Δεν δέχθηκαν τη δημόσια συγγνώμη του Γερμανού Προέδρου οι κάτοικοι Λιγκιάδων

* Ρεπορτάζ: Νίκος Σουτόπουλος

* Φωτογραφία: Ζαχαρίας Τσελεκίδης

ΙΩΑΝΝΙΝΑ: «Επιθυμώ να αρθρώσω, αυτό που δράστες, αλλά και πολιτικά υπεύθυνοι τόσων πολλών χρόνων στη μεταπολεμική περίοδο δεν ήθελαν, ή δεν μπόρεσαν να προφέρουν, ότι δηλαδή τα όσα συνέβησαν εδώ ήταν κτηνώδης αδικία και με αίσθημα ντροπής και πόνου, ζητώ από τις οικογένειες των δολοφονηθέντων “συγγνώμη”», είπε ευθαρσώς ο Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Γιοακίμ Γκάουκ, ζητώντας έτσι δημόσια “συγνώμη” στους απογόνους των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας της 3ης Οκτωβρίου του 1943, στους Λιγκιάδες, αφού προηγουμένως κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο πεσόντων εκεί.

Τη δημόσια συγγνώμη δεν δέχθηκε ο μοναδικός επιζών της θηριωδίας Παναγιώτης Μπαμπούσκας, ενώ με την αποχώρηση του κ. Γκάουκ από τον χώρο της εκδήλωσης, μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής του Συμβουλίου Διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα σήκωσαν ένα πανό με τη φράση «Δικαιοσύνη και Αποζημίωση».

Αναλυτικότερα: Κατά την ομιλία του, ο Γερμανός Πρόεδρος εμφανίστηκε συγκλονισμένος για τις «ληστείες, τις τρομοκρατικές πράξεις και τις δολοφονίες, που προήλθαν από μια χώρα, η οποία είχε μετατραπεί σε αδίστακτη δικτατορία».

Τα προεδρικά ζεύγη Γερμανίας και Ελλάδος.

«Υποκλίνομαι ενώπιον των θυμάτων των φρικαλέων εγκλημάτων, που διαπράχτηκαν εδώ, αλλά και σε τόσους άλλους τόπους στην Ελλάδα» είπε και πρόσθεσε: «Και όμως, σε τόπους, όπως αυτόν εδώ, νιώθω μια βαθιά αναστάτωση και μια διττή ντροπή, ντροπή γιατί άνθρωποι που μεγάλωσαν μέσα στον γερμανικό Πολιτισμό, μετατράπηκαν σε δολοφόνους. Ντρέπομαι και για το γεγονός ότι η δημοκρατική Γερμανία, από την περίοδο που βήμα-βήμα άρχισε να επεξεργάζεται το παρελθόν της με κριτικό πνεύμα, έμαθε τόσο λίγα και διδάχτηκε από την ενοχή της, αναφορικά με τους Έλληνες. Θα ευχόμουν τόσο πολύ εάν κάποιος που έδινε τότε εντολές, ή υπάκουε σε εντολές, είχε πει προ πολλού “ζητώ συγγνώμη” ή “μετανοώ” ή “λυπούμαι βαθύτατα για το γεγονός ότι υπάκουσα σε εγκληματικές εντολές”. Είναι αυτές οι φράσεις, που δεν έχουν ειπωθεί, είναι αυτή η ελλιπής γνώση, που θεμελιώνουν μια δεύτερη ενοχή, αφού αποκλείουν τα θύματα από τη μνήμη».

«Υποκλίνομαι στα θύματα αυτού του κτηνώδους εγκλήματος. Το μήνυμα του παρελθόντος για τους ανθρώπους που ζουν σήμερα, δεν θέλουμε να το παραβλέψουμε. Σεβαστείτε και προστατέψτε τη ζωή και τα

δικαιώματα του ανθρώπου». . Με αυτές τις φράσεις στο βιβλίο της μαρτυρικής κοινότητας Λιγκιάδων ολοκλήρωσε ο Γερμανός πρόεδρος Γιοακίμ Γκάουκ την επίσκεψή του στον τόπο που στις 3 Οκτωβρίου του 1943 σφαγιάστηκαν από την 1η γερμανική μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», 83 αμάχοι άνδρες, γυναίκες, γέροντες, παιδιά, έφηβοι αλλά και μωρά παιδιά, σε αντίποινα της δολοφονίας του συνταγματάρχη Γιόζεφ Ζάλμιγκερ από αντάρτες. Ο Γερμανός πρόεδρος έφτασε στους Λιγκιάδες λίγο μετά τις 2 το μεσημέρι συνοδευόμενος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια. Στάθηκε απέναντι από το μνημείο ακούγοντας το προσκλητήριο νεκρών και στη συνέχεια κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο των πεσόντων.

Στη συνέχεια, απευθυνόμενος στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια ο κ. Γκάουκ δήλωσε: «Είναι ιδιαίτερα σημαντικό και με συγκινεί βαθύτατα κ. Πρόεδρε της Δημοκρατίας, ότι με συνοδέψατε εδώ. Σήμερα σάς είμαι βαθύτατα υπόχρεος. Το γεγονός ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε από κοινού το παρελθόν, αποτελεί για μένα ένα από τα μεγάλα πράγματα, που απορρέουν από τη συμφιλίωση. Δείξατε, κ. Πρόεδρε, ότι η συμφιλίωση είναι δυνατή ακόμη και όταν η λύπη είναι βαθιά, γι αυτό τρέφουμε αίσθημα σεβασμού στο πρόσωπό σας. Γι’ αυτήν τη συμφιλίωση, κ. Πρόεδρε, δεσμευτήκατε εσείς προσωπικά ουσιαστικά, είστε εσείς αυτή η συμφιλίωση».

Διαμαρτυρία κατοίκων του τραγικού χωριού των Λιγκιάδων

Τη συγνώμη του Γερμανού προέδρου δεν δέχθηκε ο μοναδικός επιζών της θηριωδίας Παναγιώτης Μπαμπούσκας, λέγοντας πως γι’ αυτόν δεν αλλάζει τίποτα. «Δικαίωση είναι αυτό που ζητάω», ανέφερε. . Με την αποχώρηση του κ. Γκάουκ από τον χώρο της εκδήλωσης, μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής του Συμβουλίου Διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα σήκωσαν ένα πανό με τη φράση «Δικαιοσύνη και Αποζημίωση» γραμμένη στα ελληνικά, τα αγγλικά και τα γερμανικά και φώναξαν «Δικαίωση», ενώ στη συνέχεια τους δόθηκε η δυνατότητα να συναντήσουν τον Γερμανό πρόεδρο και να του εκφράσουν την ευχαρίστηση για το ότι έγινε μια αρχή και ακούστηκε μια ξεκάθαρη συγνώμη, με την υποσημείωση πως πρέπει να ακολουθήσει και η έμπρακτη δικαίωση των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας στην Ελλάδα, όπως χαρακτηριστικά τόνισε το μέλος του Συμβουλίου Αριστομένης Συγγελάκης. Συγκεκριμένα, είπε πως πρέπει να δοθούν αποζημιώσεις και να επιστραφούν το κατοχικό δάνειο και οι αρχαιολογικοί θησαυροί. . Ο κ. Γκάουκ από την πλευρά του δεσμεύτηκε πως θα μεταφέρει τις απόψεις στην κυβέρνηση της χώρας του, ενώ σημείωσε πως η συγνώμη βγαίνει από την καρδιά του. . Τέλος, ο πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Λιγκιάδων Κώστας Σιαφάκας ευχαρίστησε τον κ. Γκάουκ για την παρουσία του και ευχήθηκε η συγνώμη να είναι μόνο η αρχή. Ο κ. Σιαφάκας δεν έκρυψε ότι στο χωριό υπάρχουν και αντιδράσεις, καθώς πέρα από τα θύματα που δε μπορούν να γυρίσουν πίσω, υπάρχουν και περιουσίες που χάθηκαν, για τις οποίες παραμένει το αίτημα της αποζημίωσης.

Προεδρικοί εναγκαλισμοί. Με τις αποζημιώσεις, τί θα γίνει;

Το ιστορικό ολοκαυτώματος του μαρτυρικού χωριού των Λιγκιάδων

Στις 3 Οκτωβρίου του 1943 έξι καμιόνια με Γερμανούς καταδρομείς της μεραρχίας «Εντελβάις» εισέβαλαν στο χωριό Λιγκιάδες Ιωαννίνων και διέπραξαν ένα φριχτό έγκλημα. Πυρπόλησαν τα σπίτια του χωριού, σκότωσαν και έκαψαν, όσους κατοίκους δεν είχαν διαφύγει. Οι ναζί δεν έκαναν διακρίσεις. Σκότωναν αδιακρίτως γυναίκες, μικρά παιδιά και βρέφη. Από τα 82 θύματα του ολοκαυτώματος των Λιγκιάδων, τα 34 ήταν παιδιά και μωρά, οι 37 ήταν γυναίκες και οι 11 ηλικιωμένοι. Από τη «μαύρη» λίστα των εκτελεσθέντων απουσιάζουν οι νέοι άντρες, εξαιτίας ενός τυχαίου περιστατικού. Αν και ήταν Κυριακή, δηλαδή αργία και ημέρα εκκλησιασμού, ο παπάς της περιοχής λειτουργούσε σε ένα διπλανό χωριό και έτσι οι περισσότεροι άντρες αποφάσισαν να πάνε στα χωράφια τους για να δουλέψουν. Όταν επέστρεψαν, αντίκρισαν εικόνες φρίκης! Η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική. Οι Γερμανοί εκτός από τα σπίτια είχαν κάψει ζωντανούς και αρκετούς κατοίκους, ενώ άλλους τους πυροβόλησαν εν ψυχρώ, αφού τους κατέβασαν στα υπόγεια των σπιτιών είχαν κάψει ζωντανούς και αρκετούς κατοίκους, ενώ άλλους τους πυροβόλησαν εν ψυχρώ, αφού τους κατέβασαν στα υπόγεια των σπιτιών τους. Μητέρες με τα νεκρά παιδιά τους στην αγκαλιά, ηλικιωμένοι πνιγμένοι στο αίμα και σωροί από πτώματα στην πλατεία του χωριού, συνέθεταν το αποτρόπαιο σκηνικό στους Λιγκιάδες μετά το πέρασμα των Γερμανών.

Οι συγκλονιστικές μαρτυρίες των επιζώντων. Μεταξύ τους ένα βρέφος 15 μηνών Από την ομαδική σφαγή επέζησαν ελάχιστοι. Ανάμεσά τους και ένα βρέφος 15 μηνών, ο Παναγιώτης Μπαμπούσκας. Η μητέρα του δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από έναν Γερμανό, την ώρα που κρατούσε στην αγκαλιά το μωρό της. Την ώρα που ξεψυχούσε, το βρέφος έπεσε από την αγκαλιά της και ο Γερμανός εκτελεστής το πλησίαζε και του κάρφωσε μια ξιφολόγχη στην πλάτη. Το 15 μηνών βρέφος που επέζησε, βρέθηκε να θηλάζει από τη νεκρή μητέρα του Το 15 μηνών βρέφος που επέζησε,

βρέθηκε να θηλάζει από τη νεκρή μητέρα του Κι όμως, το βρέφος κατάφερε να επιζήσει και βρέθηκε αρκετές ώρες αργότερα να θηλάζει τη νεκρή μητέρα του. Οι κάτοικοι που το βρήκαν το μετέφεραν αμέσως στο νοσοκομείο του ΕΛΑΣ. Κανείς δεν μπορούσε να πιστέψει στο θαύμα. Το μικροσκοπικό πλάσμα είχε καταφέρει να κρατηθεί στη ζωή παρά το ισχυρό τραύμα από την ξιφολόγχη. Ο Παναγιώτης Μπαμπούσκας είναι σήμερα ο μοναδικός επιζών της γερμανικής θηριωδίας. . Ζει στην Ελευσίνα, έχει δημιουργήσει οικογένεια και στην πλάτη του έχει ακόμα το σημάδι από την ξιφολόγχη του Γερμανού. Οι υπόλοιποι επιζώντες δεν βρίσκονται πια στη ζωή, αλλά οι μαρτυρίες τους έχουν καταγραφεί από τον γερμανό ιστορικό Κριστόφ Σμινκ – Γουστάβους και συγκλονίζουν.

Ελένη Χολέβα: «εμένα μια σφαίρα βρήκε το παιδί μου τον Αλέξη στο κεφάλι. Του τίναξε τα μυαλά που μου γέμισαν το πρόσωπο και τα στήθια. Έπεσα και εγώ σαν χαμένη σφίγγοντας στην αγκαλιά μου κουτσοκεφαλιασμένο μου παιδί. Ήμουν πνιγμένη στα αίματα». Χαράλαμπος Λιούρης: «Μες στην πόρτα στάθηκε ένας Γερμανός. Άρχισε να μας πυροβολεί με το αυτόματο. Εκεί που λες, αφού τον είχα αγκαλιά, ο Νικήτας πήρε ολάκερη τη ριπή. Εδώ στο λαιμό την πήρε και κρέμασε το κεφάλι του σαν το κατσίκι που σφάζεις. Το αίμα του Νικήτα χύθηκε απάνω μου». . Η «αιτία» της σφαγής και αφορμή για το μακελειό ήταν ο θάνατος ενός γερμανού αξιωματικού, του Γιόζεφ Ζάλμινγκερ από τους αντάρτες. Ο Ζάλμινγκερ ήταν παλιός αγωνιστής του Γ’ Ράιχ και συνοδοιπόρος του Αδόλφου Χίτλερ. Περιγράφεται σαν ένας από τους πιο απάνθρωπους Ναζί που πέρασαν από την Ήπειρο. Τα ξημερώματα της 1η Οκτωβρίου, επέστρεφε από ένα γλέντι στην Πρέβεζα, όταν το αυτοκίνητό του έπεσε σε ένα οδόφραγμα που είχαν στήσει οι αντάρτες, οι οποίοι τον σκότωσαν. Η απώλεια ήταν μεγάλη για τους Γερμανούς που αποφάσισαν να εκδικηθούν άμεσα. Η εντολή του στρατιωτικού διοικητή ήταν σαφής: «Εκδικηθείτε την ειδεχθή δολοφονία με μια αμείλικτη επιχείρηση αντεκδίκησης σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων από το σημείο τέλεσής της».

Το πανό με το αίτημα των κατοίκων

Η μεραρχία «Εντελβάις» έκανε πράξη την εντολή και έσφαξε το χωριό. Οι κάτοικοι που επέζησαν, χρειάστηκαν αρκετό καιρό και πολύ πείσμα για να καταφέρουν να ξαναζωντανέψουν τον τόπο τους. Φιλοξενήθηκαν σε διπλανά χωριά και σιγά- σιγά έφτιαξαν από την αρχή το χωριό τους. Κατά καιρούς οι απόγονοι των θυμάτων υπέβαλαν αιτήματα για αποζημιώσεις, αλλά κανένα δεν έχει γίνει δεκτό. Οι γερμανοί εκτελεστές της σφαγής στους Λιγκιάδες καταδικάστηκαν στη δίκη της Νυρεμβέργης, όμως λίγο αργότερα αφέθησαν ελεύθεροι.