Η Ευπρέπεια ως στοιχείο της Ενημέρωσης

Η Ευπρέπεια στην Ενημέρωση αποτελεί δικαίωμα του πολίτη και είναι η απόδειξη για την ποιότητα της Δημοκρατίας. Η παραπάνω διαπίστωση αποτελεί το κοινό συμπέρασμα Ελλήνων και ξένων ομιλητών (ακαδημαϊκοί, καθηγητές ΜΜΕ, δημοσιογράφοι, ανταποκριτές) στην ημερίδα που οργάνωσε ο Σύνδεσμος Ανταποκριτών Διεθνών Μ.Μ.Ε. Ελλάδος, με την υποστήριξη του Γραφείου Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα και της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, σε συνεργασία με το Ιστορικό Φωτογραφικό Αρχείο Νεώτερης Ελλάδας, την Τέταρτη, 10 Ιουνίου 2015 στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Γραφείου Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Κεντρικό θέμα της ενδιαφέρουσας ημερίδας, που συντόνισε ο Καθηγητής Κοινωνιολογίας κ. Ν. Πατινιώτης, ήταν η «Ευπρέπεια, ως στοιχείο της Ενημέρωσης, στον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο Δημοσιογραφικό Χάρτη μέχρι τη Μεταπολίτευση». Οι ομιλητές κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα απόψεων με ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς αντιπροσώπευαν διάφορες χώρες (Κίνα, Γερμανία, Τυνησία, Αίγυπτο, κ.α) κι επεσήμαναν δυναμική και σχέση των ΜΜΕ στις πολιτικές αλλαγές και τη λειτουργία ως παγκόσμιο μέσο συσπείρωσης των λαών.

Την ημερίδα παρακολούθησαν πολλοί φοιτητές και άνθρωποι των ΜΜΕ, μεταξύ των οποίων οι Γιώτα Αντωνοπούλου. Πρόεδρος ΕΤΑΠ ΜΜΕ, Ι. Μπαζαίος μέλος του ΔΣ της ΠΟΕΣΥ. Ακόμα οι: Ν. Παπαδόπουλος, ;Ύπατος Κυβερνήτης της ΑΧΕΠΑ ΕΛΛΑΣ-ΕΥΡΩΠΗ, Δρ. Ορέστης Καḯρης, Β. Κωνσταντινέας, Γ.Γ. Ιδρύματος Μεσογειακών Μελέτων, Αθανασία Γαζιάρη-Μαρκέτου,  κ.α.

Ε. Τσικνής, Λ. Αντωνακόπουλος, Α. Περουλάκης, Ε. Γύζη, Ν.

Μερική άποψη της αιθούσης.

Χαιρετισμό απηύθυναν οι κ. κ. Λ. Αντωνακόπουλος, Επικεφαλής του Γραφείου Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη Ελλάδα και Α. Περουλάκης, Αναπληρωτής Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Ελλάδα.

Συγκεκριμένα για την ΕΥΠΡΕΠΕΙΑ στον τύπο μίλησαν οι κ. κ. : Α. Αρνάκης ( Δημοσιογράφος σε Γερμανικά Μ.Μ.Ε.) Από το «ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ», σε μια Σχέση Ζωής με την άλλη Ελλάδα. Δρ. Ε. Γύζη (Θεατρολόγος, συνεργάτης ADAC Reisemagazin) Ελευθερία και Αναγκαιότητα στην Ευπρέπεια της Ενημέρωσης. Δρ. Θ. Καλλιάνος (π. στέλεχος Ε.Ε.,Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Βόννη για θέματα Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, Διαρθρωτικών Πολιτικών και Εσωτερικής Αγοράς) Νέα Οικονομική Διακυβέρνηση της Ε.Ε.: Μαθήματα από την Κρίση. Χ. Μαλασπίνας, (Δημοσιογράφος, εκδότης Panhellenic Post) Ευπρέπεια και Εντιμότητα στον Ομογενειακό Τύπο,  Μ. Μανσούρ (Ανταποκριτής Ξένου Τύπου σε Γαλλικά και Αραβικά Μ.Μ.Ε.). Η Ευπρέπεια στα ΜΜΕ των Χωρών της Ν. Μεσογείου και της Β. Αφρικής. Π. Ναθαναήλ (Δημοσιογράφος, π. Δ/ντης BBC Προγραμμάτων Νοτίου Ευρώπης) Οι εμπειρίες μου ως Δημοσιογράφος στο BBC.Ι. Ρήγος (Ανταποκριτής Ξένου Τύπου σε Αγγλόφωνα Μ.Μ.Ε.) Μία ανταπόκριση από την Ελλάδα για την Απελευθέρωση των Δωδεκανήσων. Ε. Τσικνής (Ανταποκριτής Ξένου Τύπου Διεθνών Μ.Μ.Ε.) Η Ευπρέπεια των Μαχόμενων Φωτοειδησεογράφων στην Ενημέρωση, τη Δεκαετία του ’50 και του ’60.

Παρεμβάσεις: Δρ. S. Yang (Ανταποκριτής Ξένου Τύπου σε Κινέζικα Μ.Μ.Ε.). Ε. Γιαννακόπουλος (Ανταποκριτής Ξένου Τύπου Διεθνών Μ.Μ.Ε.) Ακολούθησαν Ερωτήσεις και Συζήτηση από τους συμμετέχοντες.

Αναγνώστες μας ζήτησαν να τη δημοσίευση της ομιλίας του εκδότη μας Χρήστου Μαλασπίνα στην ημερίδα που οργάνωσε ο Σύνδεσμος Ανταποκριτών Διεθνών Μ.Μ.Ε. Ελλάδος.

Η ΟΜΙΛΙΑ

Ο κ. Χρήστος Μαλασπίνας.

Ευπρέπεια και Εντιμότητα στον Ομογενειακό Τύπο

Αξιότιμοι κ.κ. Λ. Αντωνακόπουλε, Επικεφαλής του Γραφείου Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη Ελλάδα, Α. Περουλάκη, Αναπληρωτή Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Ελλάδα, κ. Κυβερνήτη της ΑΗΕΡΑ Region 10 Νίκο Παπαδόπουλε,

Κυρίες και Κύριοι,

Οι πρώτες μεγάλες αφίξεις Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική τοποθετούνται στα τέλη του 19^ου και στις αρχές του 20^ου αιώνα. Από τα πρώτα πράγματα που φρόντισαν να έχουν οι μετανάστες στη νέα τους πατρίδα, ήταν εκκλησίες, σύλλογοι και Τύπος.

Εάν αναλογιστούμε ότι ήδη μία ομογενειακή εφημερίδα, ο «Εθνικός Κήρυξ» του Πέτρου Τατάνη (1915), γιόρτασε πρόσφατα τα 100 χρόνια συνεχούς εκδοτικής ζωής και ότι υπήρξαν, και παλαιότερές του, το ίδιο μεγάλες, εφημερίδες, όπως η «Ατλαντίς» του Σόλωνα Βλαστού (1910) εύκολα αντιλαμβανόμαστε το ρόλο που έπαιξαν οι εφημερίδες στην πορεία της ομογένειας.

Ένα πρώτο σημείο, λοιπόν, που θέλω να θίξω είναι η τριγωνική σχέση  Τύπου – Ομογένειας – Ιστορίας.

Κατά μεγάλο μέρος, η ιστορία του ελληνικού Τύπου στην Αμερική, που είναι η ιστορία των δύο αυτών εφημερίδων, αυτόχρημα συνιστά και καταγραφή της Ιστορίας της ομογένειας, που δυστυχώς παραμένει άγνωστη στην Ελλάδα.

Μία δεύτερη αλήθεια είναι το γεγονός ότι δυστυχώς, ο ελληνικός Τύπος στην Αμερική, παρά την ανιδιοτέλεια όσων την εποχή εκείνη τον υπηρετούσαν, δεν στάθηκε πάντα στο ύψος της ιδιότυπης αποστολής του.

Τα δύσκολα χρόνια των αρχών του 20^ου αιώνα, διολίσθησε σε ένα σκληρό ανταγωνισμό που τροφοδότησε την ομογένεια «με εμπαθέστατα άρθρα, προσωπικές αντεγκλήσεις και ύβρεις κατά των αντιπάλων», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο βιβλίο του «Ο εθνικός διχασμός στην Ομογένεια της Αμερικής» ο Θεμιστοκλής Πέτρου.

Για να σημειώσει πάλι ο ίδιος σε άλλο σημείο, πως «τίποτα δεν έβλαψε  περισσότερο τον ελληνισμό της Αμερικής εκείνα τα χρόνια, όσο ο άγριος ανταγωνισμός των δύο μεγάλων εφημερίδων, της Ατλαντίδος και του Εθνικού Κήρυκος».

Οι εφημερίδες την περίοδο 1900-1920 ασχολούνταν περισσότερο με ανθρωπιστικά θέματα, όπως η επιβίωση των Ελλήνων μεταναστών που εργάζονταν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, η ανάγκη να ξεφύγουν από την γκετοποίηση, αλλά και να αμυνθούν στις οργανωμένες απειλές κατά της ζωής τους. Αυτός ο τελευταίος ήταν και ο βασικός λόγος που το 1922 ιδρύθηκε η ΑΗΕΡΑ.

Στο διάστημα αυτό η Ευπρέπεια  κυριάρχησε ως στοιχείο της Ενημέρωσης και βόηθησε στην σωστή πληροφόρηση των μεταναστών και στην δημιουργία κλίματος συνεργασίας και σύμπνοιας.

Όλα, όμως, ανατράπηκαν, όταν τη δεκαετία του 1910, τα κομματικά πάθη, πέρασαν τον Ατλαντικό και πυροδότησαν ακραίες αντιδράσεις στις δύο εφημερίδες. Στον Διχασμό (1914-1917) Η «Ατλαντίς» τάχθηκε με το μέρος του Βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄ και ο Κήρυκας με τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Η εντιμότητα και η ευπρέπεια ήταν λέξεις άγνωστες στο λεξικό της μισαλλοδοξίας και του φανατισμού…

Δεν είχαμε μόνον συγκρούσεις των δημοσιογραφικών γραφίδων. Είχαμε και επιθέσεις εκδοτών κατά  θεσμικών παραγόντων της γενέτειρας, όπως του Σόλωνα Βλαστού κατά του Πρέσβεως στην Ουάσιγκτον Π. Κορομηλά.

Η αντιπαλότητα του Τύπου πριμοδότησε την οξύτητα και στην Εκκλησία που μεταφέρθηκε στους πιστούς με συμπλοκές έξω από τους Ιερούς Ναούς!

Με την καταστροφή της Σμύρνης, τις φωτιές και τις λεηλασίες του ’22, η προσοχή του ομογενειακού Τύπου εστιάστηκε λιγότερο στην ανθρωπιστική κρίση και περισσότερο στην κατεύθυνση των ευθυνών, με νέα πύρινα άρθρα ένθεν κακείθεν.

Είναι η περίοδος που, όπως δήλωνε το 1925 ο τότε Επίσκοπος Βοστώνης Ιωακείμ, «η φυλετική μας οντότητα αντικρίζει τον άμεσο κίνδυνο της οριστικής διαλύσεως και του αφανισμού».

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, με τις ηρωικές νίκες των Ελλήνων εναντίον των επιτιθέμενων Ιταλών και η αντίσταση κατά των Γερμανών, είχαν δύο παράπλευρες επενέργειες:

α) Δημιούργησαν μία αχλή δόξας για τους Έλληνες, με αντανάκλαση απευθείας στην ομογένεια, αλλάζοντας κυριολεκτικά τη μοίρα της προς το καλύτερο. Και,

β) Οι διθυραμβικοί ύμνοι του διεθνούς Τύπου για τον ηρωισμό της Ελλάδος, πρόσκαιρα καταλάγιασαν τους τόνους της αντιπαράθεσης των δύο ομογενειακών εφημερίδων. Για να φουντώσουν και πάλι, όμως, τα πάθη με τον Εμφύλιο Πόλεμο, για να εμφανισθεί και ολοσέλιδη φωτογραφία του Άρη Βελουχιώτη στον ΕΚ το 1943!

Εδώ, λοιπόν, περνάμε στο επόμενο Κεφάλαιο. Στο σωτήριο ρόλο που διαδραμάτισε ο παράγοντας άνθρωπος στην διαμόρφωση νέων προτύπων και νέας κουλτούρας στον ομογενειακό Τύπο. Ο άνθρωπος αυτός ήταν ο Μπάμπης Μαρκέτος, επί τριάντα χρόνια εκδότης-διευθυντής του Εθνικού Κήρυκα. (1947-1977) .

Όταν ανέλαβε το τιμόνι της εφημερίδας, τον Μάρτιο του ‘47, με μία γενναία απόφαση ο Μαρκέτος έβαλε τέλος στην δημόσια ακραία αντιδικία των δύο εφημερίδων. Χάραξε τη δική του γραμμή, μακριά από φθοροποιές ακρότητες, δημαγωγικά συνθήματα και  μισαλλοδοξίες. Κατάργησε τους εντυπωσιακούς τίτλους. Μαχητικός, αλλά πάντα με  το επιχείρημα. Πάντα μέσα στα πλαίσια της Ευπρέπειας.

Αυτή θεωρώ ότι είναι η επιτομή της Εντιμότητας του ομογενειακού Τύπου της περιόδου 1947 και μέχρι τη Μεταπολίτευση.  Σ΄ αυτήν την περίοδο, ο ΕΚ απέκτησε ειδησεογραφική εγκυρότητα, εθνική αγωνιστικότητα και εντιμότητα.

Από την οριστική διακοπή της έκδοσης της Ατλαντίδος, το 1973 μέχρι την έκδοση νέας εφημερίδας, της Πρωινής το 1977, όταν, δηλαδή, ο Κήρυκας του Μαρκέτου έφερε μόνος το βάρος για την καθημερινή ενημέρωση της ομογένειας, εφάρμοσε το δόγμα πως: για την ομογένεια, κάθε κυβέρνηση που θα εκλέγονταν από την ελεύθερη βούληση του ελληνικού λαού ήταν καλή κυβέρνηση όπως το ίδιο καλή ήταν και η αντιπολίτευση στο δικό της συνταγματικό ρόλο.

Αυτή ήταν μια έντιμη, πατριωτική τοποθέτηση. Διαμορφώθηκε, έτσι ένα νέο ήρεμο κλίμα που διαχύθηκε στην ομογένεια. Μαζί με τη φωτισμένη προσωπικότητα του Αθηναγόρα –που είχε χρισθεί Αρχιεπίσκοπος Αμερικής τη δεκαετία του ΄30-  εκτόπισαν στη λήθη το διχαστικό παρελθόν.

Αυτό το καλύτερο κλίμα βόηθησε στις κρίσιμες περιόδους που ακολούθησαν την περίοδο του 1965 και την επταετία 1967-1974, να διατηρήσει την ενότητά της η ομογένεια. Δημοκρατικός ο Μπάμπης Μαρκέτος, χειρίστηκε με αυξημένο αίσθημα ευθύνης κρίσιμα εθνικά και ομογενειακά διλήμματα.

Και όταν την δεκαετία του ’70 ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος προσπάθησε να εξοστρακίσει την ελληνική γλώσσα από τη θεία Λειτουργία εισάγοντας τις επιχώριες γλώσσες, ο Μαρκέτος, με τη συμπαράσταση του Οικουμενικού πλέον Πατριάρχη Αθηναγόρα, αγωνίστηκε με καθαρές θέσεις μέχρις ότου δύο χρόνια αργότερα, στην επόμενη Κληρικολαϊκή ανακλήθηκαν από τον Ιάκωβο οι επιζήμιες, τότε, θέσεις του.

Παραταύτα, Μαρκέτος και Ιάκωβος ηγήθηκαν ομογενειακής αντιπροσωπείας και έφτασαν στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1974 και συμμετείχαν σε ευρεία κυβερνητική σύσκεψη υπό την προεδρία του Κων. Καραμανλή στην μεγάλη Βρετανία, για ομογενειακά θέματα. Η ευπρέπεια στην πράξη.

Με την αρθρογραφία του ο Μπ. Μαρκέτος έθεσε, κατά την άποψή μου, τον ορισμό της Έντιμης δημοσιογραφίας. Δεν παράσταινε τον αντικειμενικό δημοσιογράφο. Θεωρούσε χρέος του να παίζει το ρόλο του μάρτυρα. Να γράφει ό,τι ήξερε για τις δύο πλευρές. Και να λέει ποια είναι η δική του γνώμη. Αυτή θεωρώ ότι είναι η εντιμότητα ενός εκδότη.

Ο Ουμπέρτο Έκο έλεγε ότι η δημοσιογραφία και η τηλεόραση είναι η ψευδαίσθηση της αλήθειας. Κι όμως, υπήρξαν την περίοδο που εξετάζουμε ομογενείς δημοσιογράφοι που μίλησαν στους αναγνώστες τους με ευπρέπεια, υπευθυνότητα και Αλήθεια.

Μερικά σκόρπια ονόματα δημοσιογράφων της εποχής που τίμησαν την δεοντολογία του επαγγέλματος: Πήτερ Μεταλιός, Τζόρτζ Δουρής στους ΝΥΤ. Κική Λεβέθη NYD. Ελένη Επστάιν Evening Star Ουάσιγκτον κ.α.

Ιωάννης Μπούρας (Θερμοπύλες) Κων. Φασουλαρίδης (Σημαία) Αφοι Τερεζάκοι (Μετανάστης-Μασσαχουσέτη) Γεωρ. Δάφνης (Sunday News) Αναστ. Μούντανος (Νέα Καλλιφόρνια) κ.α. Σατιρικές, Σάτυρος Κων. Φαμπούνης, Ακόντιο Περικλής Βούλτσος κλπ.

Συμπερασματικά, και με αυτό κλείνω, η ευπρέπεια ως στοιχείο της ενημέρωσης την εποχή που κυριάρχησε στον ομογενειακό Τύπο – δηλαδή το δεύτερο ήμισυ του ΄40 μέχρι και το 1974-  επέτρεψε την ήρεμη, ψύχραιμη και αντικειμενική πληροφόρηση των ομογενών.  Συνέτεινε στην ενότητά τους, στην αγωνιστική τους κινητοποίηση υπέρ των εθνικών αιτημάτων. Και συνέβαλλε  τα μέγιστα στην κατακόρυφη πρόοδο, που τους έφερε πρώτους σε μόρφωση και δεύτερους σε οικονομική ευρωστία από όλες τις εθνότητες του αμερικανικού μωσαϊκού…