Για τον Mάκη Παπασταύρου

ΡΗΡ: Ελάβαμε το ακόλουθο e mail με το επισυναπτόμενο άρθρο. Δημοσιεύουμε και τα δύο με μεγάλη μας χαρά.

“Αγαπητέ κύριε Μαλασπίνα

Σας διαβιβάζω άρθρο μου για τον αείμνηστο  Μάκη Παπασταύρου,  με απόψεις του υποφαινόμενου  και άλλων συνεργατών του για την παρουσία και τη συμβολή του στα θέματα της Ομογένειας, και παρακαλώ πολύ για την εξέταση της δυνατότητας  φιλοξενίας του άρθρου στην ιστοσελίδα σας.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην έντυπη έκδοση (22/5/17) του «Νέου Κόσμου» της Μελβούρνης και χθες 24/5  στη ψηφιακή σελίδα.

Με εκτίμηση

Βασίλης Τσαπαλιάρης “

Ο Απόδημος Ελληνισμός, έχασε τον τελευταίο καιρό τον Μάκη Παπασταύρου, έναν ακόμα σπουδαίο άνθρωπο για τα ζητήματα της Ομογένειας. Οι ειδήσεις στο τύπο για τον θάνατο του, περιοριζόμενες φειδωλά σε λίγες γραμμές και επικεντρωμένες στερεότυπα στην ιδιότητα της  στενής φιλίας του με τον Ανδρέα Παπανδρέου και στα κομματικά αξιώματα που κατείχε, παρέλειψαν αδικώντας τον να αναφερθούν στο μεγάλο έργο του για τον Απόδημο Ελληνισμό. Παρακινούμενοι, από αυτή τη ελλειμματική αναφορά της παρουσίας του στην πολιτική ζωή και έχοντας ευτυχίσει να συνεργαστούμε μαζί του, θεωρούμε επιβεβλημένο να αναφερθούμε εδώ σε ορισμένα βασικά σημεία της πολιτικής του διαδρομής και του έργου του για την Ομογένεια.

Ο Μάκης Παπασταύρου, καταγόμενος από τα Καλάβρυτα και προερχόμενος από τον Ελληνισμό της Γερμανίας, υπήρξε ένα από τα ιστορικά στελέχη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Στέλεχος με μεγάλη αγωνιστική διαδρομή και ιδιαίτερα μεγάλη συμβολή στη διαμόρφωση των αρχών και των πολιτικών του ΠΑ.ΣΟ.Κ για τον Απόδημο Ελληνισμό και την ίδρυση και την οργάνωση των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού (Γ.Γ.Α.Ε.).

Ο Μάκης Παπασταύρου στο Α΄ Παγκόσμιο Συνέδριο Αποδήμων Ελλήνων. Ζάππειο 20-23/7/1985. Διακρίνονται δεξιά (καθιστοί), ο τότε υπουργός Απ. Λάζαρης και άλλοι επίσημοι.

Yπήρξε μέλος του ΠΑΚ, του αντιδικτατορικού κινήματος υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου την περίοδο της Χούντας, ιδρυτικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑ.ΣΟ.Κ., επιστήθιος φίλος και συνεργάτης του Ανδρέα. Διετέλεσε Διευθυντής των γραφείων του ΠΑ.ΣΟ.Κ., Α΄ Γραμματέας της Επιτροπής Απόδημου Ελληνισμού του ΠΑ.ΣΟ.Κ. καθώς και Γραμματέας της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού (Γ.Γ.Α.Ε.).

Υπήρξε ο πρώτος κατά σειρά αρχαιότητας Γραμματέας της Γ.Γ.Α.Ε., στον οποίο και οφείλεται η ίδρυση της, η αρχική στελέχωση και η οργάνωση των

υπηρεσιών της. Επίτευγμα, που στηρίχτηκε στην τεχνογνωσία που αναπτύχθηκε με την συνεργασία των οργανώσεων του εξωτερικού, των στελεχών της Επιτροπής Απόδημου Ελληνισμού του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και της ειδικής ομάδας εργασίας της εν λόγω Επιτροπής για το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. (Μέλη της ομάδας εργασίας της περιόδου που αναφερόμαστε οι: Γιώργος Βλάχος, Στέλλα Μαραγκού, Μαρία Ντότσικα, Γιώργος Παπανδρέου, Νίκος Πετρόπουλος, Βασίλης Τσαπαλιάρης).

Η πολιτική κληρονομιά της συμβολής του

Η ίδρυση της Γ.Γ.Α.Ε. (Άρθρο 13 του Ν. 1288/1982), ως ιδιαίτερης κρατικής υπηρεσίας για τον Ελληνισμό της Διασποράς, αποσκοπώντας στο συντονισμό των δραστηριοτήτων των καθ` ύλην αρμόδιων φορέων για τα θέματα των αποδήμων, αλλά και στην διαμόρφωση ιδιαίτερων πολιτικών και προγραμμάτων για τους απόδημους, υπήρξε μια σημαντική τομή της μεταπολίτευσης. Τομή, που φέρει κατά ένα μέρος την προσωπική σφραγίδα του Μάκη Παπασταύρου, κάνοντας πράξη τις προτάσεις της προαναφερόμενης ομάδας εργασίας για το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. για τον Απόδημο Ελληνισμό. Προτάσεις, που για ιστορικούς λόγους, αξίζει να αναφερθούμε εδώ σε ορισμένα βασικά σημεία.

Στην εισήγηση της ομάδας εργασίας, τον Ιούλιο του 1980 (15/7) προς το Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑ.ΣΟ.Κ., μια από τις βασικές προτάσεις για το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. ήταν η «δημιουργία ειδικού κεντρικού διοικητικού φορέα αρμόδιου για τη μετανάστευση…» ( σ. 2). Πρόβλεψη, που οδήγησε στην ίδρυση της Γ.Γ.Α.Ε., με την άνοδο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στην εξουσία, το 1981. Ορισμένες άλλες σχετικές προτάσεις ήταν η διαπραγμάτευση και η σύναψη διμερών συμφωνιών για την προστασία των αποδήμων και τη μεταφορά των ασφαλιστικών τους δικαιωμάτων, και η κατάρτιση προγραμμάτων επανένταξης των παλιννοστούντων. Ακόμα ο «επαναπροσδιορισμός των αρμοδιοτήτων της μεταναστευτικής κοινότητας και ο διαχωρισμός τους από τις αρμοδιότητες της Εκκλησίας», η πολιτική και υλική στήριξη των ομογενειακών οργανώσεων κ.ά. ( σ. 3-5).

Η παρουσία του στην πολιτική ζωή, ως προς τα θέματα του Ελληνισμού του εξωτερικού, υπήρξε καταλυτική. Αν αναλογιστούμε, την έως τότε ανυπαρξία ουσιαστικής πολιτικής για τον Απόδημο Ελληνισμό. Τον ελλειμματικό χαρακτήρα της, περιοριζόμενης στις συμφωνίες για τη μετανάστευση Ελλήνων σε άλλες χώρες, με τις οποίες το ελληνικό κράτος προσπάθησε να λύσει το πρόβλημα της ανεργίας στην Ελλάδα, και στα κατά καιρούς περιστασιακά και μεμονωμένα μέτρα για την εξυπηρέτηση βραχυχρόνιων αναγκών για επιμέρους τμήματα των αποδήμων .

Με τα παραπάνω δεδομένα, η παρουσία του Μάκη Παπασταύρου, σηματοδότησε την έλευση μιας καινούργιας εποχής στις σχέσεις του ελληνικού κέντρου με την Ελληνική Διασπορά σε όλους τους κυριότερους τομείς κρατικής μέριμνας (παιδεία, κοινωνική ασφάλιση, πολιτισμός). Συνάμα, από τη θέση του Γενικού Γραμματέα της Γ.Γ.Α.Ε. παρείχε για πρώτη φορά στις ελληνικές οργανώσεις δικαίωμα ουσιαστικού λόγου στις αποφάσεις του ελληνικού κέντρου, με αφετηρία την διεξαγωγή του Α΄ Παγκόσμιου Συνεδρίου Αποδήμων στην Αθήνα, το 1985 (20-23 Ιουλίου).

Στον ίδιο και στους συνεργάτες του (τον Νίκο Πετρόπουλο, Γιώργο Βλαχο, Γιώργο Πασπαλιάρη και άλλους), ανήκε και η ιδέα της συγκρότησης ενός «ολιγομελούς, λειτουργικού και μη δαπανηρού για το κράτος ΣΑΕ», που αναφερθήκαμε σε παλαιότερα άρθρα μας. Ιδέα που τέθηκε σε άμεση πειραματική αρχή με την συγκρότηση προσωρινού (ad hoc) ΣΑΕ, το 1985. Ιδέα, που δυστυχώς, απαξιώθηκε και εγκαταλείφτηκε με την αποχώρηση του από τη Γ.Γ.Α.Ε., για να υποκατασταθεί από την ιδέα ενός πολυπληθούς και υψηλού λειτουργικού κόστους οργανισμού, με, τελικό, δυστυχώς, αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία και την αδυναμία χρηματοδότησης του, την κατάρρευση του και τη χρόνια αδυναμία ανασυγκρότησης του.

Στοιχεία της πολιτικής που εγκαινιάσθηκε και των μέτρων που εισήχθησαν επί θητεία του, σε σχετικά σύντομο χρόνο, μπορεί να βρει κανείς στα πρακτικά του παραπάνω Συνεδρίου (Εκδ. Γ.Γ.Α.Ε.). Ειδικότερα, στην Εισήγηση του «Ελληνική Μετανάστευση και Κυβερνητική Πολιτική» (σ. 35-50) και στην καταληκτήρια ομιλία του (σ. 407-408).

Απόψεις για την συμβολή και το αγωνιστικό του ήθος

Οι άνθρωποι, ως λέγεται, είναι δημιουργοί της ιστορίας τους. Ωστόσο, η ιστορία προσδιορίζεται από το εκάστοτε χωροχρονικό περιβάλλον των φορέων δράσης. Υπόκειται συχνά στο παιχνίδι του συμπτωματικού και του απρόβλεπτου και συνδιαμορφώνεται από ποικίλους παράγοντες, συχνά υπέρτερους των ατόμων. Αν ήθελε κάποιος να αποφανθεί για το έργο του Μάκη Παπσταύρου, θα μπορούσε να το κάνει με κάποια αντικειμενικότητα και επιφυλακτικότητα στη βάση αυτή.

Αποτολμώντας να αποτιμήσουμε τη συμβολή του στη δημόσια σφαίρα από την παραπάνω οπτική προσέγγισης στο πλαίσιο των παραπάνω δεδομένων και από την ιδιαίτερη οπτική γωνία του γράφοντος, θα λέγαμε ότι αυτή συνίσταται κυρίως στην ίδρυση και τη λειτουργία της Γ.Γ.Α.Ε. και τη μεγάλη σχετικά σειρά θέσπισης μέτρων για τους απόδημους και τους παλιννοστούντες. Έργο που ευτύχησε να φέρει σε πέρας στη ζωή του, υποβοηθούμενος από την ιστορική συγκυρία που τον έφερε στην εξουσία να κατευθύνει τις σχετικές πρωτοβουλίες που απέρρεαν από την πολιτική στοχοθεσία του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Αλλά και κατά ένα μέρος υποβοηθούμενος από την μεταναστευτική του εμπειρία και την άκαμπτη θέληση του να προσφέρει ουσιαστικό έργο για τον Απόδημο Ελληνισμό.

Στο σημείο αυτό, οφείλουμε να παραθέσουμε τις απόψεις ορισμένων άλλων συνεργατών του Μάκη Παπασταύρου. Του Δρ. Νίκου Πετρόπουλου, ενός από τους στενούς συνεργάτες του εκείνης της εποχής και μέλους της ομάδας εργασίας για το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΠΑ.ΣΟ.Κ., και του Μηνά Ταυλαρίδη, πρώην μέλους της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑ.ΣΟ.Κ.,

Γραμματέα της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Γερμανίας και μέλους της Επιτροπής Απόδημου Ελληνισμού:

Κατ’ αρχάς, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Βασίλη Τσαπαλιάρη, από τους στενότερους συνεργάτες του Μάκη Παπασταύρου, ο οποίος πήρε την πρωτοβουλία να δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τη ζωή και το έργο του. Θεωρώ ότι το αφιέρωμα του Βασίλη στον αείμνηστο Μάκη Παπασταύρου εκπροσωπεί όλους τους συντρόφους και συνεργάτες του. Η παρέμβασή μου θα είναι σύντομη και συμπληρωματική. Τα βιώματά του Μάκη ως παρ ολίγου θύματος ενός τοπικού ολοκαυτώματος και ως απόδημου ενίσχυσαν την ευαισθησία του, τον ανθρωπισμό του και την υπερκομματική αντιμετώπιση των οργανώσεων αποδήμων και προσφύγων Ελλήνων. Από τη θέση του Γενικού Γραμματέα Αποδήμου Ελληνισμού, παρότρυνε τον υποφαινόμενο ως υπεύθυνο για τις επαφές με προσφυγικές οργανώσεις να συλλέξει προτάσεις για στελέχωση της Γραμματείας από όλες τις προσφυγικές οργανώσεις στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από τις ιδεολογικές τους καταβολές. Έτσι, η Γραμματεία στελεχώθηκε τόσο με μετανάστες από τις υπερπόντιες και ευρωπαϊκές χώρες όσο και με παιδιά προσφύγων από τις ανατολικές χώρες. Ένα άλλο στοιχείο που θα παραμείνει ανεξίτηλα στο μυαλό μου είναι ο σεβασμός του για την έρευνα και την τεκμηρίωση της πολιτικής. Πριν από την κατάτμηση της Γραμματείας και τη συγκρότηση του, έστω και άτυπου, Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού (ΣΑΕ), και με δική του παρότρυνση, πραγματοποιήθηκε συγκριτική έρευνα για την οργάνωση των υπηρεσιών μετανάστευσης-παλιννόστησης σε άλλες παραδοσιακές χώρες αποστολής (π.χ. Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία κτλ.). Ένα τελευταίο στοιχείο που θα ήθελα να μνημονεύσω είναι η οικολογική του συνείδηση. Παρ΄ότι φορτωμένος με κυβερνητικές και κομματικές αρμοδιότητες, έβρισκε το χρόνο να φροντίζει τα εκατοντάδες φυτά στην ταράτσα του κτιρίου στη Ζωοδόχου Πηγής – μια πραγματική όαση στο κέντρο της Αθήνας. Καλό δρόμο σύντροφε Μάϊκ στο ταξίδι της τελευταίας αποδημίας σου. Θα είσαι πάντα ζωντανός στην ατομική και συλλογική μας μνήμη (Νίκος Πετρόπουλος).

Ο Μάκης Παπασταύρου, υπήρξε αγαπημένος φίλος και σύντροφος από το 1974. Αθόρυβος αγωνιστής της Δημοκρατίας και του Σοσιαλισμού και άμεσος συνεργάτης του Ανδρέα Παπανδρέου από την εποχή του Π.Α.Κ. Η ψυχή των οργανώσεων του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στο εξωτερικό και σημείο αναφοράς για όλους τους συντρόφους, όταν ερχόταν στην Ελλάδα. Μια ευγενική καρδιά, που ήξερε τι ζητούσε και τι ήθελε. Είχαμε μια αδιάκοπη και αγαστή συνεργασία στον Απόδημο από το 1974, χωρίς παραλειπόμενα και άσκοπες συγκρούσεις. Θα είναι πάντα μέσα στο μυαλό μου και στην καρδιά μου. Ήταν από τους συντρόφους που δεν μπορείς να τους ξεχάσεις. (Μηνάς Ταυλαρίδης)