Καταιγιστικές εξελίξεις για συμφωνία ή ναυάγιο με τα Σκόπια

Αθήνα.- Η πρόταση της σκοπιανής πλευράς για την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας του Ίλιντεν» έφερε τα «πάνω-κάτω» στη διπλωματική διελκυστίνδα του ονοματολογικού και ενδεχομένως αιφνιδίασε την Αθήνα. Ωστόσο, οι επόμενες ημέρες θα κρίνουν ποια θα είναι η έκβαση των διαπραγματεύσεων που πλέον θα λάβουν καταιγιστικούς ρυθμούς. Ήδη, έχει προγραμματιστεί νέα συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά και Νίκολα Ντιμιτρόφ για τις 24 Μαϊου στη Νέα Υόρκη μαζί με τον ειδικό απεσταλμένο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, τον Μάθιου Νίμιτς.

Ο κ. Κοτζιάς θα βρίσκεται από την προηγούμενη ημέρα στη Νέα Υόρκη διότι θα έχει συνάντηση με τον ίδιο τον ΓΓ του ΟΗΕ, τον Αντόνιο Γκουτέρες, ενώ ο κ. Ντιμιτρόφ ακύρωσε σειρά ταξιδιών για να βρεθεί στις ΗΠΑ την επόμενη εβδομάδα. Κρίνοντας από όσα ακούγονται στο παρασκήνιο, δεν αποκλείεται εκεί να καταρτιστούν τα οριστικά έγγραφα της συμφωνίας. Αν αυτό συμβεί, τότε θα έχει ανοίξει ο δρόμος για μία νέα συνάντηση των Πρωθυπουργών Αλέξη Τσίπρα και Ζόραν Ζάεφ στις αρχές Ιουνίου – πιθανόν στις Πρέσπες. Αυτή η συνάντηση θα μπορούσε να επισφραγίσει τη λύση στην οποία θα έχουν καταλήξει οι δύο χώρες. Θα μπορούσε όμως και να σημάνει πισωγύρισμα, δεδομένων των χρονοδιαγραμμάτων για πρόσκληση της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και χορήγηση ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ το δίμηνο Ιουνίου – Ιουλίου.

Η κατάσταση δεν είναι βέβαια ρόδινη. Η πρόταση από την πλευρά της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (πΓΔΜ) προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Ελλάδα – κάτι που με τη σειρά του οδήγησε την κυβέρνηση να λάβει αποστάσεις με ανακοίνωση που εξέδωσε το Γραφείο Τύπου του Πρωθυπουργού το απόγευμα του Σαββάτου. Είχε προηγηθεί η δήλωση του κ. Ζάεφ, μετά από τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Γκιόργκι Ιβάνοφ και τους προέδρους του VMRO – DPMNE Χρίστιαν Μισκόφσκι και του DUI Αλί Αχμέτι, με την οποία επιβεβαίωνε δημοσίως ότι είχε καταθέσει την πρόταση «Republika Ilindenska Makedonija» (στα αγγλικά «Republic of Ilinden Macedonia»).

Το παρασκήνιο του «όχι»

Βλέποντας προφανώς όχι μόνο την απορριπτική στάση της αντιπολίτευσης εντός Ελλάδος αλλά και την αρνητική στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης στα Σκόπια, η Αθήνα χαιρέτισε την αποδοχή από τα Σκόπια την ανάγκης εφαρμογής της νέας ονομασίας για όλες τις χρήσεις (erga omnes) αλλά ανέφερε ότι εργάζεται «για εξεύρεση κοινά αποδεκτής ονομασίας με γεωγραφικό ή χρονικό προσδιορισμό, όπως ακριβώς προβλέπει και η δέσμη προτάσεων που έχει κατατεθεί από τον ειδικό απεσταλμένου του ΟΗΕ κ. Μάθιου Νίμιτς».

Από την άλλη πλευρά, μοιάζει ξεκάθαρο ότι η πΓΔΜ έχει μορφοποιήσει μία πρόταση – πακέτο που εκτιμά ότι καλύπτει δύο βασικά αιτήματα της Αθήνας: πρώτον, τη ρήτρα erga omnes, δεύτερον, έναν προσδιορισμό (χρονικό) που είναι στη σλαβική γλώσσα και εκ των πραγμάτων αμετάφραστο. Σε ό,τι αφορά δε την ίδια, διασφαλίζει την ταυτότητα και τη γλώσσα («μακεδονική»), ζητήματα στα οποία η Αθήνα δεν μοιάζει να έχει αντίρρηση.

Μία σειρά λεπτομερειών έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η αναφορά στη Δέσμη Ιδεών Νίμιτς του περασμένου Ιανουαρίου δείχνει ότι η κυβέρνηση, αν και δεν απέρριψε, δεν αισθάνεται άνετα πλέον με την πρόταση για μία «Δημοκρατία της Μακεδονίας του Ίλιντεν». Τούτο μάλιστα συνέβη παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες, η νέα πρόταση, η οποία κατατέθηκε από τη σκοπιανή πλευρά στον κ. Κοτζιά κατά τη συνάντηση που ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών είχε το Σάββατο 12 Μαϊου στο Σούνιο με τον Νίκολα Ντιμιτρόφ, παρουσία του κ. Νίμιτς, αντιμετωπίστηκε θετικά από την Αθήνα – εξ’ ου και αποφασίστηκε να συναντηθούν οι δύο Πρωθυπουργοί στη Σόφια.

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η αναφορά στην ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του Πρωθυπουργού περί «χρονικού προσδιορισμού» (σσ. η επίσημη ελληνική θέση αφορά ως σήμερα σε γεωγραφικό προσδιορισμό, τουλάχιστον έτσι όπως καταγράφεται πχ στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών) ίσως να δείχνει ότι η κυβέρνηση να έβλεπε θετικά το όνομα «Republika Nova Makedonija» (μία εκ των προτάσεων Νίμιτς).

Την ίδια στιγμή όμως, ο επικεφαλής του VMRO – DPMNE κ. Μισκόφσκι δήλωσε ότι δεν αποδέχεται αναθεώρηση Συντάγματος για αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας. Αν και αυτή η δήλωση συνιστά πάγια θέση του άλλοτε κυβερνώντος κόμματος, κυβερνητικές πηγές στα Σκόπια σημείωναν ότι η νέα πρόταση που κατατέθηκε θα μπορούσε να διεμβολίσει την κοινοβουλευτική ομάδα του VMRO – DPMNE και να επιτρέψει τη συγκέντρωση των 80 εδρών που απαιτούνται για συνταγματική αναθεώρηση.

Έξυπνη κίνηση

Ο κ. Ζάεφ εμφανίστηκε με όσα είπε μετά τη συνάντηση με την πολιτειακή και πολιτική ηγεσία της χώρας του με εθνικό προφίλ. Αναμφίβολα, πρόκειται για έξυπνη κίνηση διότι εκτιμά ότι με τη νέα ονομασία που πρότεινε επιδιώκει ουσιαστικά να υπερκεράσει την κριτική εκ δεξιών και να εμφανιστεί ενωτικός. Με το VMRO – DPMNE υπό πίεση, ίσως διακρίνει την ευκαιρία μεγάλης διεύρυνσης της εκλογικής δύναμής του. Άλλωστε, θέλει να περάσει μία λύση με δημοψήφισμα και σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις δεν αποκλείεται να υπάρχουν σκέψεις και για πρόωρες εκλογές. Ο κ. Ζάεφ επανήλθε με νεότερη δήλωσή του το πρωί της Κυριακής, στην οποία επισημαίνει ότι ο όρος «Ilindenska» είναι χρονικός προσδιορισμός και ότι η χώρα του δεν εγείρει καμία εδαφική αξίωση έναντι της Ελλάδος, σέβεται το απαραβίαστο των συνόρων και την πολιτισμική κληρονομιά του ελληνικού λαού.

Στο παιχνίδι εμφανίστηκαν και οι Αμερικανοί. Ο κ. Τσίπρας είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον αντιπρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Μάικ Πενς, που παρακολουθεί στενά τα θέματα των Βαλκανίων, το απόγευμα του Σαββάτου 19 Μαΐου. Σύμφωνα με την αρκετά αναλυτική ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, ο κ. Πενς εξέφρασε προς τον Έλληνα Πρωθυπουργό «την εκτίμησή του για τον ηγετικό ρόλο που έχει διαδραματίσει μαζί με τον Ζόραν Ζάεφ στις προσπάθειες επίλυσης της μακρόχρονης διένεξης του ονοματολογικού. Συμφώνησαν ότι οι δύο πλευρές έχουν μία ιστορική ευκαιρία να επιλύσουν αυτό το ζήτημα και ότι ο χρόνος πρέπει να ληφθεί υπόψη».

Πηγή: In.gr