60 ans : La nuit de terreur de Constantinople des 6 et 7 septembre 1955 60 χρόνια : Τα Σεπτεμβριανά και η τουρκική πολιτική μυθολογία.

60 ans : La nuit de terreur de Constantinople des 6 et 7 septembre 1955
60 χρόνια : Τα Σεπτεμβριανά και η τουρκική πολιτική μυθολογία.

Constantinople était la capitale de l’Empire BYZANTIN pendant 11 siècles. L’église de Constantinople a été déclarée universellement «œcuménique » plus de 17 siècles. Après la chute de Constantinople et de Sainte Sophie, le 29 mai 1453, l’Empire Byzantin fut occupé par l’Empire Ottoman.
Après des massacres, des viols…, 600 000 Grecs restaient seulement après les années 1900.
Dans l’article qui suit, nous vous parlons de la grande déportation de septembre 1955,
les « septembriana »

Il y en a eu plusieurs, chaque fois que les Turcs trouvaient un prétexte ; en 1955, en 1963, avec pour motif les évènements à Chypre. Cette méthode, les Turcs l’ont employée, à part à Constantinople, en Asie Mineure, dans le Pont – Euxin, à Ivros et Ténédos, à Chypre…
Aujourd’hui, l’expansionnisme turc se tourne vers le Patriarcat œcuménique où vivent encore 2 400 Grecs à Constantinople. Ces derniers temps, plusieurs manifestations ont eu lieu pour l’expulsion du Patriarcat œcuménique et contre le Patriarche Bartholoméos Ier, chef des 400 millions d’orthodoxes de par le monde.

La nuit de terreur de Constantinople

D’après le traité de l’échange des populations qui a été signé en 1923, les Grecs habitants de Constantinople, qui constituaient une florissante communauté, ont été exclus de l’échange, contre les Musulmans de la Thrace d’Ouest.
Après une série de persécutions au cours des cinq derniers siècles pendant lesquels l’ancienne Capitale grecque est restée sous le joug turc, 600 000 Grecs seulement sont restés à Constantinople.
Les Turcs ont essayé de violer les traités et de les chasser par un grand nombre de mesures. Ils ont imposé des mesures visant à l’extinction de la communauté et à sa destruction économique. Les deux principales mesures furent :
a. La mobilisation en mai 1941 de 20 classes de sujets turcs, non musulmans, appartenant aux minorités grecque et arménienne visant à leur extermination par la méthode bien connue de bataillon de travail. Les mobilisés ont été sauvés grâce à la défaite des Allemands à Stalingrad en décembre 1942, à la suite de laquelle les autorités turques ont été obligées de mettre en liberté ceux qui avaient été mobilisés.
b. La loi de taxation de la propriété (mobilière et immobilière) des sujets turcs non musulmans du 11 novembre 1942, connue sous le nom Varlick Vergesi. C’était une loi qui livrait les Grecs et les Arméniens de Turquie au jugement absolu des employés turcs du Ministère des Finances, qui estimaient la fortune selon leurs propres critères et l’évaluaient bien au-delà de sa valeur réelle. Les pauvres contribuants n’avaient pas le droit de faire appel. S’ils ne pouvaient pas payer, ils étaient exilés et leur fortune était confisquée.
Après toutes ces mesures en 1955, à Constantinople ne sont restées que 25 000 personnes, d’une communauté qui devait en compter normalement au moins 450 000.
La nuit du 6 au 7 septembre 1955, l’Administration turque a donné le coup de grâce à tous ceux qui n’étaient pas encore partis.

L’histoire du Pogrom est la suivante :
( le mot pogrom est d’origine russe ; dans cette langue, il désigne un assaut, avec pillage et meurtres, d’une partie de la population contre une autre ).

Le samedi 3 septembre 1955, la femme du Consul turc de Salonique avait fait prendre une série de photographies du Consulat turc à Salonique et de la maison attenante qui était celle où Kémal Atatürk était né, prétendant qu’elle voulait les photographies comme souvenirs. Le lendemain, elle est partie en famille pour la Turquie.
A 0h10 du matin du 6 septembre 1955, une petite bombe a éclaté dans la cour du Consulat, entre les deux maisons, et a brisé les vitres des deux bâtiments.
Les autorités grecques accourues ont trouvé 2 autres machines explosives qui n’avaient pas éclaté et ont constaté que dans l’édifice se trouvait seulement le gardien turc. Il a été prouvé par l’enquête qui s’ensuivit que les machines explosives avaient été placées par le gardien turc et son complice Octai Engin Faik, étudiant à l’Université de Salonique qui avait importé les explosifs de Turquie comme il a lui-même déclaré à l’enquête.
Les journaux turcs du 6 septembre falsifièrent les films que la femme du Consul turc avait apportés en Turquie, de telle façon que la maison où Kémal Atatürk était né, se présentait détruite et publièrent les photos ainsi falsifiées.
Par les journaux du soir, avant l’explosion, le public turc apprit que la maison de Kémal Atatürk à Salonique avait été détruite. Une fausse nouvelle qui a été fabriquée exprès sur ordre du gouvernement.
Les autorités turques transportèrent de la populace turque en chemin de fer ou en camions militaires de l’Asie Mineure à Constantinople.
L’attaque de la populace a commencé le 6 septembre 1955 à 17h50 et s’est terminée le 7 septembre à 2 heures du matin. La police aidait activement en guidant la populace. A 0h20, le 7 septembre 1955 , la loi martiale a été proclamée et, une heure et demie après, on a interdit la circulation. A 2h30, les forces du gouvernement ont imposé l’ordre. Mais, il était trop tard. La destruction était achevée.
Avec des cris « Aujourd’hui vos fortunes, demain vos vies; Chypre est turque; nous prendrons aussi les îles de la Mer Egée et, bientôt, nous irons jusqu’à Salonique, patrie d’ Atatürk », la populace turque a commis des crimes affreux qui avaient pour but de terroriser les habitants grecs de Constantinople pour les forcer à quitter leur patrie et de faire disparaître les monuments et les traces qui témoignent du glorieux passé grec de Constantinople.
Par suite du vandalisme :

a. L’école Théologique de Chalki, la grande Ecole de la Nation, l’école Maraslios, le monastère de Valoukli et d’autres institutions grecques ont subi de grands dégâts.
b. Sur 89 églises, 29 ont été brûlées et 46 autres ont été l’objet d’actes de vandalisme.
c. Les tombes des Patriarches Œcuméniques et les cimetières chrétiens ont été profanés ; les charniers brûlés et les os dispersés.
d. 3 000 maisons grecques ont été pillées et détruites.
e. 4 348 magasins grecs ont été complètement pillés et détruits.
f. 200 femmes grecques ont été violées.
g. Des centaines de Grecs ont été maltraités et torturés comme le vieil évêque Jacques de Derkon. On a coupé la barbe à l’évêque d’Eliopolis Gennadios, on l’a trainé sur les routes, et il est mort de maltraitance peu après. L’évêque Pamphilou Gennadios a été jeté sur les débris brûlants de Valoukli.
h. 15 Grecs ont été assassinés, dont le moine du couvent de Valoukli, Chr. Mantas âgé de 90 ans, qui a été brûlé vif.
i. Plusieurs ont été blessés.

Après le le pogrom,la plus grande partie des Grecs de Constantinople ont quitté la Turquie et se sont réfugiés en Grèce pour sauver leur vie.
Le magazine anglais « Economist » écrivait dans sa feuille du 20 septembre 1975 « les accusations turques que la population musulmanes de la Thrace Occidentale est opprimée par les autorités grecques sont des exagérations grossières. En 1923, il y avait 450 000 Grecs qui vivaient en Constantinople et 110 000 musulmans qui vivaient en Thrace. Aujourd’hui il y a 15 000 Grecs à Constantinople et 120 000 musulmans en Thrace. Les Grecs ont donc raison de demander quel pays opprime quelle minorité ».
Il faut ajouter qu’à présent 2 400 Grecs seulement sont restés à Constantinople parce que tous les autres s’ont pas pu supporter « la sanglante tyrannie des Turcs » comme avait dit quelques années auparavant Aristide Briand : « Ce jour où l’hémorragie démographique se perpétue, le Patriarcat œcuménique reste l’exutoire de la terreur maniaque des loups gris, la solde des politiques extrémistes turcs ».

Aujourd’hui, les Turcs continuent
Un cimetière grec orthodoxe vandalisé en Turquie

Quatre-vingt-dix tombes ont été profanées dans le cimetière grec orthodoxe de Baloukli en Turquie au début du mois de septembre 2009. Le patriarche Bartholomée s’est rendu sur les lieux. Le cimetière est attenant à l’hôpital de Baloukli qui comprend aussi un foyer pour personnes âgées.

Cimetière profané en septembre 1955

Cimetière profané en septembre 2009

Τα Σεπτεμβριανά και η τουρκική πολιτική μυθολογία 

Χρήστος Ιακώβου
Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών (ΚΥΚΕΜ)

Με τον όρο «Σεπτεμβριανά» καθιερώθηκε να αναφέρεται στην ιστοριογραφία το οργανωμένο πογκρόμ της νύκτας 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου του 1955, όταν ο καθοδηγούμενος από το τουρκικό παρακράτος όχλος προκάλεσε βίαια επεισόδια, κυρίως εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, δημιουργώντας κλίμα τρομοκρατίας και ανασφάλειας. Τα γεγονότα αυτά απετέλεσαν την αρχή για τη σταδιακή συρρίκνωση έως αφανισμό του ελληνισμού της Πόλης. Έκτοτε, το τουρκικό κράτος ανέπτυξε μία πολιτική μυθολογία αποδίδοντας την έκρηξη του όχλου στον συναισθηματισμό που προκάλεσε η έκρηξη βόμβας στο σπίτι του Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη και στην αντίδραση που προκαλούσε ο αγώνας της ΕΟΚΑ τότε στην Κύπρο για Ένωση με την Ελλάδα.

O βασικός σκοπός της κρίσης ήταν να αποδυναμωθούν αριθμητικά οι μειονότητες. Η έκρηξη στη Θεσσαλονίκη ήταν η αφορμή, ενώ το κυπριακό ζήτημα δεν αποτελούσε τη βασική αιτία για τις επιθέσεις. Την περίοδο βρισκόταν ακόμα σε εξέλιξη η δημιουργία του «εθνικού κράτους» που είχε ξεκινήσει με την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Από τη δεκαετία του ’20 η ηγεσία της Τουρκίας δεν εμπιστευόταν τις μειονότητες, φοβούμενη ότι θα συνεργάζονταν με τους ομοεθνείς τους, που ζούσαν στα γειτονικά ανεξάρτητα κράτη. Για τον λόγο αυτό προηγήθηκε μια σειρά από ενέργειες σε βάρος των μειονοτήτων όπως ο φόρος Περιουσίας ή ο εκτοπισμός των Αρμενίων και των Εβραίων από την περιφέρεια, τη δεκαετία του ’30. Σε έκθεση που είχε συνταχθεί το 1944 υπογραμμιζόταν ότι «οι Ρωμιοί είναι η πολυπληθέστερη και η πλέον επικίνδυνη μειονότητα γιατί μπορεί να συνεργαστεί με την Ελλάδα». Αυτό μαρτυρεί γιατί οι Έλληνες δέχθηκαν τον μεγαλύτερο όγκο των επιθέσεων, χωρίς ωστόσο να είναι οι μόνοι. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα «Σεπτεμβριανά» του 1955 δεν χτυπήθηκαν μόνον οι Έλληνες. Στους καταλόγους που κρατούσαν στα χέρια τους οι καθοδηγητές υπήρχαν και τα αρμενικά καταστήματα και οι αρμενικές οικογένειες. Κατά συνέπεια, αν η αιτία ήταν το Κυπριακό για ποιο λόγο στράφηκαν εναντίον και των δύο άλλων κοινοτήτων;

Όλα έγιναν με απόλυτη μυστικότητα και το βέβαιο είναι ότι συνεργάστηκαν πολλοί και διαφορετικοί παράγοντες. Το σχέδιο υλοποίησαν στελέχη του κυβερνώντος τότε Δημοκρατικού Κόμματος, οι μυστικές υπηρεσίες, των οποίων τα μέλη ήταν κυρίως στρατιωτικοί και το σωματείο «Η Κύπρος είναι τουρκική». Στις 6 Σεπτεμβρίου, στις ρωμαίικες συνοικίες έκαναν την εμφάνισή τους ομάδες 20-30 ανδρών. Πριν ακόμη κυκλοφορήσει η έκτακτη έκδοση της εφημερίδας Istanbul Express, έγινε γνωστό ότι «έβαλαν βόμβα στο σπίτι του Ατατούρκ» Οι φοιτητές άρχισαν να βγάζουν εμπρηστικούς λόγους σε διάφορα μέρη, κυρίως στην πλατεία Ταξίμ. Σε κάθε ομάδα υπήρχε ένας ή ακόμη και τρεις καθοδηγητές που υπεδείκνυαν στο φανατισμένο πλήθος πού να χτυπήσει σύμφωνα με τους καταλόγους τους. Έτσι ξεχώριζαν ένα ελληνικό κατάστημα από ένα τούρκικο, το οποίο άφηναν άθικτο. Σύμφωνα με το γαλλικό αρχειακό υλικό, που παραθέτει η συγγραφέας, οι κατάλογοι αυτοί ετοιμάστηκαν από την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στην πραγματικότητα, το καθεστώς των Νεοτούρκων που εγκαθιδρύθηκε το 1908, πέρα από το ότι εγκαινίασε τις πολιτικές διαστάσεις μίας επανάστασης στρατιωτικών, αποπειράθηκε επίσης να προβεί σε μία πιο άμεση παρέμβαση στην οικονομική ζωή της Αυτοκρατορίας. Όντας υπό την επιρροή μίας θετικιστικής ιδεολογίας που οδηγούσε κατευθείαν στην ελιτιστική κοινωνική οργάνωση, οι νεότουρκοι θεωρούσαν ότι ήταν θεμελιακής σημασίας η δημιουργία μίας «εθνικής οικονομίας». Μη έχοντας πλέον εμπιστοσύνη στην αναδυόμενη αστική τάξη των Ελλήνων και Αρμενίων, επειδή ήσαν υπερβολικά προσδεδεμένη στα ξένα συμφέροντα, άρχισαν να προωθούν τη λιγότερο μεταπρατική αστική τάξη μουσουλμανικού θρησκεύματος. Για τον σκοπό αυτό, επεχείρησαν να επιστρατεύσουν τον ιδιαίτερα ενισχυμένο στρατιωτικό – γραφειοκρατικό μηχανισμό προς την κατεύθυνση της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Η επιτυχία αυτής της προσπάθειας ωστόσο, παρεμποδίστηκε για δύο τουλάχιστον λόγους: πρώτο, το εξωτερικό χρέος της Αυτοκρατορίας είχε δημιουργήσει μία κατάσταση εξάρτησης από τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις αφού μπορούσαν να ελέγξουν τους περισσότερους από τους οικονομικούς πόρους που ήταν δυνατό να επιστρατευθούν: η διαχείριση του εξωτερικού χρέους απαιτούσε άμεσα περισσότερο του ενός τετάρτου των κρατικών εσόδων και ασκούσε υπερβολική επίδραση, επειδή ο κρατικός προϋπολογισμός είχε γίνει χρόνια ελλειμματικός, με το έλλειμμα να καλύπτεται μέσα από ετήσιες επισωρεύσεις στην εξωτερική χρέωση. Δεύτερο, η ομάδα της επίδοξης αστικής τάξης που επιλέχθηκε να προωθηθεί από τους νεότουρκους δεν βρισκόταν σε κέντρο του εμπορίου αλλά στην περιφέρεια και δεν μπορούσε να διαμορφώσει μία ανεξάρτητη βάση οικονομικής εξουσίας. Έτσι, αντί μίας συμμαχίας, η κατάσταση ήταν πλησιέστερα σε μία κηδεμονία, με την στρατογραφειοκρατική ελίτ να ελέγχει τις πηγές του πλεονάσματος, που το κατένειμε μέσα από μία επιλεκτική χρησιμοποίηση των παραδοσιακών προνομίων του κράτους.

Η βίαιη εκδίωξη των Ελλήνων και Αρμενίων κατά τη διάρκεια της περιόδου 1916-1923, επέτρεψε στη στρατογραφειοκρατική ελίτ να αποκτήσει μεγάλο μέρος στον πολιτικό και οικονομικό έλεγχο της χώρας, όχι όμως πλήρως. Η αδυναμία των μουσουλμανικών αλλά και των λιγοστών εναπομεινάντων μη-μουσουλμανικών αστικών οικογενειών να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας στη δεκαετία του ’20, περίοδο κατά την οποία η Συνθήκη της Λωζάνης έθετε διάφορους περιορισμούς στη οικονομική πολιτική της κυβέρνησης του Ατατούρκ, έδωσε την ευκαιρία στην στρατο-γραφειοκρατική ελίτ, μέσω της εφαρμογής του κρατικισμού (etatism), να νομιμοποιήσει την παρέμβαση του κράτους σε όλους σχεδόν τους τομείς της εθνικής οικονομίας. Με τα Σεπτεμβριανά πλέον, συντελείται η ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας, δηλαδή της πλήρους τουρκοποίησης της οικονομίας.