Σενάρια εξόδου του ΔΝΤ από Ελλάδα και Ευρωζώνη

Εισηγήσεις για πρόωρη έξοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από το ελληνικό πρόγραμμα έχουν διατυπώσει τις τελευταίες ημέρες κυβερνητικά στελέχη. Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη, αν και εμφανίζονται ενοχλημένες με τις συχνές παρεμβάσεις του Ταμείου στις αποφάσεις της ζώνης του ευρώ και θεωρούν πως ο ρόλος του ως «θεματοφύλακα» των προγραμμάτων διάσωσης έχει πλέον εκλείψει, ωστόσο ξεκαθαρίζουν πως δεν έχει έλθει ακόμη ο χρόνος απεμπλοκής του ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα.

Στελέχη των Βρυξελλών υποστηρίζουν πως μετά την ολοκλήρωση των προγραμμάτων διάσωσης της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, η παρουσία του Ταμείου στην ευρωζώνη λειτουργεί μάλλον αποσταθεροποιητικά.

Η ενόχληση των ευρωπαίων αξιωματούχων έγινε ιδιαίτερα εμφανής στο Eurogroup της Πέμπτης στο Λουξεμβούργο, όπου η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ παρουσίασε τις θέσεις του Ταμείου για αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης της ΕΕ, αλλά και τις προτάσεις του ΔΝΤ για την νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Η παρεμβατικότητα του ΔΝΤ στα πράγματα της ευρωζώνης «ενοχλεί» πλέον τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη που επιζητούν τρόπους σταδιακής υποβάθμισης του ρόλου του Ταμείου. Ωστόσο, για να γίνει αυτό θα πρέπει το ΔΝΤ να απεμπλακεί οριστικά από το ελληνικό πρόγραμμα.

Βασικό πρόβλημα -αλλά όχι το μόνο- είναι το πώς θα καλυφθεί η συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα που για το διάστημα Σεπτεμβρίου 2014 – Φεβρουαρίου 2016 ανέρχεται σε 16 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με κάποιες προτάσεις αυτό το ποσό θα μπορούσε να γίνει μέσω του απευθείας δανεισμού από τις αγορές, καθώς σήμερα το μέσο κόστος δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου είναι στο 4,8%, όταν το Ταμείο δανείζει την Ελλάδα με 4%. Πάντως, άλλα σενάρια εμπλέκουν την ΕΚΤ στην κάλυψη του ποσού των 16 δισ. ευρώ, υποστηρίζοντας ότι η Κεντρική Τράπεζα θα μπορούσε να αγοράσει ομόλογα αντίστοιχου ύψους που θα εξέδιδε το Ελληνικό Δημόσιο, χωρίς αυτό να αποτελεί άμεση νομισματική ενίσχυση.

Στην ίδια λογική κινούνται και σενάρια που θεωρούν πιο πιθανή την κάλυψη του ποσού από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), μέσω ενός «χαλαρού» από άποψη προϋποθέσεων νέου Μνημονίου.

Η άποψη των αγορών

Αν και η εξεύρεση των 16 δισ. ευρώ λύνει το οικονομικό σκέλος της εξίσωσης, δεν λύνει και το πολιτικό.

«Το εάν έχει έλθει ο καιρός το ΔΝΤ να εξέλθει από την ευρωζώνη και την Ελλάδα θα το δείξουν οι αγορές» αναφέρει στο in.gr έμπειρος τραπεζίτης, σημειώνοντας πως αν και η εξομάλυνση των συνθηκών δανεισμού στη ζώνη του ευρώ κατατείνει προς την κατεύθυνση αυτή, η Ελλάδα ενδεχομένως να αποτελεί εξαίρεση.

«Η Ελλάδα δεν έχει επιστρέψει πλήρως στις αγορές, οι μεταρρυθμίσεις δεν έχουν ολοκληρωθεί και το πολιτικό ρίσκο παραμένει» αναφέρει και τονίζει πως η στήριξη των επενδυτών στη χώρα θα αποτελέσει τον παράγοντα που θα κρίνει το εάν το ΔΝΤ θα παραμείνει ή θα αποχωρήσει από το πρόγραμμα.

Η ίδια στήριξη, εξάλλου, θα βοηθήσει την Ελλάδα κατά το χρόνο απεμπλοκής του ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα να έχει δημιουργήσει ένα αξιόλογο αποθεματικό το οποίο θα της διασφαλίσει ευνοϊκούς όρους εξόδου στις αγορές (όπως συνέβη στην περίπτωση της Ιρλανδίας).

Πρώην κυβερνητικό στέλεχος μιλώντας στον in.gr επισήμανε πως μέχρι σήμερα ΔΝΤ και Ευρωζώνη χρησιμοποιούσαν τις δόσεις ως μέσο πίεσης της Ελλάδας για τη λήψη μέτρων. Σήμερα που η Ελλάδα έχει περιορισμένες χρηματοδοτικές ανάγκες, το δίλλημα έχει αλλάξει και πλέον σχετίζεται με τις αποφάσεις για το χρόνο και τον τρόπο ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους.

«Καθώς η ελάφρυνση του χρέους θα σηματοδοτήσει την πλήρη επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές, ταυτόχρονα θα σηματοδοτήσει και την πλήρη απεμπλοκή του ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα» τονίζει χαρακτηριστικά.

Υιοθετώντας την ίδια άποψη στελέχη του υπουργείου Οικονομικών χαρακτηρίζουν την επόμενη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος από το ΔΝΤ, την ΕΕ και την ΕΚΤ ως «τη μάχη των μαχών» για την ελληνική οικονομία.

Αντιδράσεις και εντός του ΔΝΤ

Ωστόσο, και εντός του ΔΝΤ υπάρχουν φωνές που ζητούν την απεμπλοκή του Ταμείου από την Ευρωζώνη και ειδικά από την Ελλάδα. Αυτό έγινε ιδιαιτέρως αισθητό τόσο κατά τη συνεδρίαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΔΝΤ για το ελληνικό πρόγραμμα στις 30 Μαΐου όσο και κατά την συνεδρίαση της 13η Ιουνίου όπου εξετάσθηκε από το Συμβούλιο η έκθεση με τις προκαταρκτικές προτάσεις των στελεχών του για τις μελλοντικές αλλαγές στη στρατηγική χορήγησης των δανείων του ΔΝΤ (Fund’s Lending Framework and Sovereign Debt).

Η έκθεση αυτή αναφέρει μεταξύ άλλων πως στο πλαίσιο του πρώτου ελληνικού προγράμματος η χρηματοδοτική βοήθεια καθυστέρησε μέχρις ότου η Ελλάδα έχασε την πρόσβαση στις αγορές. Ακόμη διατυπώνονται αιχμές για τους ευρωπαϊκούς χειρισμούς. Όπως αναφέρεται ο φόβος ότι μια ελληνική αναδιάρθρωση θα επηρέαζε τα ομόλογα της ευρωζώνης ενισχύθηκε λόγω της ασάφειας για τη χάραξη πολιτικής ως προς το αν η αναδιάρθρωση του χρέους θα έπρεπε να επιτραπεί στην Ευρωζώνη, ανησυχίες που κορυφώθηκαν μετά τις αποφάσεις της Ντοβίλ τον Οκτώβριο του 2010.

Τέλος, η ίδια έκθεση επιχειρεί να δικαιολογήσει την τεράστια εμπλοκή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, μέσω του επιχειρήματος (νέα αιχμή προς την ΕΕ) ότι οι διαβεβαιώσεις χρηματοδότησης της Ελλάδας από τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ ήταν λιγότερο σαφείς στο πρόγραμμα του 2010 και ότι το πρόγραμμα κατά την κατάρτισή του, δεν προέβλεπε αναδιάρθρωση του χρέους του ιδιωτικού τομέα και την ανάγκη για αναδιάρθρωση του χρέους του επίσημου τομέα (OSI).

Θανάσης Κουκάκης