Λορέντζος Μαβίλης – Ενας ιδεαλιστής ποιητής – 100 χρόνια από τη θυσία του

Ο ΟΜΙΛΗΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΡΑΣ

«Δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι θα είχα την μεγάλη αυτή τιμή να πεθάνω για την Ελλάδα»  Λορέντζος Μαβίλης, Δρίσκο 28 Νοεμβρίου 1912

Την Κυριακή 24 Νοεμβρίου και ώρα 11.45 π.μ., στην Αίθουσα Διαλέξεων Γ.ΓΡΙΒΑΣ –ΔΙΓΕΝΗΣ, πραγματοποιήθηκε Εθνωφελής εκδήλωση, με θέμα,

«ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ – ΕΝΑΣ ΙΔΕΑΛΙΣΤΗΣ  ΠΟΙΗΤΗΣ -100  ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ  ΤΗΝ  ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ» , με ομιλητή τον γνωστό συγγραφέα κ. ΝΙΚΟΛΑΟ  ΚΑΡΑ.

Προλογίζοντας την εκδήλωση, ο Πρόεδρος της «Χ», κ. ΙΩΑΝΝΗΣ  ΓΙΑΝΝΑΚΕΝΑΣ είπε ότι ο Λορέντζος Μαβίλης και ο Γ. Γρίβας – Διγενής είχαν ένα κοινό σημείο: ότι πολεμούσαν έως τον θάνατό τους για την Ελλάδα. Τελειώνοντας την ομιλία του ο κ. Ν. Καρράς, η συγγραφέας, ποιήτρια και λογοτέχνης κ. ΕΛΙΝΑ ΜΑΣΤΕΛΛΟΥ – ΓΙΑΝΝΑΚΕΝΑ απήγγειλε ποιήματα του Λορέντζου Μαβίλη.

Ανάμεσα στο ακροατήριο παρευρισκόταν, μαζί με την σύζυγό του, ένας άλλος ήρωας της Αντίστασης κατά της Γερμανικής Κατοχής, που σήμερα ζει από καθαρή τύχη. Ο κ. ΜΙΧΑΛΗΣ  ΤΟΥΡΝΑΒΙΤΗΣ, το 1944, λίγο πριν φύγουν οι Γερμανοί από την Ελλάδα, συνελήφθη, 18 χρονών παιδί τότε, για αφισοκόλληση και καταδικάστηκε σε θάνατο, γλύτωσε όμως την εκτέλεση επειδή ο Χίτλερ είχε τα γενέθλιά του και έδωσε χάρη σε 2 μελλοθάνατους σε κάθε κατεχόμενη χώρα. Στην Ελλάδα, από καθαρή τύχη, επελέγη ο κ. Μ. Τουρναβίτης και ο (μετέπειτα στρατηγός) ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ  ΑΝΤΩΝΑΚΕΑΣ  (μακαρίτης πλέον). Το αυτοβιογραφικό του βιβλίο / μαρτυρία «ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΝΟΣ  ΜΕΛΛΟΘΑΝΑΤΟΥ – 1944» (Εκδόσεις ‘ΠΕΛΑΣΓΟΣ’) έχει γενικότερο ενδιαφέρον, καθώς παρουσιάζει την ζωή στην περιοχή των Αθηνών, σε όλες της τις πτυχές, κατά τις δεκαετίες 1930 – 1950.  Αξίζει να σημειώσουμε ότι η αντιστασιακή ομάδα του κ. Μ. Τουρναβίτη «ΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΗ ΕΛΛΑΣ»  είχε στενή συνεργασία με την Οργάνωση «Χ».

Η  ΟΜΙΛΙΑ  ΤΟΥ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ  ΚΑΡΑ

O Μαβίλης είναι μία καθαρή περίπτωση όπου συνδυάζεται η δράση, η ποίηση, η πατριδολατρία και η θυσία.

Στην εξέλιξη του πολέμου στο Βαλκανικό Μέτωπο ανετέθη η κατάληψη υψωμάτων του Δρίσκου σε ανταρτικές ομάδες εθελοντών. Σκοπός, να προσβληθεί από τα νώτα ο Τουρκικός στρατός και να διευκολυνθεί η απελευθέρωση των Ιωαννίνων από τον Ελληνικό Στρατό. Εκεί στον Δρίσκο, τον Νοέμβριο του 1912, γράφονται σελίδες δόξης με αίμα, για την απελευθέρωση ολόκληρης της Ηπείρου. Από τους αρχηγούς των εθελοντών ήταν ο βουλευτής και ποιητής, έφεδρος λοχαγός, Λορέντζος Μαβίλης. Επίσης, ο Ζακυνθινός πολιτικός (διετέλεσε και Πρόεδρος της Βουλής και Υπουργός) Αλέξανδρος Ρώμας, σε εποχές που τα εθνικά μας δίκαια είχαν μεγαλύτερη αξία από κάποια  έδρανα.

Ο Μαβίλης γεννήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 1864, στη Ιθάκη, 4 χρόνια πριν από την Ένωση των Ιονίων Νήσων με την Ελλάδα. Ο πατέρας του Παύλος, διετέλεσε εκεί Πρόεδρος της Ιονίου Πολιτείας, η δε μητέρα του, Ιωάννα Καποδίστρια –Σούφη,  ήτανε Κερκυραία, ανιψιά του πρώτου Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια και θεία του Πρωθυπουργού Γ.Θεοτόκη. Στα γυμνασιακά του χρόνια, ο Λ.Μ. φοίτησε στο Εκπαιδευτήριο ‘Καποδίστριας’ στην Κέρκυρα και είχε δάσκαλο τον Ελληνιστή Ι. Ρωμανό. Η γνωριμία του με τον Ιακ. Πολυλά (1826 -1898), λόγιο και βουλευτή, φίλο

και συνεχιστή του πνεύματος Διονυσίου Σολωμού, θα είναι σημαντικότατη στην πνευματική εξέλιξη του Μαβίλη. Ο Πολυλάς είναι αυτός που θα τον μυήσει στο έργο του Σολωμού, στην παγκόσμια λογοτεχνία, στην αγάπη για την δημοτική γλώσσα και στην επιδίωξη της τελειότητας. Το 1878 γράφει το πρώτο του σονέτο για την πατρίδα(*1)

«Μάνα μου Ελλάδα, τι δεν είσαι τώρα, Σαν πρώτα ορθή, ψηλή, στεφανωμένη,

Με δάφνες, τι δεν είσαι με τα δώρα, της αθάνατης Νίκης στολισμένη».

Το 1879, αφού είχε παρακολουθήσει ένα χρόνο μαθήματα στην Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, θα μεταβεί στην Γερμανία. Εκεί θα σπουδάσει Φιλοσοφία, Γλωσσολογία και Σανσκριτική (την Αρχαία Ινδική Φιλοσοφία). Μιλάει Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά και Γερμανικά. Επιρροές θα δεχθεί από την Ιδεαλιστική Φιλοσοφία των Καντ και Φίχτε και την σκέψη του Σοπενχάουερ. Το πρώτο ποίημά του που δημοσιεύθηκε ήταν το «Εις τον γυρισμό της», στον Μεσσηνιακό Τύπο. την 1η Απριλίου 1884. Ποιήματα και μεταφράσεις του θα δημοσιευθούν στον «Έσπερο» της Λειψίας το 1885, στο «Αττικόν Μουσείον» το 1890-91, στην «Τέχνη» του Κ. Χατζόπουλου 1989-99 και αργότερα στο περιοδικό «Γράμματα» της Αλεξάνδρειας.

Το 1890  με τη διατριβή του για τον Βυζαντινό χρονογράφο Ιωάννη Σκυλίτση, θα αναγορευθεί διδάκτωρ Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο ERLANGEN της Βαυαρίας. Ο Μαβίλης όμως δεν είναι ο φιλόσοφος και ο ποιητής του γραφείου. Η Ελλάδα και η Μεγάλη Ιδέα τον περιμένουν. Είναι εθνικιστής του πνεύματος και της δράσεως. Το 1896, ο Παύλος Μελάς ιδρύει παράρτημα της «Εθνικής Εταιρίας» στην Κέρκυρα. Ο Μαβίλης γίνεται πρόεδρος του ενός από τα πέντε τμήματά της και εργάζεται με ενθουσιασμό για την οργάνωση των μεγάλων στιγμών που θα ακολουθήσουν. Το ίδιο έτος δίδεται η πρώτη ευκαιρία για δράση  στον Μαβίλη, με την Κρητική Επανάσταση.  Με τον φίλο του Κ. Θεοτόκη, με αξιωματικούς που άφησαν κρυφά τις θέσεις του στρατού και με άλλους πολίτες κατεβαίνουν στην Κρήτη. Αντί προσωπικών αναμνήσεων για την εκεί δράση του, μας έχουν μείνει τα τρία Σονέτα του ‘ΚΡΗΤΗ’, ‘ΠΛΗΡΩΜΑ ΧΡΟΝΟΥ’,(*2),  ΕΧELSIOR’.

Στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897, ο Μαβίλης οργανώνει σώμα 70 εθελοντών, το οποίο οπλίζει και συντηρεί με δικά του χρήματα. Στο μέτωπο της Ηπείρου θα τραυματιστεί το ίδιος και θα σκοτωθεί ο φίλος του Άγγλος Χάρρις (*3), στον οποίον θα αφιερώσει και το ομώνυμο ποίημά του.

ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ Λ. ΜΑΒΙΛΗ

Ο Λορέντζος Μαβίλης είναι ο κατ’ εξοχήν σονετογράφος της ελληνικής ποιήσεως, την οποία οδηγεί σε υψηλότατα σημεία. Το σονέτο είναι 14στιχο λυρικό ποίημα, μικρό δηλαδή, αλλά δεμένο και περιεκτικό σε νόημα. Δείγματα σονέτων έχουμε και παλαιότερα, από την συλλογή Κυπριακών ερωτικών ποιημάτων και από την Κρητική περίοδο της νέας ελληνικής λογοτεχνίας. Ο Δ.  Σολωμός έγραψε σονέτα (στα Ιταλικά), όπως και οι λοιποί εκπρόσωποι της επτανησιακής σχολής, αλλά και της Αθηναϊκής (Γ. Δροσίνης, Κ. Παλαμάς, Α. Εφταλιώτης, Ι. Γρυπάρης). Ο Μαβίλης όμως, είναι ο κύριος εκπρόσωπος του σονέτου. Τα θέματά του αναφέρονται στην μυθική – ιστορική παράδοση και ζωή, εξυμνεί δε την Ελλάδα και την φύση. Είναι ποιήματα που πηγάζουν από την καρδιά και απευθύνονται σε καρδιές. [‘Πατρίδα’(*4), , Ελιά , Καδράκι, Νίκη (*5), Υπεράνθρωπος, Καλειπάτειρα(*6), Εις την Πατρίδα(*7), Λήθη (*8).

Με τον Μαβίλη κλείνει ένδοξα ο κύκλος της Επτανησιακής σχολής η οποία τόσα προσέφερε στην Ελλάδα και στην ποίησή μας. Συνεχιστής του εθνικού μας ποιητή Δ.

Σολωμού, του ποιητή της «Ωδής» Α. Κάλβου, του εμπνευσμένου από τους ηρωικούς αγώνες του 1821 και πρωτοστάτη της ενώσεως των Επτανήσων Α. Βαλαωρίτη. Επίσης των Γ. Τερτσέτη, Ι. Τυπάλδου, Ιακ. Πολυλά και Γ. Μαρκορά. Η Επτανησιακή σχολή αποτελεί αδιάψευστο δείγμα του τι θα μπορούσε να προσφέρει πνευματικά όλη η Ελλάδα, αν δεν είχαν μεσολαβήσει τα τετρακόσια χρόνια δουλείας.

Το 1910, ο Μαβίλης εκλέγεται βουλευτής στην Αναθεωρητική Βουλή. Θα παραμείνει ιδεαλιστής και πολέμιος της φαυλοκρατίας και των συναλλαγών. Ενημερώνεται για όλα τα θέματα και δεν λείπει από τις συνεδριάσεις. Ήταν δημοτικιστής αλλά όχι της λεγόμενης ‘μαλλιαρής’. Το έργο του Μαβίλη, αποτελούμενο από στίχους, πεζά, μεταφράσεις, πολιτικές αγορεύσεις και γράμματα, πηγάζει από τον έξοχο χαρακτήρα του και τις ξεκαθαρισμένες ιδέες του για τον άνθρωπο, το έθνος, την θρησκεία , την τέχνη, την φιλοσοφία και την ηθική. Ασυμβίβαστος, ανιδιοτελής, ιδεαλιστής, πορεύθηκε με πυξίδα την καρδιά του και σε καρδιές απευθύνθηκε, έως το ηρωικό τέλος.

Ο ΗΡΩΙΚΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΣ

Το 1912 , η Ελλάς εφορμά για την απελευθέρωση των υποδούλων εδαφών της  Στο μέτωπο της Μακεδονίας, μετά από νικηφόρο προέλαση, ο Ελληνικός Στρατός απελευθερώνει στις 26 Οκτωβρίου του 1912 την Θεσσαλονίκη. Τον Νοέμβριο, πεζοναύτες υψώνουν την Ελληνική σημαία στον Άγιο Όρος, ελευθερώνεται η Καστοριά, και ο Ελληνικός στόλος απελευθερώνει την Ίμβρο και την Χίο.

Στο άλλο μέτωπο της Ηπείρου, στις 26 Νοεμβρίου του 1912, ένα σώμα εθελοντών υπό τον Αλεξ. Ρώμα και Λ.Μ. καταλαμβάνει το όρος Δρίσκο και απωθεί τους Τούρκους μέχρι την Ανατολική όχθη της λίμνης των Ιωαννίνων. Το Ελληνικό Σώμα το οποίο αποτελείται από Γαριβαλδινούς, Κρήτες, Μανιάτες, μαζί με μια πυροβολαρχία υπό τον συνταγματάρχη Ματθαιόπουλο, θα αναγκαστεί να Εκεί, στις σκληρότερες μάχες του Δρίσκου, μετά δύο ημέρες ,ο 52χρονος Λ.Μ. θα δεχθεί σφαίρα, η οποία διαπερνά τις παρειές του και, ενώ μεταφέρεται σε πρόχειρο χειρουργείο, θα δεχθεί άλλη μία θανατηφόρα στον λάρυγγα. Έτσι δεν θα προλάβει να συμμετάσχει στην συνέχεια των νικηφόρων επιχειρήσεων της Ηπείρου: στην θριαμβευτική είσοδο του Ελληνικού Στρατού στα Ιωάννινα τον Φεβρουάριο του 1913, στο Λεσκοβίκι, στο Καλπάκι, στην Πρεμετή και, τον Μάρτιο, στο Αργυρόκαστρο και το Δέλβινο.

Ο Λορέντζος Μαβίλης έγραφε με το αίμα του, στις 28 Νοεμβρίου 1912, το πιο ωραίο ποίημα για την Τιμή, την Δόξα και την Ελευθερία της Φυλής μας. Τις τελευταίες στιγμές του, ο επίσης τραυματισμένος Αλεξ. Ρώμας θα του πει

«Αγαθή η μοίρα σου, Λοχαγέ Μαβίλη».

Η ποιήτρια  Θεώνη Δρακοπούλου, γνωστή ως Μυρτιώτισσα, με την οποίαν ο Λ.Μ. συνδεόταν αισθηματικά, έγραψε για αυτόν το περίφημο ποίημά της

«Σ’αγαπώ» (*9)

[ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ  3  ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ  ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ]

Επιμέλεια Κειμένου:

ΘΩΜΑΪΣ  ΠΑΡΙΑΝΟΥ