Ο Ελληνισμός της Ουκρανίας στη δίνη του πολέμου

Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

ΕΝΟΣ ΚΑΝΟΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΒΑΣΕΙ ΤΕΧΝΗΕΝΤΩΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΩΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΩΝ, ΧΩΡΙΣ ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΝΑ ΦΕΡΟΥΝ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΣΑΦΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ.

Εκεί που κάποτε αντιλαλούσαν τραγούδια, σήμερα ηχούν οι κλαγγές των όπλων

Της Αντωνίας Τρουμπούκη

Λόγω επικαιρότητος του θέματος και της αναγκαιότητος, που υπαγορεύει η εκεί διαδραματιζόμενη δυσχερής κατάσταση, ο ΟΔΕΓ πραγματοποίησε στις 14 Ιανουαρίου 2015 στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσό εκδήλωση για σχετική ενημέρωση.

Παρευρέθη πλήθος επισήμων, ως εκπροσώπων πνευματικών ιδρυμάτων, κοινωνικών και πολιτικών φορέων, σωματείων, ΜΜΕ, καθώς πολλά μέλη και φίλοι του συλλόγου μας.

Κύριος ομιλητής ήταν ο κ. Στέλλιος Ελληνιάδης, ειδικός επιστήμων, έμφορτος από γνώση και ιδιαίτερη ευαισθησία, που τηρεί μαχητική στάση έναντι του προβλήματος, αφού επισκέπτεται σχεδόν κάθε χρόνο την περιοχή. Με θυμό και βαθειά πίκρα νοιώθει τον ίδιο πόνο, που έζησε, καθώς ο ίδιος προέρχεται από τον Ελληνισμό της Πόλης.

Η εκδήλωση έγινε σε κλίμα έντονης συναισθηματικής φόρτισης, με την δημιουργία ανάμεικτων συναισθημάτων, λόγω της γνωριμίας, τόσο με την ιστορική προσέγγιση και τον πολιτισμό της περιοχής, όσο και με τα κακώς συμβαίνοντα εκεί. Ο ομιλητής κατάφερε να μεταγγίσει τον ψυχικό κραδασμό της περιοχής.

Αξίζει να παραθέσουμε εκτενή αποσπάσματα της ομιλίας του, όπου παρατίθενται στοιχεία ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος, άγνωστα στους περισσότερους από εμάς.

Χαρακτηριστικά ο ομιλητής θα πει: «Από το 1990 ταξιδεύω στων Ελλήνων τις κοινότητες, μα περισσότερο απ’ όλες με μάγεψε η γοητεία του Ελληνισμού της Αζοφικής, ο οποίος με την εκεί τρισχιλιόχρονη παρουσία του μέσα από δύσκολες συνθήκες δεν παύει ν’ ακτινοβολεί, μέσα από τις πολύμορφες εκφράσεις των ελληνικών παραδόσεων, για τις οποίες ευχαριστώ όλους όσοι με βοήθησαν να καταγράψω και θα ’θελα τόσο πολύ να υπάρχω για να τις μοιράζομαι με όλους εσάς».

Α. «ΤΟ ΣΚΗΝΙΚΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ που είδα, μας είπε, πριν ενάμιση μήνα, που επισκέφθηκα την περιοχή ήταν τρομακτικό. Παντού καταστροφές, μαυρίλα και καπνοί, πύραυλοι, εκρήξεις.

Οι δασωμένες όχθες του ποταμού Κάλμιους από το Ντόνετσκ μέχρι την θάλασσα της Μαριούπολης με τις όμορφες παράχθιες γειτονιές των χωριών έμελλαν να είναι η διαχωριστική γραμμή των αντιμαχομένων ομάδων. Εδώ η στέππα απέραντη δεν ενδείκνυται για πολεμικές επιχειρήσεις, έτσι πολεμικά οχυρά έγιναν οι κατοικίες και τα δημόσια κτίρια, όπως σχολεία, νοσοκομεία και με πρώτα θύματα τους αμάχους. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ στους νεκρούς το 50% είναι γυναίκες και 99% τραυματίζονται με οβίδες, καθώς 36 άνθρωποι φονεύονται καθημερινά.

Παντού υπάρχει πάνοπλος στρατός με σύγχρονα όπλα και έλεγχοι στα οδοφράγματα, και η επιστράτευση ν’ αυξάνει πολύ τον πληθυσμό της.

Όλη η καταστροφή συντελείται με τελευταίας τεχνολογίας πολεμικά αεροπλάνα, τανκς, πυροβολικό με 70χλμ. εμβέλειας, όλμους, πυραύλους, με αντάρτες και συμμορίες που προκαλούν δολιοφθορές και τρομοκρατία, ληστείες, κακοποίηση, απαγωγές, βιασμούς, παντού σύγχιση με αποτέλεσμα η ταυτότητα του καθενός να αμφισβητείται και έτσι να κατηγοριοποιείται.

Εκεί βρίσκονται των Ελλήνων οι κοινότητες μόνες στα ημικατεδαφισμένα χωριά τους, στα υπόγεια καταφύγια τους, με την έλλειψη νερού και ηλεκτρικού στο Σλαβιάνσκ, στο Κραματόρσκ, στο Καράν όπου γκρεμίστηκαν 70 σπίτια. Άγριες συγκρούσεις στη Στύλα, το Σταρομπέσοβο και την περικυκλωμένη μεγαλούπολη του Ντόνετσκ. Στη πρώτη γραμμή στο Σαρτανά, Κυριλόφκα, Μπουγάς.

Ο φόβος και τρόμος να σπέρνει τον διχασμό στα μισογκρεμισμένα σπίτια, τα σφραγισμένα με λαμαρίνες και ξύλα παράθυρα και πόρτες, τα εγκαταλελειμμένα χωριά, για τους εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους, που έγιναν μετανάστες στην ίδια τους την χώρα ή μετακινήθηκαν στο εξωτερικό.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσίευσε ότι τον Αύγουστο του 2013 415.000 εγκατέ-λειψαν την χώρα. Οι νεκροί υπολογίζονται σε πάνω από 4.500 των επίσημων στοιχείων. Αυξάνεται η μετάδοση ασθενειών. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για φάρμακα. Και όλα αυτά σ’ αυτή την χώρα με τους άφθονους φυσικούς πόρους, τι πλούσιες υποδομές και τους υπέροχους ανθρώπους. Σ’ αυτό το πλούσιο ψηφιδωτό εθνοτήτων (120 στον αριθμό με δεύτερη σε μέγεθος της Ελληνικής Κοινότητος). Που δεν ξεχώριζαν σύνορα μέχρι το 1991, όταν πρωτομπήκαν τα φυλάκια στους δρόμους και διαχωρίστηκαν οι οικογένειες και η κοινή ζωή των κατοίκων στο Ντονμπάς και Κουμπάν. Ξαφνικά εκατομμύρια Ρώσοι έμειναν στην ουκρανική πλευρά και άλλοι τόσοι Ουκρανοί στην ρωσική.

Β. Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ των νεωτέρων χρόνων αφορά την βάσει διατάγματος της Μ. Αικατερίνης μετεγκατάστασης των ελληνικών πληθυσμών το 1778 από 7 πόλεις και 55 χωριά της Κριμαίας στις όχθες του Κάλμιους ποταμού στην νέα πόλη που ονομάσθηκε Μαριούπολη. Από τους σχεδόν 50.000 μετακινηθέντες λόγω κακουχιών απέμειναν τον πρώτο χρόνο 13.740 άτομα, που ίδρυσαν 40 χωριά, στα οποία τα επόμενα χρόνια προστέθηκαν ισάριθμα ρώσικα, 9 γερμανικά και τα οποία δημιούργησαν πολιτισμούς αλληλοεπηρεαζόμενους, διατηρώντας όμως ο καθένας τα δικά του γνωρίσματα.

Στις εισόδους των χωριών μας υποδέχονται επιγραφές με ελληνικά και ουκρανικά σύμβολα. Τα πολιτιστικά κέντρα είναι ναοί τέχνης, με θεατρικά τμήματα, βιβλιοθήκες, μουσεία κατάφορτα από έντυπα, φωτογραφίες, ντοκουμέντα και παράστημα ανδραγαθείας των κατοίκων από την συμμετοχή τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πολλά βιβλία γράφτηκαν για εκείνα τα γεγονότα. Αξίζει ν’ αναφέρουμε τις περιγραφές στο βιβλίο «Νέα Φρουρά» του Φαντάγιεφ, όπου αναφέρει ότι: «Ένα τεράστιο κύμα ανθρώπων, ως ανθρωποχείμα-ρος» το 1942 βόρεια του Ντονμπάς πλημμύριζε πεδιάδες γύρω από το Στάλινο (Ντονέτσκ) και Βορο-σίλοφγκραντ (Λουγκάκτκ), κινούμενο αργά και δύσκολα προς τ’ ανατολικά. Απλοί άνθρωποι και εξαθλιωμένοι αγρότες από τα κολχόζ, ανθρακωρύχοι, ταλαιπωρημένοι, άμαχοι έφευγαν βίαια, για να γλυτώσουν από τους βομβαρδισμούς, ν’ αποφύγουν τις εξολοθρεύσεις και τα βασανιστήρια του επελαύ-νοντος γερμανικού στρατού, με κατεύθυνση το Στάλινγκραντ. Ένας γεωγραφικός χώρος που μετετράπη σε απέραντο νεκροταφείο εκεί των εκατομμυρίων ανθρώπων (και 25 εκατ. σε όλη την ΕΣΣΔ), αφού κάθε οικογένεια είχε δώσει πολλά μέλη. Χιλιάδες εξαθλιωμένοι πρόσφυγες τότε να περιφέρονται στα ερειπω-μένα χωριά.

Με σημαδεμένη την μνήμη και υπεράνθρωπες προσπάθειες αποκατέστησαν την ζωή, μέσα από γιγάντια ανασυγκρότηση, με την προσωπική εργασία όλων. Μυθικό πρόσωπο η ελληνικής καταγωγής ηρωίδα Πάσα Αγγελίνα από το Σταρομπέσοβο γνωστή από την Οδησσό μέχρι το Βλαδιβοστόκ για την προσφορά της, είχε τεθεί επί κεφαλής του κινήματος των γυναικών που οδήγησαν τρακτέρ, με σκοπό να καλλιεργήσουν τεράστιες εκτάσεις για την τροφοδοσία του στρατού. Επίσης από το Σαρτανά 1.300 Ρωμηοί κατετάγησαν στον κόκκινο στρατό από τους οποίους εφονεύθησαν 436 στην σφοδρή μάχη της Μελιτόπολης, όπου κοκκίνησε το ποτάμι από το αίμα. Σήμερα ζουν 13 βετεράνοι.

Εδώ όλες οι εθνότητες αδιαχώριστες πολέμησαν κι έπεσαν στην μάχη. Τα ονόματά τους είναι χαραγμένα στις πελώριες γρανιτένιες πλάκες των γλυπτών μνημείων ενότητας και τιμής, που απεικονίζουν στρατιώτες, εργάτες, μάνες με παιδιά, σύμβολα ειρήνης.

Μια εντυπωσιακά πανταχού παρούσα συλλογική μνήμη του ηρωικού έπους της ομοψυχίας, του πατριωτισμού και της ειρηνικής συνύπαρξης των εθνοτήτων, οι οποίες αναγεννήθηκαν αναπτύσσοντας δραστηριότητα σ’ όλους τους τομείς. Πρόβαλλαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και στηρίχτηκαν από τις κεντρικές αρχές. Διακρίθηκαν σε τοπικούς παράγοντες σ’ όλες τις βαθμίδες, όπως ο κ. Κων. Μπαλαμπάνωφ, ιδρυτικό μέλος του Πανεπιστημίου Ανθρωπιστικών Σπουδών της Μαριούπολης και πάρα πολλοί άλλοι.