«Το καλό σχολείο, ο ικανός εκπαιδευτικός και η κατάλληλη αγωγή»

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ:   Από τον καθηγητή Χαρ. Κωνσταντίνου στη Ζ.Π.Α. Ιωαννίνων

> Γράφει ο εκπαιδευτικός Νίκος Σουτόπουλος

ΙΩΑΝΝΙΝΑ: Πλήθος κόσμου και ένα πυκνό ακροατήριο κυρίως εκπαιδευτικών από όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης (Προσχολική, Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια) παρακολούθησε με ζωηρό ενδιαφέρον την εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του Χαράλαμπου Κωνσταντίνου, Καθηγητή του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με τίτλο «Το καλό σχολείο, ο ικανός εκπαιδευτικός και η κατάλληλη αγωγή ως παιδαγωγική θεωρία και πράξη», που πραγματοποίησαν οι εκδόσεις “Gutenberg” την Πέμπτη 26 Νοεμβρίου, στις 6.30 το απόγευμα, στην Αίθουσα Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ιωαννίνων.

Ο Ομότιμος Καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης Ιωάννης Πυργιωτάκης αφού προλόγισε το συγγραφικό πόνημα του καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Κωνσταντίνου, επισήμανε την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός αξιολογικού και αξιακού «μοντέλου» για όλο το εκπαιδευτικό σύστημα και τους εμπλεκόμενους σε αυτό φορείς και μέσα (σχολείο, εκπαιδευτικούς, αγωγή), ιδιαίτερα σήμερα που η ελληνική κοινωνία δοκιμάζεται από μια πολύπλευρη κρίση (ηθική, πνευματική, πολιτική, οικονομική και εθνική).

Στη συνέχεια η Σχολική Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, πρώην Περιφερειακή Διευθύντρια Εκπαίδευσης Ηπείρου Δώρα Χουλιάρα, επικαλούμενη την εκπαιδευτική εμπειρία της ως σημαντικού στελέχους της εκπαίδευσης στην Ήπειρο αλλά και συνεργάτιδα του κ. Κωνσταντίνου σε εκπαιδευτικό ερευνητικό επίπεδο, εξήρε την μεθοδολογία, ενάργεια αλλά και επαρκή επιστημονική του δεοντολογία, καθώς αυτή τον χαρακτηρίζει καθόλη τη διάρκεια της επιστημονικής του σταδιοδρομίας, πράγμα που καταδεικνύεται και σε αυτό το νέο του επιστημονικό έργο.

Τέλος, ο ίδιος ο συγγραφέας καθηγητής Χαράλαμπος Κωνσταντίνου εισαγωγικά τόνισε πως «ο ίδιος ο τίτλος του βιβλίου φανερώνει κάτι διαφορετικό, γιατί προσδιορίζει τον ρόλο του σχολείου, του εκπαιδευτικού και της αγωγής μέσα από μια ποιοτική οπτική και, ειδικότερα, τη θετική πλευρά τους ως παιδαγωγική θεωρία και πράξη. Ουσιαστικά, με την τοποθέτηση των επιθέτων «καλό», «ικανός» και «κατάλληλη» μπροστά από τις βασικές έννοιες «σχολείο», «εκπαιδευτικός» και «αγωγή», θελήσαμε να αποκλίνουμε κάπως από την αυστηρότητα ή ακόμη και τη στεγνότητα που επιβάλλει η χρήση των επιστημονικών όρων σ’ έναν τίτλο βιβλίου και, γενικά, επιστημονικής εργασίας ή, αν θέλετε να προκαλέσουμε προβληματισμούς για μια βαθύτερη επεξεργασία και διερεύνηση του θέματος.

Επομένως, τα επίθετα «καλό» (σχολείο), «ικανός» (εκπαιδευτικός) και «κατάλληλη» (αγωγή) προσδίδουν μια νέα ώθηση και αυξάνουν τους προβληματισμούς και τις προσδοκίες του αναγνώστη ως προς την ερμηνεία που δίδεται στο περιεχόμενό τους.

Ο ουσιαστικός σκοπός του βιβλίου είναι να αναλυθεί η ελληνική σχολική πραγματικότητα, έτσι ώστε, μέσα από τον τρόπο λειτουργίας του σχολείου και του εκπαιδευτικού, να αναδειχθούν τα χαρακτηριστικά της, αναφορικά με την ποιότητα και αποτελεσματικότητα των κυρίαρχων εκπαιδευτικών διαδικασιών της, δηλαδή της διδασκαλίας, της μάθησης, της αγωγής, της κοινωνικοποίησης και της αξιολόγησης».

Από τη συγκεκριμένη, λοιπόν, ανάλυση και ερμηνεία αναδεικνύονται με ευδιάκριτο τρόπο αφενός τα προβλήματα της ελληνικής εκπαίδευσης και αφετέρου οι παιδαγωγικές απόψεις και προτάσεις που θα οδηγήσουν στην επίλυση ή, τουλάχιστον, στην άμβλυνσή τους.

Ο καθηγητής συνέχισε λέγοντας πως «στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζεται το σχολείο ως θεσμικό και παιδαγωγικό δημιούργημα: οργάνωση, λειτουργίες, γνωρίσματα, αποκλίσεις, συνέπειες και βασικά οι λόγοι που έπαιξαν τον καθοριστικότερο ρόλο στην ίδρυση και καθιέρωση του σχολείου ως κοινωνικού και παιδαγωγικού-εκπαιδευτικού θεσμού, ποιο σχολείο θεωρείται «καλό» και «αποτελεσματικό» και, ειδικότερα, ποια είναι τα γνωρίσματά του στην εκπαιδευτική πράξη. Επίσης, ποια γνωρίσματα αναδεικνύουν την απόκλιση του σχολείου από την παιδαγωγική αποστολή του και ποιες είναι οι επιπτώσεις της απόκλισης αυτής για τον μαθητή και ποιες στρατηγικές χρησιμοποιεί αυτός για την αντιμετώπισή τους.

Ο κ. Κωνσταντίνου επισήμανε ότι στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζει πώς «ο ικανός εκπαιδευτικός οφείλει να εκτιμά τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα, τα προβλήματα και τις ατομικές ιδιαιτερότητες του κάθε μαθητή αλλά και να μεταβιβάζει εκείνα τα πολιτισμικά στοιχεία, δηλαδή γνώσεις, δεξιότητες, κανόνες, στάσεις, αξίες, μηνύματα κ.λπ., που απαιτούν οι διάφοροι κοινωνικοί τομείς και η ίδια η κοινωνία ευρύτερα, μέσα από ειδικά διαμορφωμένες παιδαγωγικές και διδακτικές διαδικασίες οργάνωσης και επικοινωνίας».

Η έννοια της αγωγής ως διαδικασία και πρακτική με τα χαρακτηριστικά της αλλά και ποιες θεωρίες ερμηνεύουν τον ρόλο της αγωγής και της κοινωνικοποίησης στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του μαθητή, αλλά και πώς πρέπει να ασκείται αγωγή στον άνθρωπο και για ποιους λόγους, ασχολείται το τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου του καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

«Ποιος είναι ο ρόλος των συναισθημάτων ή, διαφορετικά, της συναισθηματικής νοημοσύνης στην αγωγή και κατ’ επέκταση στην κοινωνική συμπεριφορά του ανθρώπου; Ποιος είναι ο ρόλος των αξιών και των κανόνων στη διαδικασία της αγωγής και της κοινωνικοποίησης; Ποιος είναι ο ρόλος της σχολικής πειθαρχίας με τις αμοιβές και κυρώσεις (ποινές) στην εκπαιδευτική πράξη και γενικότερα στην αγωγή; Ποιο είδος αγωγής θεωρείται ότι ωφελεί τον μαθητή και ποιο τον βλάπτει; Δηλαδή, με ποιον τρόπο πρέπει να ασκείται η αγωγή στο άτομο από παιδαγωγική άποψη; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της παιδαγωγικής σχέσης;», διερωτήθηκε ο καθηγητής και προσδιόρισε τον τελικό σκοπό της αγωγής ως «την ικανοποίηση των αναγκών, των ενδιαφερόντων και των ιδιαιτεροτήτων του παιδιού και, ειδικότερα, του μαθητή, έτσι ώστε να διαμορφώσει μια ώριμη και ολοκληρωμένη προσωπική και κοινωνική ταυτότητα με πληρότητα στην επικοινωνία και πράξη, και με την έννοια αυτή να ενταχθεί ομαλά στο κοινωνικό σύστημα».

«Η κοινωνία έχει ανάγκη από πολίτες, οι οποίοι μέσα από την εκπαίδευσή τους έχουν διαμορφώσει ολοκληρωμένες προσωπικότητες με κριτική και δημιουργική σκέψη, με συλλογική αντίληψη και αλληλεγγύη στον συνάνθρωπό τους, με σεβασμό στον άνθρωπο και το περιβάλλον, με σεβασμό στις αξίες και τους κανόνες και με σεβασμό στη δημοκρατία και την ειρήνη. Με τέτοιους πολίτες είναι βέβαιο ότι ευνοείται τόσο η κοινωνική συνοχή, η ειρηνική συμβίωση, η πολιτισμική και οικονομική ανάπτυξη όσο και η ίδια η υπόσταση της κοινωνίας», κατέληξε ο καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης (ΠΤΔΕ) του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Χαράλαμπος Κωνσταντίνου.

Την εκδήλωση συντόνισε η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Μαρία Πουρνάρη η οποία χαρακτήρισε το βιβλίο του κ. Κωνσταντίνου ως «ένα πολύτιμο σύμβουλο για αυτούς που ασχολούνται με την εκπαίδευση και τη σχολική πραγματικότητα, αλλά και μια σημαντική βιβλιογραφική συμβολή στη σύγχρονη παιδαγωγική επιστήμη».