Ο Έλληνας που προετοιμάζει τον άνθρωπο για τη ζωή στο διάστημα

Με τον τιμητικό τίτλο του Ειδικού Αξιολογητή ερευνητικών προγραμμάτων της NASA στις αποσκευές του επέστρεψε από την πρωτεύουσα των ΗΠΑ ο Δρ. Ανδρέας Φλουρής, επίκουρος καθηγητής του ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και επισκέπτης καθηγητής στην Περιβαλλοντική Ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα.

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Φλουρής μας έδωσε λεπτομέρειες για τον σκοπό του ταξιδιού του, αλλά και το μέλλον της Ελλάδας και του ΤΕΦΑΑ στη διαστημική έρευνα.

Ο κ. Φλουρής συμμετείχε στην “Επιτροπή Φυσιολογίας και Φαρμακολογίας” καθώς η έρευνά του στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, αλλά και η θέση του ως επίκουρος καθηγητής αφορά τον τομέα της φυσιολογίας του ανθρώπου.

Στη συγκεκριμένη επιτροπή συμμετείχαν 13 επιστήμονες, εκ των οποίων 10 Αμερικανοί και τρεις Ευρωπαίοι, μεταξύ των οποίων και ο κ. Φλουρής, ο μόνος Έλληνας.

Μιλώντας για τα προγράμματα που αξιολόγησε, ο κ. Φλουρής εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι η NASA, ο Ευρωπαϊκός και ο Ιαπωνικός Οργανισμός Διαστήματος δημοσίευσαν από κοινού μια προκήρυξη για προγράμματα που αφορούν καινοτόμες μελέτες για τη “ζωή στο διάστημα” και συγκεκριμένα για τις βιολογικές ανάγκες των αστροναυτών στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.

Οι τρεις οργανισμοί ζήτησαν από τους επιστήμονες όλων των κρατών να τους στείλουν ενδιαφέρουσες ιδέες που να εξετάζουν τι συμβαίνει στον ανθρώπινο οργανισμό, όταν βρίσκεται στο διάστημα ή πώς μπορούμε να βελτιώσουμε τις συνθήκες ζωής και υγείας των ανθρώπων που ζουν στο διάστημα. Όσες από τις προτεινόμενες μελέτες γίνουν δεκτές θα συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα του Διεθνή Διαστημικού Σταθμού τα επόμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι τα απαραίτητα μηχανήματα θα μπουν σε διαστημόπλοια και θα μεταφερθούν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή των απαραίτητων δεδομένων.

Στο ερώτημα αν έχει πραγματοποιήσει μελέτες για τη ζωή στο διάστημα, ο κ. Φλουρής απαντά ότι μέρος των σπουδών του έγινε στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Διαστήματος, όπου είχε την τύχη να διδαχθεί πολλά για τις διαστημικές αποστολές, αλλά και τις επιπτώσεις της ζωής στο διάστημα στον ανθρώπινο οργανισμό από πολύπειρους αστροναύτες και επιστήμονες του διαστήματος.

Πριν επιστρέψει στην Ελλάδα είχε διεξάγει σειρά μελετών με σκοπό να βελτιώσει τη στολή που φοράνε οι αστροναύτες όταν κάνουν “διαστημικούς περιπάτους”. Οι μελέτες αυτές χρηματοδοτήθηκαν από τον Καναδικό Οργανισμό Διαστήματος και συνέβαλαν στον καλύτερο σχεδιασμό του συστήματος ψύξης του σώματος των αστροναυτών όταν φοράνε τη στολή. Αυτό, σύμφωνα ε τον ίδιο, είναι ένα σημαντικό πρόβλημα κατά τη διάρκεια των “διαστημικών περιπάτων” γιατί η στολή απομονώνει πλήρως το σώμα από το διάστημα. Έτσι, διευκρινίζει, η θερμότητα που παράγει το σώμα του αστροναύτη παραμένει μέσα στη στολή, με αποτέλεσμα να υπάρχει υψηλό ρίσκο για υπερθερμία. Οι πρώτες στολές για “διαστημικούς περιπάτους” δεν είχαν σχεδιαστεί με σύστημα ψύξης, με αποτέλεσμα να αυξηθεί επικίνδυνα η θερμοκρασία σώματος των αστροναυτών αλλά και να θαμπώσει το κράνος τους και να έχουν μειωμένη ορατότητα. Άλλες μελέτες που διεξήγαγε στον τομέα της διαστημικής φυσιολογίας επικεντρώθηκαν στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος κατά τη διάρκεια “διαστημικών περιπάτων” με μεγάλη ψυχολογική πίεση. Αυτό συμβαίνει, όπως εξηγεί ο κ. Φλουρής, όταν παρουσιαστεί κάποια βλάβη ή διαπιστωθεί κάποιος κίνδυνος. Το διάστημα, άλλωστε, είναι ένα πολύ επικίνδυνο πεδίο δραστηριότητας, επισημαίνει.

Η έρευνα στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Στο ερώτημα τι αφορούν οι μελέτες του στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, επισημαίνει ότι, η ερευνητική του ομάδα μελετά τους τρόπους με τους οποίους παράγοντες του περιβάλλοντος, όπως θερμοκρασία, ατμοσφαιρική ρύπανση, βυθός και διάστημα επιδρούν στη φύση και τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος.

Στόχος των ερευνητών είναι να παράγουν έρευνα με κοινωνικό όφελος, προστατεύοντας τους συνανθρώπους μας από τα προβλήματα υγείας που μπορούν να δημιουργήσουν διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες.

“Στις μελέτες μας μέχρι τώρα”, συνεχίζει ο κ. Φλουρής, “έχουμε εξετάσει διάφορους παράγοντες του περιβάλλοντος, αλλά η μεγαλύτερη εξειδίκευσή μας αφορά τις επιπτώσεις της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος στην υγεία και την απόδοση του ανθρώπου. Για παράδειγμα, προηγούμενες μελέτες του εργαστηρίου μελέτησαν το πώς ο προστατευτικός εξοπλισμός των στρατιωτών επηρεάζει την αντοχή του σώματος κατά τη διάρκεια της άσκησης σε θερμό περιβάλλον. Τα αποτελέσματα των μελετών αυτών έχουν χρησιμοποιηθεί από στρατούς ξένων χωρών για το σχεδιασμό εξοπλισμού αλλά και πιο αποδοτικών πρακτικών κατανάλωσης υγρών κατά τη διάρκεια αποστολών σε χώρες με θερμό κλίμα”.

Μελέτες του Εργαστηρίου έχουν, επίσης, χρησιμοποιηθεί από αθλητές για τη σωστή ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματός τους πριν τους αγώνες. Μάλιστα, μέσα στους επόμενους μήνες θα εκδοθεί από τη FIFA ένας πολύτιμος οδηγός για τη διεξαγωγή ποδοσφαιρικών αγώνων σε θερμό περιβάλλον, στη δημιουργία του οποίου συνέβαλε σημαντικά η ερευνητική ομάδα.

Επίσης, η ομάδα συνεργάζεται πολύ στενά με εργασιακές και αθλητικές ομοσπονδίες του εξωτερικού προκειμένου εκείνες να βελτιώσουν την απόδοση και την ασφάλεια των μελών τους στο υπερβολικό κρύο και τη ζέστη. Για παράδειγμα, μελέτες έχουν εξετάσει τις επιπτώσεις της εργασίας σε πολύ θερμό περιβάλλον, ενώ το άτομο φοράει την προστατευτική στολή των πυροσβεστών.

Η διαστημική φυσιολογία στην Ελλάδα

Τέλος, στο ερώτημα αν το ΤΕΦΑΑ και η Ελλάδα έχουν μέλλον στη διαστημική φυσιολογία, ο Έλληνας επιστήμονας επισημαίνει ότι με την ένταξή της ως πλήρες μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος το Δεκέμβριο του 2005, η Ελλάδα έγινε ισότιμο μέλος στην υλοποίηση του ευρωπαϊκού διαστημικού προγράμματος. Όμως έχει επιλέξει να συμμετέχει σε προγράμματα που αφορούν τους τομείς των τηλεπικοινωνιών, των τεχνολογιών της πληροφορίας, και της παρατήρησης της Γης.

Έτσι, επιστήμονες από ελληνικούς φορείς έχουν περιορισμένη δυνατότητα να διεξάγουν μελέτες στους τομείς της διαστημικής φυσιολογίας και ιατρικής.

“Εύχομαι, στο μέλλον, η Ελλάδα να επεκτείνει σταδιακά το εύρος των δραστηριοτήτων της μέσα από τη συμμετοχή της σε νέα διαστημικά προγράμματα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος” καταλήγει ο κ. Φλουρής, εκφράζοντας την πεποίθηση πως υπάρχουν αρκετοί Έλληνες επιστήμονες που μπορούν να ηγηθούν σημαντικών ερευνητικών προσπαθειών στους τομείς της διαστημικής φυσιολογίας και ιατρικής.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ – enikos.gr