Πόσοι τελικά είναι οι Έλληνες του εξωτερικού;

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γ. ΔΡΟΣΑΤΟΣ*

Η ​​Ελλάδα ετοιμάζεται να εισέλθει στη μεταμνημονιακή περίοδο. Πέραν της συζητήσεως για τον ρόλο των επιτηρητών θεσμών σε αυτή την περίοδο, απουσιάζει η συζήτηση σχετικά με το νέο «σχέδιο πλεύσης» της χώρας αλλά και την αναγκαία επένδυση στα τακτικώς επικαλούμενα αλλά ασαφώς προσδιορισμένα συγκριτικά πλεονεκτήματά της.

Τα δέκα τελευταία χρόνια συνέβησαν αλλαγές στην Ελλάδα που αλλοίωσαν την ανθρωπογεωγραφία της χώρας. Η μείωση μισθών και συντάξεων, η εκτόξευση της ανεργίας των νέων, η υπερφορολόγηση της επιχειρηματικότητας, η υποχρηματοδότηση της έρευνας και η συρρίκνωση των δημοσίων δαπανών για θεμελιώδη κοινωνικά αγαθά, όπως η Υγεία και η Παιδεία, οδήγησαν στο εξωτερικό εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες παραγωγικής ηλικίας.

Ο ανασχεδιασμός του μοντέλου λειτουργίας της χώρας πρέπει να συμπεριλάβει την οργανωμένη μελέτη των αλλαγών που συνέβησαν στο ανθρώπινο δυναμικό και της γεωγραφικής αναδιάταξής του. Η αξιοποίηση των άριστων στοιχείων που η χώρα διαθέτει εντός και εκτός αυτής χρειάζεται να αποτελέσει τον πυλώνα του σχεδίου ανασυγκρότησής της.

Η αξιοποίηση αυτή, ωστόσο, προϋποθέτει τον αποτελεσματικό εντοπισμό τους. Η διαδικασία της απογραφής συνιστά κεντρικό εργαλείο γι’ αυτό. Μολονότι η εντός Ελλάδας απογραφή πραγματοποιείται τακτικά ανά δεκαετία, ποτέ δεν έχει γίνει συστηματική και επιστημονικά ορθή απογραφή του συνόλου των ανθρώπων ελληνικής καταγωγής που ζουν στο εξωτερικό. Γίνονται τακτικές αναφορές στη δύναμη του Ελληνισμού που βρίσκεται εκτός Ελλάδας και περιστασιακά παρουσιάζονται νούμερα, τα οποία ανταποκρίνονται σε πρόχειρους υπολογισμούς αμφίβολης αξιοπιστίας.

Με εξαίρεση αποσπασματικές καταγραφές συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων, ουδείς γνωρίζει με ακρίβεια τον αριθμό των Ελλήνων της Διασποράς και την κατανομή τους στον παγκόσμιο πληθυσμιακό, κοινωνικό και οικονομικό χάρτη. Μολονότι η παγκόσμια απογραφή ήταν ένα τεχνικά δύσκολο εγχείρημα στο παρελθόν, τα σύγχρονα ηλεκτρονικά τεχνολογικά μέσα επιτρέπουν την ασφαλή πιστοποίηση της ταυτότητας και της μοναδικότητας όσων απογράφονται. Αυτό, άλλωστε, έκανε η Αυστραλία των 20 εκατομμυρίων κατοίκων στην πρόσφατη ηλεκτρονική απογραφή του πληθυσμού της.

Η απογραφή των Ελλήνων του εξωτερικού συνιστά δράση υψηλής εθνικής σημασίας. Η αναλυτική αποτύπωση και επεξεργασία των σχετικών δεδομένων θα αναδείξει μηχανισμούς υποστήριξης των κοινωνικών αναγκών της χώρας και θα διευκολύνει τον εντοπισμό και την αξιοποίηση επιστημόνων και άλλων επαγγελματιών για ειδικούς εθνικούς σκοπούς. Επιπρόσθετα, θα πιστοποιήσει με αδιαμφισβήτητα στοιχεία την παρουσία Ελλήνων στις κοινωνίες του εξωτερικού, με προφανή οφέλη για τις διμερείς σχέσεις της Ελλάδας με τις χώρες αυτές. Τέλος, η διαδικασία καθ’ εαυτήν θα αποτελέσει μιας μορφής ανανέωση και ενδυνάμωση της σχέσης των Ελλήνων της Διασποράς με τη μητρόπολη.

Το 1987 και το 2004 δύο ελληνικές εθνικές ομάδες, στο μπάσκετ και το ποδόσφαιρο, αντίστοιχα, κατάφεραν για πρώτη φορά να γίνουν πρωταθλήτριες Ευρώπης. Αυτά τα σπουδαία αθλητικά επιτεύγματα συνέβησαν όχι γιατί οι ομάδες διέθεταν τους ακριβότερους παίκτες, αλλά γιατί οι προπονητές χαρτογράφησαν τα ταλέντα που διέθετε κάθε παίκτης ξεχωριστά και διαμόρφωσαν ένα συνολικό σχέδιο λειτουργίας της ομάδας χτίζοντας στις ιδιαίτερες ικανότητες του καθενός.

Το 2021 συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Η Ελλάδα μπορεί να θέσει το έτος αυτό ορόσημο για την ολοκλήρωση της χαρτογράφησης του ανά τον κόσμο ανθρώπινου δυναμικού της. Η αξιοποίηση του δυναμικού αυτού θα είναι κρίσιμη ώστε η Ελλάδα να μην ξαναβιώσει επώδυνες εμπειρίες σαν αυτές της προηγούμενης δεκαετίας.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Γ. Δροσάτος είναι επίκουρος καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Temple στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ.

neoskosmos.com