Πολιορκία της Βιέννης: Η Αυστρία ψηφίζει, η ακροδεξιά ζητά την προεδρία

Θα γίνει η Αυστρία η πρώτη χώρα στην Ευρώπη με ακροδεξιό πρόεδρο; Αυτό αποφασίζουν την Κυριακή οι ψηφοφόροι που επιλέγουν πρόεδρο σε ένα μακρόσυρτο σίριαλ που εσχάτως πήρε και «αμερικανικό άρωμα» (δηλαδή, άρωμα Τραμπ).

Ο ανεξάρτητος Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν αντιμετωπίζει τον Νόρμπερτ Χόφερ του ακροδεξιού λαϊκιστικού FPÖ, τα γκάλοπ δείχνουν τη μάχη στο νήμα και η Ευρώπη παρακολουθεί κάτι που εκλαμβάνει ως συνέχεια της ψήφου για Brexit και προοίμιο των εκλογών σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία.

Η αβεβαιότητα της έκβασης έρχεται απλά να επιβεβαιώσει την εικόνα που είχε σχηματιστεί στην πρώτη, «κανονική» εκλογική μάχη την άνοιξη. Στον πρώτο γύρο τον Απρίλιο, οι υποψήφιοι των μεγάλων κομμάτων (που συγκυβερνούν) είχαν καταποντιστεί σε έναν πολιτικό σεισμό που είχε οδηγήσει και στην παραίτηση του καγκελαρίου.

Στο δεύτερο γύρο είχαν, απροσδόκητα, περάσει ο Μπέλεν (ανεξάρτητος προερχόμενος από τους Πράσινους) και ο Χόφερ του FPÖ, και τελικά για λίγες ψήφους την προεδρία κέρδισε ο Μπέλεν. Στη συνέχεια όμως το FPÖ προσέφυγε δικαστικά καταγγέλλοντας παρατυπίες και το Ανώτατο Δικαστήριο διαπίστωσε «προχειρότητα» στην καταμέτρηση που δυνητικά δεν θα απέκλειε ενδεχόμενο παρατυπιών, οπότε διέταξε επανάληψη του δεύτερου γύρου. Μετά από αναβολές, η οριστική κάλπη στήνεται την Κυριακή.

Η μάχη έχει πολλά από τα χαρακτηριστικά που είχε η μάχη για το Brexit και ομοιότητες ακόμη και με τις κάλπες στις ΗΠΑ. Μία τάση που έρχεται ντυμένη ως «αντίθετη στο σύστημα και τις ελίτ» και κηρύσσει την επιστροφή σε έναν κόσμο πριν τη «διαβρωτική παγκοσμιοποίηση» -ο Χόφερ και το FPÖ έχουν ποντάρει πολύ σε κινήσεις για έξοδο της Αυστρίας από την ΕΕ, κάτι που ο υποψήφιος για την προεδρία προσπάθησε τελευταία να σχετικοποιήσει. O βρετανός Φάρατζ πάντως μπήκε το Σάββατο στη συζήτηση και προέβλεψε πως ο Χόφερ θα ζητήσει αυστριακό δημοψήφισμα για έξοδο αν κερδίσει.

Η δυναμική αυτή είναι περίπλοκη, και περιγραφή της με βάση το σχήμα «αυτοί εκεί πάνω απέναντι σε εμάς εδώ κάτω» φωτίζει πολλές αλλά όχι όλες από τις διαστάσεις της. Όμως η περίπτωση της Αυστρίας, η οποία επιπλέον πέρυσι πέρασε (έστω και σε σχετικά μικρότερο βαθμό από ό,τι άλλες χώρες) την προσφυγική κρίση, μοιάζει τυπική της ορμής που έχουν κινήματα όπως της Λεπέν στη Γαλλία (η οποία ψηφίζει για πρόεδρο το Μάιο), του PVV στην Ολλανδία (η οποία έχει σύντομα κάλπες) και του ξενοφοβικού και ευρωσκεπτικιστικού AfD στη Γερμανία (κάλπες το φθινόπωρο).

Με τη δυναμική του Brexit, τη δυναμική του Τραμπ…

Kαθόλου τυχαία, όλα αυτά τα κόμματα αλληλοσυγχαίρονται κάθε φορά που καταγράφουν ενίσχυση και πανηγύρισαν από κοινού είτε το Brexit είτε την επικράτηση του Τραμπ.

Η συγκυρία τα έχει φέρει μάλιστα έτσι που η κάλπη στήνεται την ίδια ημέρα με το δημοψήφισμα στην Ιταλία που θα κρίνει την τύχη του Ρέντσι. Η κατάσταση εκεί είναι πολύ διαφορετική, όμως και πάλι η Ευρώπη κοιτά με ανησυχία για το αν και ποιες έμμεσες επιπτώσεις θα μπορούσε να έχει στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα (έστω κι αν η ίδια η κάλπη είναι, εκ πρώτης όψεως, εντελώς άσχετη), και το κατά πόσον εκεί επικράτηση του «όχι» θα συνιστά άλλο ένα σύμπτωμα της παραπάνω δυναμικής.

Πέριξ της Βιέννης, πολλοί βλέπουν τον Χόφερ του FPÖ να επενδύει στο «αποτέλεσμα Τραμπ». Ειδικά τους τελευταίους μήνες, η ατμόσφαιρα που είχε πάρει η αυστριακή εκστρατεία ήταν όλο και πιο αμερικανική.

Πέραν της πάγιας ρητορικής του εναντίον των ελίτ, γύρω από το στρατόπεδο του Χόφερ είχαν κινητοποιηθεί οι ακροδεξιές παρυφές του Διαδικτύου (συμπεριλαμβανομένων των τρολ και των fake news). Πάνω από τον Μπέλεν αιωρήθηκαν κατηγορίες και υπαινιγμοί πως ο ίδιος ήταν στα νιάτα του κατάσκοπος της Σοβιετικής Ένωσης, παράλληλα με τις κατηγορίες πως ο πατέρας του ήταν ναζί (ώστε να μείνουν όλοι ευχαριστημένοι).

Το περιβάλλον του Χόφερ αξιοποίησε μέχρι και την… τραμπική τεχνογνωσία διασποράς υπανιγμών για την κατάσταση της υγείας του αντιπάλου του, οδηγώντας τον γιατρό του Μπέλεν να προχωρήσει στη δημόσια διαβεβαίωση πως ο υποψήφιος έχει «υπέροχους πνεύμονες» όπως είπε επί λέξει σε ένα (αλλά σε καμία περίπτωση το έσχατο) σουρεαλιστικό σημείο αυτής της εκλογικής μάχης.

Όσον αφορά το ίδιο το επίδικο, τις θεσμικές αρμοδιότητες του αυστριακού προέδρου, ο αρχηγός του αυστριακού κράτους εκλέγεται μεν άμεσα, τη διακυβέρνηση όμως ασκεί ο πρωθυπουργός (σήμερα, ο σοσιαλδημοκράτης Κρίστιαν Κερν με τη συνεργασία του κεντροδεξιού ÖVP). Ωστόσο, ο πρόεδρος μπορεί να πιέσει για πτώση της κυβέρνησης και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές -κάτι που θα μπορούσε να επιδιώξει το ακροδεξιό FPÖ θέλοντας να εκμεταλλευτεί την ενισχυμένη του δυναμική του.

Η νύχτα της Κυριακής προς Δευτέρα αναμένεται να είναι μακρά στη Βιέννη, όχι μόνο επειδή φαίνεται πως η απόσταση θα είναι μικρή αλλά επιπλέον επειδή αυτή τη φορά οι Αυστριακοί θα είναι τυπολατρικότεροι από ποτέ στην καταμέτρηση ώστε να αποφύγουν το πάθημα του Μαΐου (που είχε γίνει ο λόγος της ακύρωσης της κάλπης και ξαναστησίματός της). Η Ευρώπη μάλλον θα περιμένει τη Δευτέρα να μάθει τι αποφάσισε η Felix Austria (όταν, λόγω συγκυρίας, θα το ζυγίζει μαζί με το ιταλικό δημοψήφισμα).

Βασίλης Ψυχογιός