Πώς έγινε παγκόσμια «μόδα» η St. Patrick’s Day

Ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα σε σχέση με την 17η Μαρτίου και την Ημέρα του Αγίου Πατρικίου που εορτάζεται σήμερα είναι πώς οι Ιρλανδοί κατάφεραν να εξάγουν με τόση επιτυχία την εθνική γιορτή τους στο εξωτερικό. Πλέον, η St Patrick’s Day είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, και εορτάζεται με παρελάσεις, πάρτι και φεστιβάλ σε όλες τις ηπείρους του πλανήτη!

Η ημέρα φαίνεται ότι άρχισε να καθιερώνεται τον 17ο αιώνα, ως μια θρησκευτικού χαρακτήρα ημέρα νηστείας προς τιμήν του θανάτου του Αγίου Πατρικίου τον 5ο αιώνα. Ο Πατρίκιος θεωρείται ότι έφερε πρώτος τον Χριστιανισμό στην Ιρλανδία και, στην πορεία, ανακηρύχθηκε ως ο προστάτης Άγιος ολόκληρου του ιρλανδικού έθνους. Το 1631, το ίδιο το Βατικανό αναγνώρισε τη συγκεκριμένη εορτή.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, για τους περισσότερους κατοίκους της Ιρλανδίας η ημέρα συνέχισε να έχει μια σαφώς θρησκευτική διάσταση. Δεν υπήρχαν παρελάσεις ή δημόσιες εκδηλώσεις· ήταν γενικά μια ήσυχη μέρα. Η ελίτ της ιρλανδέζικης κοινωνίας διοργάνωνε μια μεγάλη χοροεσπερίδα στο Κάστρο του Δουβλίνου για τα μέλη των ανωτέρων τάξεων, κι αυτό ήταν όλο. Μάλιστα, η ημέρα δεν ήταν καν αργία, μέχρι το 1904.

Τον 20ο αιώνα, η St. Patrick’s Day έγινε δημόσιο θέαμα, καθώς από τη δεκαετία του 1920 μέχρι τη δεκαετία του 1950 διοργανωνόταν κάθε χρόνο τέτοια μέρα μια στρατιωτική παρέλαση. Και πάλι όμως, τα πράγματα παρέμεναν ήσυχα: θεία λειτουργία το πρωί, στρατιωτική παρέλαση το μεσημέρι, και το βράδυ τα μπαρ παρέμεναν κλειστά!

Τη δεκαετία του 1960 η στρατιωτική παρέλαση αντικαταστάθηκε από μια πιο χαλαρή ψυχαγωγική παρέλαση με τη συμμετοχή όλου του λαού, και το 1996 ξεκίνησε το St. Patrick’s Festival που κρατάει μέχρι σήμερα. Πρόκειται για ένα τετραήμερο φεστιβάλ γεμάτο μουσική, παραστάσεις, κυνήγι θησαυρού και, φυσικά, μια δίωρη παρέλαση κατά την οποία πλημμυρίζουν μισό εκατομμύριο άτομα τους δρόμους του Δουβλίνου.

Η μετάβαση όμως από έναν ψυχρό και τυπικό εορτασμό στο σημερινό πανηγύρι δεν είναι μια ιρλανδική αλλά μια αμερικανική ιστορία. Ο πρώτος εορτασμός της Ημέρας του Αγίου Πατρικίου καταγράφεται το 1737 στη Βοστόνη, όταν μια ομάδα μελών της ιρλανδικής ελίτ διοργάνωσε ένα δείπνο για τον εορτασμό του «Ιρλανδού Αγίου». Και η παράδοση της παρέλασης ξεκινά το 1766 στη Νέα Υόρκη, από Ιρλανδούς Καθολικούς – μέλη του Βρετανικού Στρατού.

Καθώς ο αριθμός των Ιρλανδών μεταναστών που κατέφθαναν στις ΗΠΑ ολοένα και πλήθαινε τον 19ο αιώνα, η ημέρα άρχισε να αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία. Οι Ιρλανδοί χαρακτηρίζονταν από τους ντόπιους ως μέθυσοι, βίαιοι, εγκληματίες και «αρρωστιάρηδες», κι έτσι γεννήθηκε μέσα τους η ανάγκη επίδειξης και ενδυνάμωσης της ταυτότητάς τους. Αρχικά, οι εορτασμοί περιορίζονταν σε συνοικίες με έντονο ιρλανδικό στοιχείο, όπου οι Ιρλανδο-Αμερικανοί προέβαλλαν τη δική τους υβριδική ταυτότητα: Καθολικισμός και ιρλανδικός εθνικισμός αφενός, πατριωτική πίστη στη νέα πατρίδα αφετέρου. Ή αλλιώς, αν θέλετε, προσμονή της απελευθέρωσης της Ιρλανδίας από τον βρετανικό ζυγό, μαζί με παράλληλη αυστηρή τήρηση των αξιών και των ελευθεριών που οι ΗΠΑ είχαν να τους προσφέρουν.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, η Ημέρα του Αγίου Πατρικίου εορταζόταν πλέον στους δρόμους πολλών πόλεων όπως η Βοστόνη, το Σικάγο και η Νέα Υόρκη. Ο εορτασμός ήταν πλέον μια επίδειξη δύναμης του ιρλανδικού στοιχείου – που πλέον εξασφάλιζε και θέσεις στην τοπική αυτοδιοίκηση – έναντι της αυξανόμενης τοπικιστικής δυσαρέσκειας. Οι Ιρλανδο-Αμερικανοί πλέον ήταν πολλοί και ήταν ισχυροί, και δεν επρόκειτο να υποκύψουν σε κανένα στερεότυπο και σε καμία μισαλλοδοξία.

Σταδιακά, τον 20ο αιώνα, άνθρωποι που δεν είχαν καμία σχέση με το ιρλανδικό έθνος άρχισαν να συμμετέχουν στους εορτασμούς. Η ημέρα έγινε η χαρά του καλού… διευθυντή μάρκετινγκ: ποτά, ευχετήριες κάρτες, μπλουζάκια, και άλλα εμπορεύσιμα αγαθά διακινούνταν μανιωδώς. Και ο εορτασμός από ιρλανδέζικος έγινε πλέον αμερικανικός. Ήταν και είναι πλέον ένα μέσο ώστε ο μέσος Αμερικάνος να γίνει Ιρλανδός για μια μέρα. Είναι, επίσης, ό,τι πιο κοντινό διαθέτουν οι ΗΠΑ σε …Εθνική Εορτή του Μετανάστη· μια έκφραση αναγνώρισης όχι μόνο των Ιρλανδών, αλλά και της ιδέας ότι όλοι οι Αμερικάνοι είναι εν μέρει «άλλοι».