή, είναι αυτονόητο ότι πρόκειται κατ` ουσίαν για κατάργηση της ΓΓΑΕ με την μορφή που υπήρξε και την αντικατάσταση της από μια κατ` όνομα και μόνο διάδοχη  υπηρεσία για τα θέματα των αποδήμων.

• Κατάργηση, αντί της διατήρησης της ΓΓΑΕ και ίδρυση Υπουργείου

Στο σημείο που έχει φτάσει η εξέλιξη της ΓΓΑΕ, είτε από την πολιτική ή υπηρεσιακή εχθρότητα που συνάντησε για την ύπαρξη της, είτε από την ολιγωρία αντιμετώπισης των οργανωτικών προβλημάτων που έφερε στο φως η σχετική έρευνα και οι συντεχνιακές σκοπιμότητες  να ενσωματωθεί πλήρως στο οργανισμό του ΥΠΕΞ υποβαθμισμένη σε απλή διεύθυνση, ίσως είναι σκόπιμη, αντί της διάσωσης της, η κατάργηση της.  Με την πρόβλεψη απορρόφησης του ολιγάριθμου προσωπικού της σε άλλες υπηρεσίες και την ίδρυση αυτοτελούς υπουργείου. Πράγμα που θα ήταν κατά πολύ αιτιολογημένο από την εθνική σημασία των αποδήμων, αλλά και από άποψη δημογραφικών δεδομένων. Συγκριτικά με τους πληθυσμούς του Αιγαίου και της Μακεδονίας και της Θράκης για τις ιδιαίτερες υποθέσεις των οποίων λειτουργούν αυτοτελή υπουργεία.

Αυτό, θα μπορούσε να επιτευχθεί σε συμφωνία με τα δύο τουλάχιστον μεγάλα κοινοβουλευτικά κόμματα σε βασικά σημεία. Ώστε να μην υπονομευθεί η λειτουργία και η εξέλιξη του από μικροκομματικές – παλαιοκομματικές μεθοδεύσεις. Του τύπου που εκδηλώθηκε με την κυρία Τσουδερού για την κατάργηση της ΓΓΑΕ. Κίνηση η οποία εκτός από τα συντεχνιακά συμφέροντα που υπέκρυπτε, δεν αφήνει αμφιβολία ότι εκδηλώθηκε και ως προσπάθεια απαξίωσης του έργου της κυβέρνησης Α. Παπανδρέου, η οποία είχε την πρωτοβουλία της ίδρυσης της ΓΓΑΕ, παρότι αποδεδειγμένα είχε επιδείξει σημαντικό έργο ως προς τις αποφασιστικές αρμοδιότητες που της είχαν ανατεθεί.

Σημασία στην λειτουργία των οργανισμών έχει, μεταξύ άλλων,  η καταλληλότητα του προσωπικού. Στην προκειμένη περίπτωση, θεωρούμε ότι στην στελέχωση του πρέπει να επιδιωχθεί η συγκρότηση του κατά ένα μεγάλο μέρος από άτομα προερχόμενα καθαρά από την Ομογένεια, από γόνους ομογενών, τηρώντας μια ορισμένη ποσόστωση. Από την Ομογένεια, κατά τη γνώμη μας,  πρέπει να είναι και ο Γενικός Γραμματέας και ο αρμόδιος Υπουργός, διοριζόμενοι από την εκάστοτε κυβέρνηση είτε αριστίδην από τις τάξεις των επιφανών ομογενών (σε συνεννόηση τουλάχιστον με τα δύο μεγαλύτερα κοινοβουλευτικά κόμματα) είτε από εκλεγμένους από την Ομογένεια  βουλευτές.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

 ΣΧΕΔΙΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ  ΤΗΣ ΓΓΑΕ

Παρατηρήσεις και προτάσεις

Β. Τσαπαλιάρης

      *Γενικές  παρατηρήσεις

Η διοικητική αναδιάρθρωση της ΓΓΑΕ  με στόχο τη διαμόρφωση μιας υψηλότερης στάθμης υπηρεσίας απαιτεί,  ως θα ήταν εύλογο από  το θεωρητικό πρίσμα και τις εμπειρικές  προσεγγίσεις της διοικητικής επιστήμης,  την προσεχτική  στάθμιση των διαφόρων παραμέτρων. Παραμέτρων που διαμορφώνουν και εκάστοτε μεταβάλλουν,  κατά ένα μεγάλο μέρος, την πορεία της Ομογένειας και τις σχέσεις της με το εθνικό κέντρο, όσο και των διοικητικών λειτουργιών που μπορεί να επωμιστεί η ΓΓΑΕ  και να αντέξει επιμεριστικά και συνδυαστικά  στις διάφορες διοικητικές μονάδες για την μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας της.

Εκτός του θέματος της καταργηθείσης θέσεως του ΓΓΑΕ, που είναι προεχόντως θέμα πολιτικής και θεσμικής τάξης και ως τέτοιο δεν αποτελεί θέμα του παρόντος σημειώματος, το σχέδιο για τον νέο Οργανισμό της ΓΓΑΕ φαίνεται να αναπαράγει, επί  το χείρον,  τον ισχύοντα  Οργανισμό, αποτρέποντας την πλήρη και ευέλικτη διάρθρωση της Υπηρεσίας σε μονάδες με ομοειδείς αρμοδιότητες.  Δεδομένου ότι πέραν των προβλεπόμενων Διευθύνσεων  Διοικητικής Υποστήριξης και της Διεύθυνσης Προγραμμάτων που συγκεντρώνουν συναφείς αρμοδιότητες, όλα τα άλλα θέματα αναθέτονται αδιακρίτως  σε μία και μόνη Διεύθυνση,  και μάλιστα με γεωγραφικά τμήματα,  υποχρεωμένα να διαχειρίζονται αλληλοκαλυπτόμενα  όλη την σωρεία των αρμοδιοτήτων της υδροκέφαλης αυτής Διεύθυνσης.

Η διοικητική αυτή διάθρωση,  συνεπάγεται, κατά την άποψη μας, ανεπίτρεπτες   δυσλειτουργίες στη δραστηριότητα της Υπηρεσίας και  την υποβάθμιση  της  σημασίας του χειρισμού πολλών «πρώτης γραμμής θεμάτων», όπως των πολιτιστικών και των εκπαιδευτικών θεμάτων, με άξονα τα οποία διαμορφώνονται πλέον οι σχέσεις των ομογενών με την Ελλάδα,  με τη βιολογική συρρίκνωση της πρώτης γενεάς και την υπερίσχυση των νεοτέρων γενεών.

Υπό το πρίσμα αυτό, το σχέδιο του οργανισμού φαίνεται να έχει συνταχθεί κατ`  αντίφαση προς ορισμένα  μείζονος σημασίας θέματα των αποδήμων,   αλλά και κατ`  αντίφαση  με τις ίδιες τις αρχές περί της αποστολής της ΓΓΑΕ, που διατυπώνονται στο άρθρο 1 του  σχεδίου  του νέου Οργανισμού[2] κατατείνοντας στη διαμόρφωση ενός αδιέξοδου λειτουργικού σχήματος, αφού αδυνατεί να επιμερίσει ορθολογιστικά σε ευέλικτες οργανικές  μονάδες τις αρμοδιότητες για τις οποίες έχει συσταθεί.

• Προτάσεις

Η ΓΓΑΕ αν και όχι καθ`  ύλην αρμόδια για πολλά θέματα και μη μπορώντας να αποτελέσει «μίας στάσης υπηρεσία» για όλα τα θέματα των αποδήμων, οφείλει  εντούτοις να λειτουργεί ως σημείο αναφοράς και συντονισμού των συναρμόδιων φορέων για τα θέματα των αποδήμων.

Επιτελική αποστολή,   που από την  ως τώρα λειτουργία του ισχύοντος Οργανισμού,   δεν φαίνεται να μπορεί να επιτευχθεί με  την  αποτελμάτωση της γεωγραφικής διοικητικής διάρθρωσης που έχει περιέλθει από ατυχείς αντιγραφές των διπλωματικών υπηρεσιών της κεντρικής υπηρεσίας του ΥΠΕΞ., παρά τις ειδοποιείς διαφορές της με αυτές.

Θεωρώντας ως ιδιαίτερα κρίσιμη την δυνατότητα διοικητικής  διάρθρωσης σε οργανικές μονάδες ομοειδών αρμοδιοτήτων,  καθώς οι υπερφορτωμένοι  με αρμοδιότητες φορείς τείνουν να απαιτούν πολύ χρόνο και εργατώρες  για να λειτουργήσουν  ικανοποιητικά,  και καθώς μάλιστα  το εύρος των αρμοδιοτήτων  και βαθμός ασυνάφειας τους  μπορεί να  λειτουργεί συχνά ως συνθήκη  αδυναμίας αποτελεσματικής άσκησης ελέγχου,   επιμερισμού ευθυνών,   και σε ακραία περίπτωση ως  άλλοθι διοικητικής αδρανείας, προτείνονται να εξετασθούν ως εναλλακτικά διοικητικά σχήματα τα εξής:

1. Η μετονομασία της προβλεπόμενης Διεύθυνσης  Οργανώσεων Ομογενών  και Απόδήμων Ελλήνων σε   Δ/ση Οργανώσεων / Εκπαίδευσης –  Πολιτισμού / Οικονομικής και Κοινωνικής Συνεργασίας,  περιλαμβάνοντας  τρία αντίστοιχα τμήματα με  τις συναφείς  κατά περίπτωση  αρμοδιότητες καθώς και το προβλεπόμενο Τμήμα Ενημέρωσης, το οποίο πάντως θα μπορούσε να υπαχθεί στη Διεύθυνση Προγραμμάτων[3].
2. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να εξετασθεί το ενδεχόμενο σύστασης ξεχωριστής  Διεύθυνσης   Εκπαιδευτικών – Πολιτιστικών θεμάτων / Οικονομικής και Κοινωνικής Συνεργασίας, δίνοντας ιδιαίτερο  βάρος στη διαχείριση των εν λόγω θεμάτων, με την συγκέντρωση των σχετικών αρμοδιοτήτων από την προβλεπόμενη   Διεύθυνσης  Οργανώσεων Ομογενών  και Απόδήμων Ελλήνων, οι αρμοδιότητες  της οποίας θα μπορούσαν στην περίπτωση αυτή να αιτιολογήσουν τη συγκρότηση ιδιαίτερης Διεύθυνσης αλλά και  να επιτρέψουν την συγκρότηση  τμημάτων με γεωγραφικά κριτήρια.
3. Για την σύνταξη του   νέου οργανισμού,  θα  ήταν χρήσιμο  να εξετασθεί,  πριν τη λήψη οποιονδήποτε τελικών αποφάσεων,  η δυνατότητα συγκριτικής προσέγγισης, αντλώντας στοιχεία από την διάρθρωση και την εμπειρία άλλων συναφών υπηρεσιών των κρατών-μελών της ΕΕ  και ορισμένων άλλων χωρών  υποδοχής – ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, αξιοποιώντας, κατά το δυνατόν, την διεθνή εμπειρία

8/2/2008

[1] Για τις διαρθρωτικές αυτές μεταβολές  και τις αρνητικές επιπτώσεις τους στη λειτουργία της ΓΓΑΕ,  υπάρχει διαθέσιμο έγγραφο από 8/2/2008 προς το Σύλλογο Υπαλλήλων της ΓΓΑΕ, με παρατηρήσεις και προτάσεις στελέχους της ΓΓΑΕ επί του σχεδίου του Οργανισμού της ΓΓΑΕ εκείνης της περιόδου. Το έγγραφο αυτό, επειδή το θεωρούμε εξαιρετικά επίκαιρο και διαφωτιστικό για το ζήτημα σχετικά με τα προβλήματα οργάνωσης και την τύχη της ΓΓΑΕ, καταχωρείται αυτούσιο ως είχε στο παράρτημα στο τέλος του παρόντος σημειώματος. Με μόνη διαφορά την διόρθωση της στίξης στην πρώτη παράγραφο, και στην αρίθμηση των υποσημειώσεων του εγγράφου κατά μία προστιθέμενη μονάδα, λόγω της ενιαίας μορφοποίησης το σημειώματος.

[2] Ως έχουν αυτές φέρεται να  συνίστανται στη  «… διαμόρφωση της κυβερνητικής πολιτικής για τους ομογενείς και απόδημους Έλληνες», τη  «λήψη  μέτρων και …  υλοποίηση προγραμμάτων για τη σύσφιξη των δεσμών»  …   την «στήριξη του ελληνισμού»,   κλπ

[3] Λαμβανομένου υπόψη ότι ορισμένα αντικείμενα του εν λόγω Τμήματος, όπως,  η προώθηση της ευρείας προβολής ελληνικών πολιτιστικών προγραμμάτων και  η ενημέρωση για τις επενδυτικές δυνατότητες στην Ελλάδα και την υλοποίηση προγραμμάτων αξιοποίησης των επενδυτικών δραστηριοτήτων τους παρουσιάζουν προφανή  συνάφεια με τα λοιπά αντικείμενα  της εν λόγω Διεύθυνσης και θα μπορούσε να υποβοηθηθεί αποτελεσματικότερα στην άσκηση τους από αυτή,    ενώ  ως προς  τα λοιπά δεν παρουσιάζει  άμεση συνάφεια με τα αντικείμενα της Διεύθυνσης  Οργανώσεων Ομογενών  και Απόδήμων Ελλήνων.