Μυστικά πρακτικά της ΕΚΤ αποκαλύπτουν τις εντάσεις για την Κύπρο

Απόρρητα έγγραφα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), που σχετίζονται με το κυπριακό τραπεζικό σύστημα και ειδικότερα την κατάρρευση της Λαϊκής Τράπεζας, δηλαδή με αποφάσεις που προηγήθηκαν του μνημονίου της 25ης Μαρτίου 2013, δημοσιεύθηκαν την Παρασκευή στους New York Times.

Πρόκειται για μια πρωτοφανή διαρροή εγγράφων, που επιπλέον αποκαλύπτει τις τεταμένες σχέσεις μεταξύ των φορέων χάραξης πολιτικής κατά τη διαχείριση της κρίσης στην ευρωζώνη.

Τα πρακτικά της ΕΚΤ πρέπει κανονικά να παραμένουν εμπιστευτικά και εκτός δημόσιας θέας για 30 χρόνια, ενώ πρόσβαση σε αυτά έχουν μόνο έξι ανώτατοι αξιωματούχοι της ΕΚΤ, οι 18 διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών, οι άνθρωποι που τους συνοδεύουν στις συνεδριάσεις του συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, καθώς και ελάχιστοι επίλεκτοι σύμβουλοι.

Οι New York Times σε δημοσιεύματα που υπογράφεται από τον δημοσιογράφο Λάντον Τόμας, υποστηρίζουν πως μελέτησαν τα πρακτικά του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ από το Μάιο του 2012 έως τον Ιανουάριο του 2013, μόλις δύο μήνες πριν από το αμφιλεγόμενο πακέτο διάσωσης της Κύπρου. Τα πρακτικά αποκαλύπτουν πως σε αυτές τις συναντήσεις έρχονταν στην επιφάνεια εντάσεις κυρίως ανάμεσα στη Γερμανία και τις μικρότερες χώρες της Ευρωζώνης, Κύπρο και Ελλάδα.

Η ΕΚΤ είναι η μόνη από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες που δεν δημοσιεύει τα πρακτικά των συνεδριάσεων της. Αυτό θα αλλάξει ωστόσο από το 2015, καθώς τα πρακτικά θα δημοσιεύονται κάποιες εβδομάδες μετά τις συναντήσεις, εναρμονίζοντας την ΕΚΤ, με τις πρακτικές της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, της Τράπεζας της Αγγλίας και την Κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας.

Εκπρόσωπος της κεντρικής τράπεζας δήλωσε στους Financial Times για τη διαρροή πως είναι κάτι που η ΕΚΤ το λαμβάνει σοβαρά υπόψη και διερευνά όλες τις επιλογές για το πώς θα κινηθεί.

Οι αποκαλύψεις για την Κύπρο Το άρθρο των New York Times αποκαλύπτει πως όταν η οικονομία της Κύπρου παρέπαιε μετά την κατάρρευση της δεύτερης σε μέγεθος κυπριακής τράπεζας το 2013, η ΕΚΤ αντιμετώπιζε το δίλημμα «να κρατήσει ζωντανή τη Λαϊκή Τράπεζα της Κύπρου με βραχυπρόθεσμα δάνεια ή να τη βγάλει από τη μηχανική υποστήριξη;»

Έχοντας πληγεί το 2012 από τη μεγάλη έκθεσή της σε ελληνικά κρατικά ομόλογα, η Λαϊκή Τράπεζα της Κύπρου χρειαζόταν άμεσα ρευστότητα, καθώς βρισκόταν σε δεινή θέση και οι καταθέτες της απέσυραν μαζικά τις αποταμιεύσεις τους.

Βάσει των κανόνων της ΕΚΤ, όσες προβληματικές τράπεζες δεν μπορούν πλέον να αντλούν κεφάλαια από τις αγορές μπορούν να δανείζονται από την κεντρική τράπεζα της χώρας τους, η οποία αναλαμβάνει την ευθύνη για τον έκτακτο μηχανισμό ρευστότητας. Αλλά και η διαδικασία αυτή υπόκειται σε αυστηρούς κανόνες, ήτοι η εκάστοτε τράπεζα πρέπει να είναι φερέγγυα, ενώ εάν τα δάνεια υπερβαίνουν τα δύο δισ. ευρώ, η ΕΚΤ διατηρεί το δικαίωμα να αρνηθεί πρόσθετη οικονομική στήριξη.

Υπό τον φόβο μιας ενδεχόμενης μετάδοσης της κρίσης σε περίπτωση κατάρρευσης της τράπεζας, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ ενέκρινε το έκτακτο δάνειο που είχε ζητήσει ένα εκ των μελών του, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, στα τέλη του 2011.

Καθώς πλησίαζε το 2013, τα βραχυπρόθεσμα δάνεια προς τη Λαϊκή Τράπεζα είχαν φθάσει τα 9 δισ. ευρώ, περίπου τα 2/3 του μεγέθους της κυπριακής οικονομίας και ο Γενς Βάιντμαν, ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας (Bundesbank), υποστήριζε επίμονα πως ήταν υπερβολικά μεγάλη αυτή η έκθεση.

Όπως αποκαλύπτει ο Τόμας στους NYT, ο κ. Βάιντμαν διατεινόταν ότι η ΕΚΤ διακινδύνευε, στηρίζοντας τη Λαϊκή Τράπεζα, ενώ υποστήριζε πως η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου παρουσίαζε διογκωμένη την αξία των ενεχύρων, ώστε να διασφαλίσει μεγαλύτερα δάνεια. Έθετε, έτσι, θέμα πως ο νέος πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, Πανίκος Δημητριάδης, προσπαθούσε να υποβαθμίσει τα προβλήματά της Λαϊκής για να την κρατήσει σε λειτουργία.

Για να στηρίξει τον ισχυρισμό του, ο κ. Βάιντμαν υποστήριξε πως οι αναλυτές της ΕΚΤ εκτιμούσαν ότι τα περιουσιακά στοιχεία που διατηρούσε η Λαϊκή στην Κεντρική Τράπεζα είχαν παρουσιασθεί διογκωμένα κατά περίπου 1,3 δισ. ευρώ. Ο Βάιντμαν επέμενε να μη δοθούν τα δάνεια, τονίζοντας πως «αν προσφέρθηκε έκτακτη ρευστότητα χωρίς το κατάλληλο ενέχυρο, το θέμα είναι σοβαρό».

Βάσει των πρακτικών που αποκαλύπτουν οι NYT, ο κ. Δημητριάδης απέρριψε τον ισχυρισμό αυτό και τόνισε πως οι δικοί του αναλυτές αντιλαμβάνονταν καλύτερα τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία, παρά οι ομόλογοί τους στη Φρανκφούρτη.

Περιγράφοντας το παρασκήνιο και τα διλήμματα που επικράτησαν στο συγκεκριμένο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ η εφημερίδα παραθέτει μέρος των πρακτικών που εμφανίζουν τον Κριστιάν Νουαγιέ, επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας να δηλώνει ότι τον προβληματίζει πάρα πολύ ο τρόπος με τον οποίο αποτιμά το ενέχυρο η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, καθώς έτσι διπλασίαζε το ρίσκο για την ΕΚΤ.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα των New York Times στο θέμα παρενέβη και ο επικεφαλής της Τράπεζας της Ολλανδίας δηλώνοντας πως η υπόθεση τον έκανε να νιώθει πολύ άβολα.

Τι σχολιάζει ο Π. Δημητριάδης

Ο τέως Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, Πανίκος Δημητριάδης, εξέδωσε σήμερα Σάββατο ανακοίνωση για το δημοσίευμα των New York Times στην οποία αναφέρει τα εξής:

«Σε άρθρο που δημοσίευσε η εφημερίδα New York Times στις 17 Οκτωβρίου 2014 γίνονται και πάλι παραπλανητικές αναφορές για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα, που αυτή τη φορά αφορούν τη ρευστοτική στήριξη της Λαϊκής Τράπεζας από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου.

»Η αναφορά που γίνεται στο χθεσινό άρθρο βασίζεται σε απόρρητα πρακτικά του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας τα οποία ως εκ τούτου, δεν είμαι σε θέση να σχολιάσω. Υπενθυμίζω όμως ότι αν η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου διέκοπτε την παροχή ρευστότητας στη Λαϊκή Τράπεζα προτού ολοκληρώνονταν οι διαπραγματεύσεις για το κυπριακό μνημόνιο, η τράπεζα θα κατέρρεε και το κυπριακό κράτος, το οποίο δεν ήταν σε θέση να αποζημιώσει καν τους ασφαλισμένους καταθέτες, θα οδηγείτο σε άτακτη χρεωκοπία.

»Όλοι οι καταθέτες της τράπεζας δεν θα είχαν πρόσβαση στις καταθέσεις τους μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας εκκαθάρισης, ενώ οι δανειολήπτες θα καλούνταν να αποπληρώσουν άμεσα τα δάνειά τους. Η εκκαθάριση και διάλυση μιας συστημικής τράπεζας, με τη σειρά της, θα οδηγούσε στην κατάρρευση ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου, με πραγματικά ολέθριες συνέπειες για τη χώρα.

»Υπενθυμίζω επίσης ότι η πρώτη συμφωνία της κυπριακής κυβέρνησης με το Eurogroup, η οποία τελικά απορρίφθηκε από την κυπριακή Βουλή, περιλάμβανε την πλήρη ανακεφαλαιοποίηση της Λαϊκής Τράπεζας.

»Για την παροχή ρευστότητας προς τη Λαϊκή Τράπεζα, η Κεντρική Τράπεζα λάμβανε ως εχέγγυο, στοιχεία ενεργητικού από τη Λαϊκή Τράπεζα τα οποία είχαν ονομαστική αξία κατά πολύ μεγαλύτερη από τη ρευστότητα που παρείχε.  Τα στοιχεία αυτά αξιολογούνταν με λεπτομέρεια και κρίνονταν ως επαρκής εξασφάλιση από τα αρμόδια τμήματα της Κεντρικής Τράπεζας.

»Οι ενέργειες που έγιναν κατά την περίοδο εκείνη από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, απέτρεψαν την άτακτη χρεωκοπία της Λαϊκής Τράπεζας και κατ’ επέκταση του κυπριακού κράτους και πέτυχαν να κρατήσουν τη χώρα στη ζώνη του ευρώ».