Εκλογές, Απόδημοι και Ψήφος

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΛΑΣΠΙΝΑ

ΑΝΑΛΥΣΗ

Οι Έλληνες προσέρχονται στις κάλπες για την ανάδειξη περιφερειαρχών, αντιπεριφερειαρχών, περιφερειακών συμβούλων, δημάρχων, δημοτικών συμβούλων, συμβούλων δημοτικής κοινότητας, συμβούλων τοπικής κοινότητας και εκπροσώπων της τοπικής κοινότητας.

Για κάποιους από αυτούς, η εκλογή τους θα ολοκληρωθεί την επόμενη Κυριακή, μαζί με την εκλογή των βουλευτών για την Ευρωβουλή.

Σ΄ αυτές τις δεύτερες εκλογές, για την Ευρωβουλή, μπορούν να συμμετάσχουν και απόδημοι Έλληνες που διαμένουν σε χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δυστυχώς, όμως, μόνον σ΄ αυτές. Και μόνον πολίτες της ΕΕ.

Η αδυναμία των πολιτικών κομμάτων να συνεννοηθούν στερεί τη χώρα, χρόνια τώρα, από τη δυνατότητα όσοι Απόδημοι Έλληνες πληρούν τις προϋποθέσεις, να μπορούν να συμμετέχουν στην εκλογική διαδικασία ψηφίζοντας από τον τόπο διαμονής τους, είτε με κάλπες, είτε ηλεκτρονικά.

Είναι αυτή μία ακόμη παθογένεια της πολιτικής ζωής της γενέτειρας που την κρατά μακριά από το μέλλον, προσκολλημένη στο παρελθόν.

Η ευχή «μακάρι στις επόμενες βουλευτικές εκλογές να ψηφίζουν και οι Απόδημοι», μοιάζει με παρηγορία.  Δυστυχώς, μάλλον θα πρέπει να δεχθεί κανείς ότι «για μας ακόμα αργεί ο ωραίος Μεσσίας»…

Που θα πει ότι κι αν ακόμη η κυβέρνηση επιδείξει διάθεση να προωθήσει εγκαίρως το σχετικό Νομοσχέδιο στη Βουλή, το πιθανότερο είναι να απορριφθεί αυτό από την αντιπολίτευση. Περιέργως πως, και από τις θεωρούμενες προοδευτικές, αριστερές δυνάμεις…

Οι προφάσεις πολλές. Η Ουσία, μία: Φοβούνται τα κόμματα ότι θα απωλέσουν τον πρωταγωνιστικό τους ρόλο στην κεντρική πολιτική σκηνή. Εκεί, δηλαδή, όπου με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μπορούν να ελέγξουν το παιχνίδι.

Ο φόβος αυτός αποτυπώνεται στις θέσεις των κομμάτων επί των διατάξεων του νομοσχεδίου που είχε φέρει στη Βουλή (Φεβρουάριος 2009) η Κυβέρνηση του Κων. Καραμανλή και που καταψηφίστηκε από την τότε αντιπολίτευση.

Το σχέδιο νόμου προέβλεπε: «Δικαίωμα ψήφου έχουν οι απόδημοι που κατοικούν μόνιμα στο εξωτερικό, καθώς και οι υπηρετούντες σε ελληνικές υπηρεσίες στο εξωτερικό και οι Ελληνες υπάλληλοι διεθνών οργανισμών. Δημιουργούνται ειδικοί εκλογικοί κατάλογοι στα προξενεία, οι οποίοι ανανεώνονται κάθε φορά. Τα κόμματα ορίζουν για το ψηφοδέλτιο Επικρατείας, σε όποια θέση επιθυμούν, τρεις υποψηφίους, οι οποίοι θα πρέπει να κατοικούν τουλάχιστον δέκα χρόνια στο εξωτερικό. Οι ψήφοι των αποδήμων θα προστίθενται στο σύνολο των ψήφων στην Επικράτεια και θα συνυπολογίζονται στην κατανομή εδρών».

Πως τοποθετήθηκαν επ΄ αυτού τα κόμματα; Παρά το ότι η κυβέρνηση είχε σπεύσει να χαρακτηρίσει το νομοσχέδιο ως μεταβατικό –που σήμαινε ότι μετά την πρώτη εφαρμογή θα μπορούσε να εξετασθεί η δυνατότητα εκπροσώπησης περιφερειών του εξωτερικού, καθώς και η δυνατότητα εφαρμογής της επιστολικής ψήφου- η τότε αξιωματική αντιπολίτευση (ΠΑΣΟΚ) καταψήφισε ζητώντας να συμπεριληφθεί άμεσα στο σχέδιο νόμου η επιστολική ψήφος και να καθοριστούν εκλογικές περιφέρειες εξωτερικού. Το ΚΚΕ εξ αρχής τάχθηκε εναντίον της ψήφου αποδήμων, καθώς θεωρούσε ότι θα αλλοιωθεί το εκλογικό αποτέλεσμα. Υπέρ της επιστολικής ψήφου και της δημιουργίας περιφερειών εξωτερικού τάχθηκε ο τότε ΣΥΝ, ενώ το ΛΑΟΣ συμφώνησε με το σχέδιο νόμου, με την προϋπόθεση να δεσμευθούν τα κόμματα ότι οι επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας θα προέρχονται από την ομογένεια…

Κανένας από τους αντιπολιτευτικούς αυτούς λόγους δεν συνιστούσε ουσιαστική αιτία μη ψήφισης του νομοσχεδίου εκείνου, αφού όλες οι τοποθετήσεις ευρίσκοντο «εντός, εκτός και επί τα αυτά»!  Μόνον ο φόβος ως προς το εκλογικό αποτέλεσμα και ο κακός χειρισμός του θέματος από το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ) ακύρωσαν –τότε- την ψήφο των Αποδήμων.

Αλλά η πελατειακή «αγωνία» των κομμάτων εν πολλοίς προέρχεται από λανθασμένη εκτίμηση ως προς το τελικό ποσοστό των δικαιούμενων ψήφου Ελλήνων κατοίκων  εξωτερικού και, αφετέρου από την αντίληψη ότι όσοι ζουν στο εξωτερικό δεν έχουν γνώση του τι συμβαίνει στη γενέτειρα.

Σε ό,τι αφορά το ποσοστό των ψήφων εξωτερικού αυτό είναι ζήτημα εάν, κατά μετριοπαθείς υπολογισμούς, θα ξεπεράσει το 2% του συνόλου των Ελλήνων ψηφοφόρων. Ποσοστό διόλου ευκαταφρόνητο, βεβαίως, που μπορεί να παίξει αποφασιστικό ρόλο σε περίπτωση αμφίρροπης μάχης μεταξύ δύο πρώτων κομμάτων, σε καμία περίπτωση, όμως, «δεν θα αλλοιώσει το εκλογικό αποτέλεσμα», αφού «μονοκούκι» ψήφος ενός τέτοιου ποσοστού –και μάλιστα διασκορπισμένη στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα- είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη.

Αλλά ας δούμε ποιοι θα ψηφίζουν από το εξωτερικό. Θα πρόκειται για απόδημους οι οποίοι θα είναι εγγεγραμμένοι στα δημοτολόγια της Ελλάδος. Θα έχουν ελληνική ταυτότητα ή ελληνικό διαβατήριο. Δηλαδή η επιστολική ψήφος (ή η ψήφος με κάλπη στα Προξενεία κλπ.) θα αφορά όλους αυτούς τους απόδημους Έλληνες οι οποίοι και σήμερα μπορούν να ψηφίσουν, αρκεί να ταξιδέψουν στην Ελλάδα.

Βέβαια σ΄ αυτούς θα προστεθούν και όσοι ενδεχομένως θα μπορούσαν να έχουν –και δεν το φρόντισαν μέχρι τώρα- ελληνική ταυτότητα και όσοι θα μπορούσαν αλλά δεν είναι εγγεγραμμένοι –ή έχουν σβηστεί- στα δημοτολόγια. Το πλήθος τους, όμως, εκτιμάται ότι  δεν θα ανατρέψει δραματικά το συνολικό ποσοστό των ψηφοφόρων του εξωτερικού.

Στο «επιχείρημα» της άγνοιας της πολιτικής πραγματικότητας στην γενέτειρα, αντιτίθεται η τεχνολογία η οποία έχει εκμηδενίσει σήμερα τις αποστάσεις. Η πληροφόρηση είναι άμεση και είναι εύκολη. Οι υποψήφιοι δεν είναι απαραίτητο να περιοδεύουν τις χώρες του εξωτερικού. Με ηλεκτρονικό τρόπο περνούν τα πολιτικά τους μηνύματα, σχεδόν ανέξοδα και ασφαλώς.

Σε μεμονωμένες περιπτώσεις μόνον εξακολουθεί να υπάρχει δυσκολία γρήγορης ενημέρωσης και αυτό σε χώρες όπου οι ομογενείς είναι διασκορπισμένοι και αφομοιωμένοι από τις τοπικές κοινωνίες. Ακόμη «άγνοια» έχουν και ορισμένοι που ανήκουν στη δεύτερη, τρίτη και τέταρτη γενιά. Σ΄ αυτές τις κατηγορίες, όμως, και το ενδιαφέρον για ψήφο στην Ελλάδα των αποδήμων, είναι εξ αντικειμένου μικρό αν όχι και ανύπαρκτο.

Σε τελική ανάλυση, ο φόβος αυτός εκμηδενίζεται εύκολα και από τη θέσπιση ανώτατου ορίου ετών απουσίας από την γενέτειρα.

Δεν θα επεκταθούμε περισσότερο, ούτε θα αναφερθούμε σε προτάσεις όπως καθορισμός εκλογικών περιφερειών εξωτερικού, εκλογή αποδήμων βουλευτών κλπ. Κάθε πρόταση έχει τα υπέρ και τα κατά. Όσο πολυπλοκότερο, όμως, καθιστούμε το ζήτημα, τόσο απομακρύνουμε την υλοποίησή του. Οι απόδημοι, ουσιαστικά, δεν είναι τίποτε περισσότερο από ετεροδημότες. Οι χιλιομετρικές αποστάσεις διαφέρουν. Πλέον οι ετεροδημότες δεν είναι απαραίτητο να μετακινηθούν στους δήμους τους για να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Ψηφίζουν όπου διαμένουν.  Το ίδιο, επομένως, κατά την άποψή μας, μπορεί να ισχύσει και για τους απόδημους. Να έχουν το δικαίωμα να ψηφίζουν από το εξωτερικό χωρίς να είναι υποχρεωτική η φυσική τους παρουσία στους δήμους όπου είναι εγγεγραμμένοι.

Τόσο απλό. Τόσο καθαρό. Τόσο άμεσο, ώστε, εάν υπάρξει η πολιτική βούληση από όλα τα κόμματα, οι απόδημοι μπορούν να ψηφίσουν ακόμη και στις επόμενες βουλευτικές εκλογές.

Διαφορετικά,  θα αργεί και θα αργεί “ο ωραίος Μεσσίας”.