Ο Ιόλας μου είχε πει: “Xάνεσαι εδώ παιδί μου. Μακάρι να ήμουν πιο νέος”

Σε συνέντευξή του στον συνεργάτη της Panhellenic Post Αχιλλέα Παπαδιονυσίου,  ο “γκουρού” της ψηφιακής ζωγραφικής, Σπύρος Πουλημένος, μιλάει για την τέχνη του, αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της καλλιτεχνικής του ζωής, μιλάει το θαυμασμό του στην ιατρική,  την επινόηση της έννοιας της Νευροσχεδιαστικής, αλλά  και για την πορεία του στην ποίηση όπου, επίσης, δρέπει δάφνες. Περιπλανιέται στους θαυμαστούς κόσμους των αρχαίων φιλοσόφων και μιλάει για σύγχρονους κολοσσούς της Τέχνης, όπως τον Αλέξανδρο Ιόλα και την ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ.

Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως εξής:

Αχιλλέας Παπαδιονυσίου: Γνωρίζω ότι γράφετε ένα βιβλίο για την Νευροσχεδιαστική, έννοια που εσείς εισαγάγατε το 2012 στο συμπόσιο ‘’Διαλόγοι Ελλήνων Νευροεπιστημόνων για την Νευροαισθητική’’ και που ήταν υπό την αιγίδα της της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και της Eταιρείας Ελλήνων Νευροεπιστημόνων. Ήμουν παρών και που μου έκανε μεγάλη εντύπωση.  Τότε σας είχα πάρει και συνέντευξη για την εκπομπή μου στον Αχελώο ΤV.

Σπύρος Πουλημένος: Ναι. Ακούστε, το να γράψει ένας καλλιτέχνης όπως εγώ ένα βιβλίο που έχει σχέση με το νευρικό σύστημα και κατ’ επέκταση με το σημαντικότερο μέρος του τον εγκέφαλο, είναι κάπως περίεργο, έστω κι αν βρισκόμαστε στη εποχή που οι συγκρουόμενοι κόσμοι τέχνης και επιστήμης έχουν αρχίσει και συνεργάζονται αρμονικά. Προσωπικά ενώ θαύμαζα την ιατρική, την βιολογία κλπ ταυτόχρονα ένοιωθα και μια απέχθεια σε ότι έχει να κάνει με την προσωπική μου ενασχόληση με κάτι τέτοιο.

Μου φαινόταν παντελώς ανιαρό αφού εμένα το μυαλό μου έτρεχε σε πίνακες, ζωγράφους και μουσεία.

Καμιά φορά όμως το φέρνει η τύχη να υπερβάλει κανείς τον εαυτό του για λόγους που δεν γνωρίζει. Δηλαδή χωρίς να ξέρεις ακριβώς την αιτία, κάνεις κάτι που δεν είχες καμία πρόθεση. Είναι μία από τις ιδιοτροπίες του εγκεφάλου.

Αχ. Παπαδιονυσίου: Γιατί την ονομάσατε έτσι;

Σπ. Πουλημένος: Στα Eλληνικά έχουμε μια λέξη που λέγεται αυτοσχεδιασμός. Κατά την γνώμη μου είναι μια παντελώς ελλιπής λέξη χαμηλών προδιαγραφών, που περιορίζεται σε ελάχιστα και μικρά πράγματα, έστω κι αν προσπαθούν να της δώσουν μεγάλη σημασία. Αυτολεξεί που λέμε, σημαίνει ότι σχεδιάζει ο εαυτός μου, δηλαδή εγώ ο ίδιος. Αυτό όμως περιέχεται στο ρήμα σχεδιάζω , αφού από μόνο του σημαίνει ότι εγώ σχεδιάζω και όχι βέβαια κάποιος άλλος.

Αχ. Παπαδιονυσίου: Πέστε μας κάτι περισσότερο…

Σπ. Πουλημένος: Η σωστή λέξη κατά τη γνώμη μου είναι νευροσχεδιασμός, διότι στην πραγματικότητα σχεδιάζει το νευρικό μου σύστημα και ο εγκέφαλος μου , ανάλογα με τα σήματα που λαμβάνει την συγκεκριμένη στιγμή. Ο εγκέφαλος είναι που ανταποκρίνεται , σε συνδυασμό με προηγούμενο σχεδιασμό που ήδη ενυπάρχει και λειτουργεί από πίσω.

Αχ. Παπαδιονυσίου: Είχατε μιλήσει τότε και για τον μεγάλο Έλληνα φιλόσοφο Πύρρωνα, τον οποίον ομολογουμένως αγνοούσα.

Σπ. Πουλημένος: Ως γνωστόν ο εγκέφαλος συλλέγει ερεθίσματα και πληροφορίες από το περιβάλλον του και με αυτό το τρόπο αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα και επεξεργάζεται δεδομένα για να αντιμετωπίσει καταστάσεις γνωστές η άγνωστες σε αυτόν. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν μια λέξη για να εκφράσουν τη περιπλάνηση χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, διαμονή η ασχολία: Άλη. Συγκεκριμένα ο Όμηρος αναφέρει ότι όταν κάποιος δεν μπορεί να βρει λιμάνι επειδή είναι δυσπρόσιτο, μάλλον λόγω των βράχων, αυτός περιπλανάται με το καράβι.

Για τον ιδρυτή της σκεπτικιστικής φιλοσοφίας Πύρρωνα η πραγματικότητα υπάρχει και δεν υπάρχει. Αυτό που ονομάζουμε πραγματικότητα είναι μια κατάσταση του νου. Με αυτό το τρόπο σκέψης ο Πύρρων έζησε ενενήντα ευτυχισμένα χρόνια, θαυμαζόμενος από τους συμπολίτες του και από αυτόν τον Επίκουρο ακόμη. Σημειώστε ότι ο Πύρρων πριν ασχοληθεί με την φιλοσοφία ήταν ζωγράφος. Ο Πύρων λοιπόν ήταν ένας περιπλανώμενος . Εξαφανιζόταν κατά διαστήματα από την πόλη του ακολουθώντας όποιον εύρισκε μπροστά του, που του κινούσε το ενδιαφέρον. Επανεμφανιζόταν αρκετές εβδομάδες μετά ,προφανώς αφού είχε συλλέξει καινούργιες πληροφορίες και ερεθίσματα μέσα από τις εμπειρίες του. Επίσης αναφέρεται πως ακολούθησε τον Μέγα Αλέξανδρο στις περιπλανήσεις του μέχρι την Ινδία, που γνώρισε τους γυμνοσοφιστές και μυήθηκε στη διδασκαλία τους, όπως είχα πει, αν θυμάστε και στην ομιλία μου στο συμπόσιο.

Επομένως είναι αυτός που με τον τρόπο ζωής του δίδαξε την αξία της περιπλάνησης. Στην περίπτωσή του έχουμε στην ουσία μια περιπλάνηση που σώματος που στην πραγματικότητα είναι περιπλάνηση του νου. Εδώ νομίζω πως πιστώνεται η παντοτινή επιθυμία και ειδικά στην εποχή μας των ανθρώπων για τουρισμό.

Αχ. Παπαδιονυσίου: Ο εγκέφαλος λοιπόν σχεδιάζει

Σπ. Πουλημένος: Αυτό σημαίνει ότι μάλλον είναι κατασκευασμένος να αναζητά μέσα από τις εμπειρίες μας συνεχώς καινούργιες έννοιες . Αυτές τις έννοιες έχει την ικανότητα να τις επεξεργάζεται, να τις συγκρίνει με άλλες προϋπάρχουσες και να δημιουργεί νέες. Ο εγκέφαλος μας επομένως είναι ένας εξειδικευμένος σχεδιαστής που εξειδικεύεται συνεχώς με υπόβαθρο χωρητικότητας και επεξεργασίας σε όλα τα αντιληπτά πεδία αλλά και ακόμη σε υποθετικά πεδία πέρα από την άμεση αντίληψή του.

Ο βραβευμένος Αμερικανός ποιητής John Ashbery είχε δηλώσει ότι δεν τον ενδιαφέρει τόσο η εμπειρία όσο ο τρόπος που αυτή διυλίζεται μέσα του και με αυτό εννοούσε φυσικά τον εγκέφαλο του. Η σύγκριση αυτή των εννοιών με τις ήδη αποκτηθείσες εμπειρίες απαιτεί μια γενίκευση για να εξαχθεί ένα σύντομο αποτέλεσμα σε πρώτη φάση.

Αχ. Παπαδιονυσίου: Τι εννοείτε;

Σπ. Πουλημένος: Αυτή η ικανότητα μας λέει ο πατέρας της Νευροαισθητικής Semir Zeki υποστηρίζεται από ένα πολύπλοκο νευρωνικό μηχανισμό και είναι ένας θρίαμβος της μηχανικής του νευρικού μας συστήματος, που επιτρέπει στον εγκέφαλό μας όχι μόνο να αποκτά γνώσεις αλλά και να τις γενικεύει.

Επειδή οι εμπειρίες μας αδυνατούν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες που δημιουργεί ο εγκέφαλός μας αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να βρισκόμαστε σε μια μόνιμη κατάσταση δυσαρέσκειας.

Οι προσδοκίες αυτές στην ουσία σαν επίκτητες εγκεφαλικές έννοιες αγνώστου ταυτότητας είναι σχεδόν αδύνατο να ικανοποιηθούν ολοκληρωτικά, παρά μόνο κάποια πτυχή τους που δημιουργεί μια πρόσκαιρη ικανοποίηση μικρής όμως χρονικής διάρκειας.

Αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο η πηγή δυστυχίας του εγκεφάλου.

Από την άλλη ουδέν κακόν αμιγές καλού έλεγαν οι Αρχαίοι Έλληνες.

Εξ αιτίας αυτής τη μη ικανοποίησης των προσδοκιών μας, σαν αντίβαρο στην δυστυχία μας, προκύπτει η δημιουργικότητα και η τέχνη .

Στη πορεία της δουλειάς μου όμως, στις επισκέψεις μου στα μουσεία και στα διαβάσματά μου, με απασχόλησαν ορισμένα πράγματα στα οποία δεν μπορούσα να βρω μια πειστική απάντηση.

Αχ. Παπαδιονυσίου: Ποια είναι αυτά;

Σπ. Πουλημένος: Με προβλημάτισε για παράδειγμα πως ο Καραβάτζιο σε ηλικία είκοσι χρονών δημιούργησε ένα έργο σαν τον άρρωστο Βάκχο, που ομολογουμένως δημιουργεί παράξενα συναισθήματα σε μένα ,αλλά και σε αμέτρητους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Έρχεται ξαφνικά αυτός ο άνθρωπος από το πουθενά, ένα χωριό κοντά στο Μιλάνο και μας λέει, έτσι θα βλέπετε από εδώ και πέρα τα πράγματα. Μέσα στο σκοτάδι. Γιατί να υποτάσσονται τόσα εκατομμύρια εγκέφαλοι στον τρόπο που αντιλαμβάνεται τα πράγματα ο Καραβάτζιο ,και στον τρόπο που σχεδιάζει ο εγκέφαλος του;

Αν δεν είναι αυτός νευροεπιστήμονας, τότε ποιος είναι;

Αχ. Παπαδιονυσίου: Γνωρίζω πως είστε ο γκουρού της ψηφιακής ζωγραφικής. Πέστε μου κάτι για τα ψηφιακά έργα, για την γνωριμία σας με τον διάσημο συλλέκτη Αλέξανδρο Ιόλα και για την μεγάλη μας ποιήτρια την κα Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ. Ακόμη θα ήθελα, αν είναι δυνατόν να έχω κάποιο έργο σας για δημοσίευση.

Σπ. Πουλημένος: Για τα ψηφιακά έργα πρέπει να σας πω, ότι πολύ απλά μπορούμε να πούμε, ότι είμαι ο πρώτος ψηφιακός ζωγράφος, που δημιούργησε στον υπολογιστή έργα, που είναι ουσιαστική ζωγραφική , διεθνώς.

Για την γνωριμία μου με τον Ιόλα, κατόπιν δικής του πρωτοβουλίας, θυμάμαι μου είχε πει: ‘’Χάνεσαι, χάνεσαι εδώ παιδί μου. Μακάρι να ήμουν πιο νέος’’.

Όσον αφορά την κα Ρουκ, μια και δεν μπορέσατε να είστε εκεί, έπαιξε ένα βίντεο που έγινε το πρωί της ίδιας ημέρας, γιατί η ίδια είχε λόγους που δεν μπορούσε να παραστεί.

Είναι μεγάλη μου τιμή που μίλησε για την ποίηση που γράφω, η κα Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, ή όπως της αρέσει να την λένε, η Κατερίνα, μία από τις δύο μεγάλες ποιήτριες που έχουμε στην Ελλάδα σήμερα.

Είναι ένας από τους ελάχιστους λογοτέχνες που θαυμάζω, τόσο για την ποίηση τους και τη πορεία τους στα γράμματα, όσο και σαν άνθρωπο. Σας λέω πως είναι ένα από τα πιο εύστροφα γυναικεία μυαλά που έχω γνωρίσει.

Είναι μεγάλη νευροσχεδιάστρια, και το κατάλαβα αμέσως, από τότε που έτυχε να την γνωρίσω. Σε μια εκδήλωση προς τιμήν της είχαμε μια συζήτηση. Όταν στο τέλος της ζήτησα να μου αφιερώσει το βιβλίο μου λέει :’’Tι θέλεις να γράψω’’; Της απαντώ : ‘’Γράφτε στο Σπύρο Πουλημένο’’. Πολύ γλυκά με διορθώνει:‘’Στον Σπύρο να λες’’.

Ήταν μόλις της είχε ανακοινωθεί πως της απονεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων. Δεν κατάλαβα να της έκανε και μεγάλη εντύπωση. Δεν τη ρώτησα γιατί δεν είναι και τόσο ενθουσιασμένη.

Είναι τόσο σίγουρος άνθρωπος.