Θεοί και θνητοί στον Όλυμπο: Έκθεση σταθμός για τη νέα εποχή του Ιδρύματος Ωνάση

Νέα Υόρκη.-Με την μεγάλη έκθεση «Θεοί και Θνητοί στον Όλυμπο: Αρχαίο Δίον, η πόλη του Δία», τα εγκαίνια της οποίας πραγματοποιήθηκαν με λαμπρότητα στο Πολιτιστικό Κέντρο «Αλέξανδρος Ωνάσης» την περασμένη Πέμπτη, εγκαινιάζεται και μία νέα περίοδος της ζωής του Ιδρύματος εδώ στις ΗΠΑ, που ταυτόχρονα συμπίπτει με την ανακαίνιση του κέντρου και τη νέα διευθύντρια Αμαλία Κοσμετάτου, που διαδέχεται τον πρέσβη Λουκά Τσίλα.

Περισσότερα από 90 εκθέματα, ψηφιδωτά, γλυπτά, κοσμήματα, κεραμικά, νομίσματα, γυάλινα αντικείμενα και εργαλεία, που χρονολογούνται από το 10ο αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ. και τα οποία βρέθηκαν στο αρχαίο Δίον, την ιερή πόλη των Μακεδόνων, παρουσιάζονται για πρώτη φορά εκτός Ελλάδας, στη Νέα Υόρκη, μέχρι τις 18 Ιουνίου, για να διηγηθούν την ιστορία του βουνού των θεών και της ιερής πόλης του Διός, μέσα από την καθημερινή ζωή των κατοίκων μιας αρχαίας πόλης χτισμένης στους πρόποδες του Ολύμπου.

Ανάμεσα στα εκθέματα είναι μαρμάρινα αγάλματα των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, που αναπαριστούν θεότητες όπως ο Δίας, η Δήμητρα και η Αφροδίτη, διακοσμητικά αντικείμενα και σκεύη που ανάγονται στο 1000 π.Χ., καθώς και ένα εντυπωσιακό σύνολο ψηφιδωτών από την «Οικία του Διονύσου», οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης των οποίων πραγματοποιήθηκαν πρόσφατα με τη στήριξη του Ιδρύματος Ωνάση.

Την τελετή άνοιξε η διευθύντρια του Κέντρου, Αμαλία Κοσμετάτου, που παρουσίασε τον πρόεδρο του Ιδρύματος. Δρα Αντώνη Παπαδημητρίου, ο οποίος τόνισε πως η έκθεση αυτή σηματοδοτεί τη νέα εποχή για το κέντρο, που μετά την ανακαίνισή του έχει είναι υπερσύγχρονο, προσφέροντας μουσειακού επιπέδου ποιότητα στις εκθέσεις. Επισήμανε ότι πλέον το κέντρο μπορεί να προσφέρει μικρές εκθέσεις σε ένα χώρο «μπουτίκ».

Ανέφερε ακόμη ότι η έκθεση σηματοδοτεί και τη νέα ηγεσία, με την κ. Κοσμετάτου να βαδίζει πλέον στα ικανά βήματα του προκατόχου της Λουκά Τσίλα, μαζί με την Μαρία Σερέτη, προωθώντας νέας ιδέες. Πέραν την ετήσιας αρχαιολογικής έκθεσης, θα υπάρχει και το ετήσιο φεστιβάλ, μια νέα ιδέα που θα συνδυάζει μουσική, χορό, ποίηση, διαλέξεις. Το πρώτο φεστιβάλ «Νάρκισος» πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο.

Ο δρ. Παπαδημητρίου τόνισε ότι θα συνεχιστούν ταυτόχρονα και τα υπόλοιπα προγράμματα του Ωνάσειου, με διαλέξεις, επισκέπτες καθηγητές σε ελληνικές έδρες πανεπιστημίων. Όπως είπε χαρακτηριστικά, πρόθεση του Κέντρου είναι να εισάγει στην ελληνική κουλτούρα και τον πολιτισμό τον μέσο άνθρωπο που βαδίζει στην 5^η Λεωφόρο.

«Αυτό το άτομο θα πρέπει να έλθει στο Κέντρο, να κατεβεί τα σκαλοπάτια και να δει κάτι που έχει γι’ αυτόν σημασία», είπε χαρακτηριστικά.

ΟΜΙΛΙΕΣ

Στην ομιλία του, ο Ελληνας υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης είπε με το θέμα της έκθεσης αναπόφευκτα  σκεφτόμαστε την ήρεμη σχέση, ανάμεσα στον άνθρωπο και τους Θεούς, στους οποίους ο αρχαίος Έλληνας πολίτης αποδίδει ανθρωπομορφική υπόσταση.

«Τίποτα το ανθρώπινο δεν ήταν ξένο προς το θείο. Κι αυτή η ανοιχτή ματιά αποκλίνει αισθητά από τη θεώρηση του Θεού ως Τιμωρού και Απόμακρου. Έχουμε ανάγκη από μια ήπια, αρμονική θεώρηση του θείου, από μια εκλογίκευση των φόβων, σε μια εποχή κατά την οποία οι πάσης φύσεως φονταμενταλισμοί αμφισβητούν τον ορθό λόγο και επιτίθενται στις κοινωνίες. Οπλίζουν ακόμη και το χέρι του τρομοκράτη. Και αυτή η πόλη, μέσα στην πολυπολιτισμική ανοιχτοσύνη της, έχει βαριά τραύματα από την τρομοκρατική επιθετικότητα».

Είπε πως η Ελλάδα είναι πανταχού παρούσα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όχι μόνο από τα πολιτιστικά εκθέματα, αλλά και λόγω της δραστήριας ομογένειας, ιδιαίτερα μάλιστα από το λαμπρό επιστημονικό και πανεπιστημιακό δυναμικό. Πολλοί από αυτούς τους επιστήμονες τελείωσαν τα ελληνικά πανεπιστήμια και σταδιοδρόμησαν σε μεγάλα ιδρύματα του εξωτερικού.

«Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες μιας αιμορραγίας, καθώς περίπου 200.000 νέοι επιστήμονες, αναγκάστηκαν λόγω της κρίσης να φύγουν από την Ελλάδα. Τους περιμένουμε, καθώς θα σταθεροποιούνται τα βήματα της ανάπτυξης, να συμβάλλουν με την εξυπνάδα και τις ικανότητες τους στη δημοκρατική και παραγωγική αναγέννηση της χώρας».

Με αφορμή της προσφυγική κρίση. τη δεύτερη μέσα στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης., είπε πως παρά τις δυσκολίες που ζουν οι Ελληνες, αντιμετωπίζουν τους πρόσφυγες με αλληλεγγύη, ανθρωπιά και αγάπη.

«Στέλνουμε ένα μήνυμα προς την Ευρώπη και προς ολόκληρο τον κόσμο. Οι μνήμες προσφυγιάς διατρέχουν την χώρα μας. Ο ποιητής επιβεβαιώνεται «Μοίρα των ανθρώπων, είσαι η δική μου μοίρα»».

Ο υπουργός Πολιτισμού καθηγητής Αριστείδης Μπαλτάς ευχαρίστησε τους οργανωτές για την έκθεση και χαρακτήρισε το Δίον ως “υπέροχο μέρος” όπου ο Δίας είναι ο Όλυμπος και το Δίον κυριαρχεί το όνομα και το τοπίο. Όλες οι πτυχές του σύγχρονου πολιτισμού είναι σε συνεχή επαφή με την κληρονομιά της Ελλάδας, είπε, καλώντας τη νέα γενιά να προσπαθήσουν να μείνουν στην Ελλάδα και εκφράζοντας την ελπίδα ότι όλες οι μορφές της καλλιτεχνικής έκφρασης θα φτάσουν στη Νέα Υόρκη.

Μετά την περιήγηση των επισκεπτών στο μουσείο, από τον επιμελητής της Ομ. Καθηγητή του ΑΠΘ, Δημήτριο Παντερμαλή, Προέδρου του Μουσείου Ακρόπολης και Διευθυντή της Πανεπιστημιακής Ανασκαφής του ΑΠΘ στο Δίον, ακολούθησε επίσημο δείπνο που περιλάμβανε σύντομες ομιλίες και χαιρετισμούς.

«Οι Θεοί και Θνητοί στον Όλυμπο, Αρχαίο Δίον, Πόλη του Δία» δεν είναι μόνο κάτι από το Δίον. Είναι το καθολικό ελληνικό πνεύμα», είπε ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος.

Παρών ήταν επίσης ο πρύτανης του ΑΠΘ Περικλής Μήτκας, ο δήμαρχος Δίου κ.α.

Στην ομιλία της στο επίσημο δείπνο, η εκτελεστική διευθύντρια Αμαλία Κοσμετάτου μίλησε για τους στόχους του Ιδρύματος Ωνάση και την καθοδήγηση του προέδρου του Ιδρύματος Ωνάση, Δρ. Αντώνη Παπαδημητρίου.

«Στο Ίδρυμα Ωνάση διερευνούμε ιδέες, παρουσιάζουμε προγράμματα που συνδέουν το παρελθόν και το παρόν, που προσκαλούν στοχαστικό διάλογο και δημιουργικές απαντήσεις σε διαχρονικά ερωτήματα που είναι σχετικές με όλους εμάς σήμερα ως παγκόσμιους πολίτες. Τα προγράμματα μας ασχολούνται με θέματα που μιλούν στην κοινωνία σήμερα: για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς σε μια εποχή μεγάλων απειλών. Τη σύνδεσή μας με την ιστορία και το φυσικό περιβάλλον. Την ειρηνική συνύπαρξη των διαφορετικών πολιτιστικών και θρησκευτικών παραδόσεων. Στο επίκεντρο του προγραμματισμού μας είναι η κλασική παράδοση. Από αυτό το θεμέλιο και το σημείο εκκίνησης, θα διερευνήσουμε τις ιδέες μέσα από ένα σύγχρονο φακό. Λαμβάνουμε δημιουργικά ρίσκα, είμαστε δεσμευμένοι σε νέους τρόπους σκέψης για τον πολιτισμό. Κα, εμείς είμαστε εδώ για το κοινό, ανοιχτοί, φιλόξενοι και με δωρεάν είσοδο. Πίσω από όλα αυτά βρίσκονται το όραμα, η καθοδήγηση και η δέσμευση του προέδρου μας, Δρ Αντώνη Παπαδημητρίου».

Η κ. Κοσμετάτου μίλησε ιδιαίτερα θερμά για τον επιμελητή της έκθεσης, τον καθηγητή Δημήτρη Παντερμαλή. Τον αρχαιολόγο και πρόεδρο του Μουσείου της Ακρόπολης που ασχολείται περισσότερα από 45 χρόνια με την ανασκαφική έρευνα, ο οποίος βρέθηκε στο Δίον το 1970 και από το 1973 ανέλαβε την ευθύνη της ανασκαφής που συνεχίζεται έως σήμερα. Ο καθηγητής Παντερμαλής έχει συνεργαστεί σε πολλές άλλες εκθέσεις του Ιδρύματος Ωνάση.

«Θέλει να εμπλέξει τους ανθρώπους με την αρχαία τέχνη, να τους κάνει να μιλούν γι ‘αυτό, να τους κάνει να σχετιστούν μαζί της. Μας ενθαρρύνει να εκτιμήσουμε την αρχαία τέχνη για την ομορφιά της, αλλά και για τις ατέλειές του. Όταν φαίνεται μέσα από τα μάτια του, η αρχαία τέχνη ζωντανεύει, γίνεται μια πολύ παρούσα δύναμη, αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς μας. Αυτό είναι μέρος της κληρονομιάς του καθηγητή Παντερμαλή και θα είμαι για πάντα ευγνώμων που το έχω βιώσει», είπε η εκτελεστική διευθύντρια του κέντρου.

Η «μύηση» του επισκέπτη στην έκθεση ενισχύεται από εικαστικές εγκαταστάσεις, και περιπατητικές συζητήσεις που θα κάνει ο φιλόσοφος και πανεπιστημιακός καθηγητής Σάιμον Κρίτσλεϊ (Simon Critchley), με διαφορετικό καλεσμένο κάθε φορά. Θα διερευνώνται θέματα που άπτονται της έκθεσης και της σύνδεσής της με το σήμερα.

Η έκθεση «Θεοί και Θνητοί στον Όλυμπο: Αρχαίο Δίον, η πόλη του Δία» διοργανώνεται από το Θυγατρικό Ίδρυμα Ωνάση στις ΗΠΑ και την Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Δίου, σε συνεργασία με το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού – Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας.

Η «μύηση» του επισκέπτη στην έκθεση ενισχύεται από εικαστικές εγκαταστάσεις, και περιπατητικές συζητήσεις που θα κάνει ο φιλόσοφος και πανεπιστημιακός καθηγητής Σάιμον Κρίτσλεϊ (Simon Critchley), με διαφορετικό καλεσμένο κάθε φορά. Θα διερευνώνται θέματα που άπτονται της έκθεσης και της σύνδεσής της με το σήμερα.

ΤΟ ΔΙΟΝ

Όπως αναφέρουν τα στοιχεία του ΑΠΘ, η ανασκαφή του Δίου αποτελεί την παλαιότερη πανεπιστημιακή ανασκαφή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Πρώτος ανασκαφέας του Δίου ήταν ο Γεώργιος Σωτηριάδης, Καθηγητής Αρχαιολογίας και ο πρώτος Πρύτανης του Πανεπιστημίου. Το 1928 είχε την έμπνευση να αποκαλύψει την ιερή πόλη των Μακεδόνων και ερεύνησε την περιοχή για τέσσερα καλοκαίρια υπό αντίξοες συνθήκες. Η ανασκαφή εκείνη αναβίωσε στη δεκαετία του 1960, με πρωτοβουλία του Καθηγητή Αρχαιολογίας Γεωργίου  Μπακαλάκη και συνεχίστηκε με πολύ εντατικούς ρυθμούς από το 1970 ως σήμερα, χάρη στις άοκνες προσπάθειες του Ομ. Καθηγητή του ΑΠΘ, κ. Δημήτριου Παντερμαλή και των συνεργατών του.

Η Έκθεση εξερευνά την καθημερινή ζωή των απλών ανθρώπων μιας πόλης στους πρόποδες του Ολύμπου και τη σχέση τους με τους θεούς που κατοικούσαν στην κορυφή του. Η μακραίωνη ζωή της πόλης ξεδιπλώνεται στην Έκθεση του Ωνασείου Πολιτιστικού Κέντρου της Νέας Υόρκης με ένα πλήθος εκθεμάτων. Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν  περισσότερα από ενενήντα ευρήματα της ανασκαφής, ψηφιδωτά, μαρμάρινα  αγάλματα, κοσμήματα, νομίσματα, πήλινα ειδώλια, πήλινα και γυάλινα αγγεία που χρονολογούνται από τον 10ο αι. π.Χ. ως τον 4ο αι. μ.Χ. Ανάμεσά τους το άγαλμα του Διός Υψίστου και της Αφροδίτης Υπολυμπιδίας, την κεφαλή της Δήμητρας, το άγαλμα του Ποδαλείριου, γιου του ιατρού θεού Ασκληπιού, όπως και το περίφημο ψηφιδωτό της  θριαμβευτικής επιφάνειας του Διονύσου από τη θάλασσα που συντηρήθηκε  πρόσφατα με την υποστήριξη του Ωνασείου Ιδρύματος.

Το Δίον της Πιερίας υπήρξε η ιερή πόλη του μακεδονικού βασιλείου με το τέμενος του Ολυμπίου Διός να αποτελεί το κέντρο της θρησκευτικής ζωής και το χώρο προβολής των μακεδόνων βασιλέων. Στα τέλη του 5ου αι. π.Χ., χάρη στην πρωτοβουλία του βασιλιά Αρχέλαου, καθιερώθηκαν τα «εν Δίω Ολύμπια», πολυήμεροι αθλητικοί και σκηνικοί αγώνες προς τιμήν του Διός και των Μουσών, γεγονός που συνέβαλε στην πανελλήνια αναγνώριση του πιερικού ιερού. Η στρατηγική θέση του Δίου στις βορειοανατολικές υπώρειες του Ολύμπου, σε μικρή απόσταση από την ακτή, με ένα πλωτό  ποτάμι, τον Βαφύρα, να ρέει ανατολικά του, και με τον έλεγχο του περάσματος από τη Θεσσαλία στη Μακεδονία, οδήγησε τον Κάσσανδρο, στα τέλη του 4ου αι. π.Χ., να οχυρώσει την πόλη με ένα στιβαρό περίβολο.

Ο Φίλιππος Β΄ και ο Μέγας Αλέξανδρος οργάνωναν στο Δίον επινίκιες πανηγύρεις και προσέφεραν μεγαλοπρεπείς θυσίες και πλούσια αφιερώματα  προς τιμήν του Ολυμπίου Διός και των Μουσών.

Τα πλεονεκτήματα της θέσης και η ιστορία του τόπου υπήρξαν τα κίνητρα  για να ιδρύσει ο Οκταβιανός Αύγουστος στο Δίον ρωμαϊκή αποικία μετά τη  νίκη του στο Άκτιο το 32/31 π.Χ. Η πόλη γνώρισε μεγάλη άνθηση κατά  τους αυτοκρατορικούς χρόνους. Τέλος, κατά την Ύστερη Αρχαιότητα, με την επικράτηση του Χριστιανισμού, το Δίον έγινε έδρα επισκόπου και  αποτέλεσε σημαντικό αστικό κέντρο της Πιερίας.

Αποστόλης Ζουπανιώτης

Greeknewsonline.com