Σκέψεις και εκπαιδευτικοί προβληματισμοί, με αφορμή το Διεθνές Συνέδριο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης στα Ιωάννινα

Σκέψεις και εκπαιδευτικοί προβληματισμοί

* Με αφορμή το Διεθνές Συνέδριο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης στα Ιωάννινα

> Γράφει ο Νίκος Σουτόπουλος (GR-IAIE) *

Ήταν διάχυτη η αίσθηση των συμμετεχόντων επιστημόνων και ακαδημαϊκών από τις 25 χώρες όλου του κόσμου αλλά και των εκπαιδευτικών από τα Γιάννενα, όταν έκλεισε πρόσφατα πανηγυρικά και με επιτυχία τις εργασίες του το Διεθνές Συνέδριο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης «Πολιτισμική Ετερότητα, Ισότητα και Κοινωνική Ένταξη: Η Διαπολιτισμική Εκπαίδευση στον 21ο αιώνα και στο μέλλον» που πραγματοποιήθηκε στα Ιωάννινα (29 Ιουνίου – 3 Ιουλίου 2015), ότι είχε αναπτυχθεί ένας σημαντικός και γόνιμος επιστημονικός διάλογος για τη διαχείριση της ετερότητας στην καθημερινή εκπαιδευτική πραγματικότητα.

Στις εργασίες του Διεθνούς Διαπολιτισμικού Συνεδρίου από δεξιά:Prof. Michele Kahn (USA)-Αντιπρόεδρος IAIE, Prof. Julie-Athina Spinthourakis (GR) και Αν. Καθηγ. Νεκταρία Παλαιολόγου (GR)

«Το Διεθνές Συνέδριο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης φέτος της Διεθνούς Ένωσης Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (International Association for Intercultural Education -IAIE) πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και με την υποστήριξη του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (ΠΔΜ), της Ελληνικής Ένωσης Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (ΕΕΔΕ) και του Παρατηρητηρίου Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης», μας ανέφερε εισαγωγικά ο αναπλ. Καθηγητής Διαπολιτισμικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Πατρών και Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ. Γεώργιος Νικολάου.

Οι κύριες θεματικές ενότητες του διεθνούς συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε αρχικά με βιωματικά εργαστήρια (workshops) στο συνεδριακό κέντρο «Κάρολος Παπούλιας» του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στη συνέχεια σε παράλληλες συνεδριάσεις με επίσημη γλώσσα την αγγλική στις αίθουσες εκδηλώσεων του ξενοδοχείου “Grand Serai” Ιωαννίνων ήταν: Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, Πολυπολιτισμική Εκπαίδευση και Διαφορετικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο – Διαπολιτισμική Μάθηση και Ηγεσία σε Πολυπολιτισμικά Περιβάλλοντα – Ζητήματα υπηκοότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης – Ξενοφοβία, θρησκείες, ετερότητα, συγκρούσεις – Διαπολιτισμική και Πολυπολιτισμική Εκπαίδευση: Η ελληνική εμπειρία (παρουσιάσεις στην ελληνική γλώσσα).

Ο κ. Fred Carlo Anderson καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Όσλο της Νορβηγίας και ειδικός επιστήμονας σε θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής και διαπολιτισμικής εκπαίδευσης καθώς και σε ζητήματα που αφορούν στην εκπαιδευτική διοίκηση και τη σχολική ηγεσία, μας μετέφερε την πολυπολιτισμική εμπειρία από τη χώρα του και μας τόνισε τις καλές πρακτικές που προτείνει για την εφαρμογή αυτού του διδακτικού μοντέλου για τη διαχείριση των κρίσεων και συγκρούσεων στη σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα.

H Aν. Καθηγ. Νεκταρία Παλαιολόγου (GR) προσφέρει αναμνηστικό δώρο στον Αν. Καθηγητή του Πανεπ. Πατρών και Συμπρόεδρο του Διεθνούς Συνεδρίου Γιώργο Νικολάου

Η διαπολιτισμική εκπαίδευση προϋποθέτει την επικοινωνία και την αλλη-λεπίδραση ανάμεσα στα διαφορετικά πολιτισμικά κεφάλαια των μαθητών, θεωρώντας το πολιτισμικό κεφάλαιο καθώς και τη συνδιαλλαγή με αυτό σαν ευκαιρία για την περαιτέρω εξέλιξη κα ανάπτυξη των μαθητών και είναι

καθοριστικός ο ρόλος του διευθυντή στην άσκηση διαπολιτισμικής εκπαιδευτικής πολιτικής, μας τόνισε ο εκπαιδευτικός Γεραρής Ηλίας.

Ακολουθώντας τις αρχές διαπολιτισμικής εκπαίδευσης: α) την ενσυναίσθηση (να μάθει δηλαδή ο μαθητής να κατανοεί τους «άλλους» με βάση το δικό τους τρόπο σκέψης), β) την αλληλεγγύη, γ) το διαπολιτισμικό σεβασμό (ανάπτυξη της δυνατότητας ταυτόχρονης μελέτης όλων των πολιτισμικών στοιχείων που υπάρχουν σε μια κοινωνία) και δ) την ανατροπή των εθνοκεντρικών στάσεων (υπέρβαση των προκαταλήψεων και στερεοτύπων για μια ειρηνική συνύπαρξη των λαών), ο Διευθυντής ή ο εκπαιδευτικός ως μετασχηματιστικός ηγέτης στη σχολική μονάδα χρησιμοποιεί τις τεχνικές: α) της επιρροής μέσω του παραδείγματος (idealized influence), δηλαδή δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης και σεβασμού β) της κινητροδότησης μέσω της έμπνευσης (inspirational motivation), δηλαδή αλλαγή της πεποίθησης των μελών της σχολικής μονάδας ότι τα προβλήματα της μπορούν να επιλυθούν γ) διανοητικής διέγερσης (intellectual simulation), δηλαδή ενεργοποιεί τους εκπαιδευτικούς προς την κατεύθυνση της καινοτομίας και της δημιουργικότητας και δ) εκδηλώνει ενδιαφέρον για το άτομο (individual consideration), δηλαδή δίνει προσοχή και συνεισφέρει όσο μπορεί στην επίλυση προσωπικών προβλημάτων των μαθητών, ανεξαρτήτου καταγωγής, ή προβλημάτων που σχετίζονται με την επαγγελματική βελτίωση των εκπαιδευτικών. Βασικά η πολιτική και οι πρακτικές που θα υιοθετήσει ως ηγέτης οφείλουν να συνυπολογίζουν την πολιτισμική διαφορετικότητα των μαθητών και να είναι σε θέση να θέτει στόχους και να μπορεί να τους ακολουθήσει και να τους υλοποιήσει και περαιτέρω να καθορίζει την οργανωτική δομή στη σχολική μονάδα.

Η στάση του διευθυντή μπορεί και θα πρέπει να αναδείξει το σχολείο σε εργαλείο ατομικής και πολιτισμικής αλλαγής, αλλάζοντας ταυτόχρονα το βασικό τρόπο κατανόησης των πραγμάτων, των συνδέσεων και των δεσμεύσεων και προωθώντας τη συνάντηση, την αλληλεπίδραση και την αμοιβαία συνεργασία ανάμεσα στα άτομα διαφορετικών πολιτισμών.

 Από δεξιά: Prof. Fred Carlo Anderson (NOR), As. Prof. Julie-Athina Spinthourakis (GR), Prof. Jolie Medina (DR), Prof. Michele Kahn (USA), Εκπ/κός Νίκος Σουτόπουλος (GR) και Av. Καθηγ. Νεκταρία Παλαιολόγου (GR)

Πολλοί νέοι εκπαιδευτικοί και επιστήμονες που επιθυμούν να υιοθετήσουν σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις για τη διαχείριση της αναδυόμενης κοινωνικής και εκπαιδευτικής πολυπολιτισμικής πραγματικότητας, αντιλήφθηκαν ότι ο διευθυντής οφείλει να αντιμετωπίζει την πολυπολιτισμικότητα όχι σαν πρόβλημα αλλά σαν ευκαιρία εμπλουτισμού της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ο διαπολιτισμικά ικανός σχολικός ηγέτης οφείλει να προωθήσει και να εφαρμόσει συμπεριληπτικές και διαπολιτισμικές δράσεις και πρακτικές στο σχολείο του, δίνοντας στην εκπαίδευση χειραφετική διάσταση και όχι χειραγωγική.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι πολλές παρουσιάσεις εισηγητών ήταν αφιερωμένες στο σύγχρονο θέμα της διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας τόσο σε αλλοδαπούς μαθητές στο πλαίσιο του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, όσο και για την παιδεία των ομογενών στο εξωτερικό, η οποία έχει σαφή στοιχεία διαπολιτισμικής αγωγής και ψυχολογίας στις χώρες υποδοχής των Ελλήνων μαθητών δεύτερης ή τρίτης γενιάς, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε κοινότητας στη διασπορά και με στόχο την ανάδειξη της ελληνικής εθνικής ταυτότητας προέλευσής τους.

Ανάμεσα στις νέες Ελληνίδες επιστήμονες στο χώρο της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης ξεχωρίσαμε την Αναπλ. Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας (Φλώρινα) κα Νεκταρία Παλαιολόγου που συνέβαλε αθόρυβα και αποτελεσματικά στη διοργάνωση του συνεδρίου ως συμπρόεδρος.

Η καθ. Νεκταρία Παλαιολόγου αφού εισηγήθηκε στο συνέδριο το ενδιαφέρον όσο και επίκαιρο θέμα «Η πολιτισμική ετερότητα και η εκπαιδευτική πολιτική στο πλαίσιο του ελληνικού Δημοτικού Σχολείου (2010-2015)», μας ανέφερε ότι « ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μιας εκπαιδευτικής πολιτικής από το Υπουργείο Παιδείας με σαφείς διαπολιτισμικούς στόχους αποτελεί μια αρκετά πολύπλοκη διαδικασία που απαιτεί τη διαπραγμάτευση πολλών ζητημάτων, τη συνεργασία πολλών φορέων σε διαφορετικά επίπεδα και επηρεάζεται από την αλληλεπίδραση γλωσσικών, κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών, ψυχολογικών, και δημογραφικών παραγόντων. Η εκπαιδευτική πολιτική επίσης, είναι στενά συνδεδεμένη με τον αναμενόμενο ρόλο των πολιτιστικά διαφοροποιημένων ομάδων στο κοινωνικό γίγνεσθαι».

«Γενικά, η πλειοψηφία των ελληνικών Δημοτικών Σχολείων καλείται να προσφέρει εκπαιδευτικές υπηρεσίες σε ένα μεγάλο αριθμό μαθητών με διαφορετικό γλωσσικό και πολιτισμικό υπόβαθρο, χωρίς τα απαραίτητα υποστηρικτικά μέσα που θα διευκόλυναν τους εκπαιδευτικούς. Είναι αναγκαίο για την πρόοδο των μαθητών και των κοινοτήτων που ανήκουν, όσο και ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας, να εξασφαλιστούν οι καλύτερες συνθήκες διαχείρισης της διαφορετικότητάς τους. Η εφαρμογή ενός αποτελεσματικού τρόπου εκπαίδευσης αυτών των μαθητών απαιτεί αφενός την πλήρη κατανόηση προσφορότερων τρόπων και εναλλακτικών παιδαγωγικών μεθόδων, στρατηγικών και αναλυτικών προγραμμάτων και αφετέρου μια προσεκτική εκτίμηση των εκπαιδευτικών αναγκών που αντιμετωπίζουν οι ομάδες αυτές των μαθητών», κατέληξε η κα Παλαιολόγου, αφού δεν παρέλειψε να μας προσκαλέσει στο επόμενο συνέδριο της ΙΑΙΕ που θα πραγματοποιηθεί του χρόνου στη Βουδαπέστη.

—————

* Ο Νίκος Σουτόπουλος είναι εκπαιδευτικός στο 24ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων, πρ. αποσπ. εκπαιδευτικός του Υπουργείου Παιδείας στην Αλβανία και μέλος της Διεθνούς Ένωσης Εκπαιδευτικών Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (ΙΑΙΕ)