Παιδαγωγικοί προβληματισμοί: Τι μπορούν να περιμένουν οι γονείς από το σχολείο και τι αναμένει το σχολείο από τους γονείς ;

* Γράφει ο Νίκος Σουτόπουλος *

Με αφορμή το γόνιμο παιδαγωγικό προβληματισμό που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της διάλεξης του Καθηγητή Σχολικής Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Χαράλαμπου Κωνσταντίνου που διοργάνωσε η Σχολή Γονέων του Συλλόγου Πολυτέκνων Ν. Ιωαννίνων, τη Δευτέρα στις 21 Οκτωβρίου 2013 και στη φιλόξενη αίθουσα εκδηλώσεων του 7ου Δημοτικού Σχολείου Ιωαννίνων με θέμα : «Τι να περιμένουν οι γονείς από το σχολείο και τι αναμένει το σχολείο από τους γονείς», εξάγονται μερικά πολύ σημαντικά αλλά και χρήσιμα συμπεράσματα για όλους αυτούς τους παράγοντες της εκπαιδευτικής κοινότητας που εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία (στελέχη εκπαίδευσης, εκπαιδευτικούς, μαθητές, γονείς).

Τα βασικά ερωτήματα της διάλεξης του κ. Κωνσταντίνου που προσπάθησε να απαντήσει ήταν:

* Ποιο σχολείο θεωρείται «καλό»; Ή, αλλιώς,

* Πώς οφείλει να λειτουργεί το σχολείο, για να θεωρήσουμε ότι εκπληρώνει την παιδαγωγική και κοινωνική του αποστολή;

* Ή μήπως το σχολείο βρίσκεται εκτός παιδαγωγικής τροχιάς;

* Τι είδους νοοτροπίες διαμορφώνουν το σχολείο και οι γονείς στους μαθητές, αναφορικά με τις σχολικές επιδόσεις τους;

* Τελικά, τι μπορούν και τι οφείλουν να προσφέρουν οι γονείς στα παιδιά τους, για να τα βοηθήσουν να ανταποκριθούν αποτελεσματικότερα στις σχολικές τους υποχρεώσεις;

Σύμφωνα με τις ισχύουσες παιδαγωγικές παραδοχές:

Το σχολείο αποτελεί κοινωνικό δημιούργημα και έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς του κοινωνικού συστήματος. Συνεπώς, ο τρόπος οργάνωσης, λειτουργίας και ανάπτυξής του, εκφράζει τα

χαρακτηριστικά του ιστορικού, πολιτισμικού, επιστημονικού, οικονομικού και πολιτικού επιπέδου μιας κοινωνίας, αλλά και επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την ίδια την υπόσταση και την εξέλιξή της. Την κύρια ευθύνη για την οργάνωση και λειτουργία του σχολείου φέρει η ασκούμενη εκπαιδευτική πολιτική και, γενικά, η πολιτεία.

Ο Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Χαρ. Κωνσταντίνου

Στη συνέχεια ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ανέφερε τι οφείλει να παρέχει ένα «καλό» σχολείο στους μαθητές του:

* Να τους προετοιμάσει για τη ζωή, έτσι ώστε να ρυθμίζουν και να επιλύουν ορθολογικά, αποτελεσματικά και χωρίς ματαιώσεις τα ατομικά και κοινωνικά ζητήματα και, τελικά, να συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας, κατά το δυνατόν, ολοκληρωμένης προσωπικότητας σε αυτούς.

* Αυτό σημαίνει ότι το σχολείο τούς παρέχει αυτές τις γνώσεις και τους αναπτύσσει αυτές τις ικανότητες και δεξιότητες, ώστε να είναι σε θέση να αποκτήσουν επαρκές γνωστικό, νοητικό, συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο, για να μπορούν, αφενός να σκέφτονται, να κρίνουν, να επεξεργάζονται, να αξιολογούν, να συγκρίνουν, να αιτιολογούν και να ερμηνεύουν όλα τα ατομικά και κοινωνικά ζητήματα, και μετά να προβαίνουν στις επιλογές τους, και αφετέρου να ανταποκρίνονται στις ανάγκες, τις προσδοκίες και την πρόοδο της κοινωνίας από άποψη επιστημονική, πολιτισμική και οικονομική.

* Αυτό συνεπάγεται, όμως, ότι το σχολείο θα βρίσκεται κοντά στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του μαθητή και θα δημιουργήσει συνθήκες, ώστε ο μαθητής να μην πλήττει και να ασφυκτιά στην πραγματικότητά του και στις απαιτήσεις του. Οφείλει, όμως, παράλληλα, να τον μάθει να οριοθετεί τη συμπεριφορά του και να σέβεται τόσο την ιστορία και τον πολιτισμό (με τις αξίες και τους κανόνες του) της χώρας που τον κοινωνικοποιεί και του παρέχει την παιδεία όσο και το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και τους συνανθρώπους του.

Ως προς το διευθυντή του σχολείου:

Το σχολείο οφείλει να διαθέτει κατάλληλη εκπαιδευτική και διοικητική ηγεσία (ο διευθυντής προγραμματίζει, συνεργάζεται, ενημερώνεται, ενθαρρύνει και διαμορφώνει θετικό κλίμα …). Να δίνει παιδαγωγική έμφαση στις λειτουργίες του σχολείου (αγωγή, διδασκαλία,

μάθηση, κοινωνικοποίηση, αξιολόγηση), διαμορφώνοντας παιδαγωγικά κατάλληλο σχολικό κλίμα. Να διαμορφώνει ευνοϊκές συνθήκες συνεργασίας με το εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου, τις οικογένειες των μαθητών και την ευρύτερη κοινότητα.

Ωστόσο, τα ευρήματα των σχετικών επιστημονικών ερευνών εμφανίζουν ένα σχολείο, το οποίο αποκλίνει από την πιο πάνω περιγραφόμενη παιδαγωγική του αποστολή. Υπάρχει πληθώρα διδακτέας ύλης, πολυπλοκότητα αυτής και στρεβλή αντίληψη παροχής των γνώσεων. Στρεβλή αντίληψη και πρακτική της αξιολόγησης του μαθητή, καθώς και πίεση και καταπίεση στους μαθητές κυρίως για υψηλές επιδόσεις (βαθμοθηρία). Μονόπλευρη εξώθηση των μαθητών για συμμετοχή στις εισαγωγικές εξετάσεις για τα ΑΕΙ & ΤΕΙ και υποβαθμισμένη τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση. Διαμόρφωση συναισθημάτων φόβου, αποτυχίας και εγκλωβισμού στους μαθητές. Εκπαιδευτικές διαδικασίες μακριά από τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών και, συνολικά, υποβάθμιση του παιδευτικού ρόλου του σχολείου, δηλαδή της αγωγής, που έχει ως σημείο αναφοράς την προσωπικότητα του μαθητή (π.χ. ανάπτυξη δεξιοτήτων για διαχείριση προσωπικών και κοινωνικών ζητημάτων κ.ά.). Αποξένωση μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών, αλλά και των μαθητών μεταξύ τους. Συρρίκνωση και μηδενισμός του ελεύθερου χρόνου των μαθητών. Μη αξιοποίηση των δυνατοτήτων της σωστής παιδαγωγικής και κοινωνικής λειτουργίας του Ολοήμερου Σχολείου.

Αναφορικά με τον εκπαιδευτικό, οι οικογενειακές, εκπαιδευτικές, οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες έχουν πλέον διαμορφώσει ένα δυσμενές κλίμα, και, γενικά, δυσμενές περιβάλλον, για να ασκήσει με ευνοϊκούς όρους το ρόλο του. Οι προϋποθέσεις είναι πια πολύ δύσκολες, πολύπλοκες και ιδιόμορφες και για το λόγο αυτό χρειάζεται να καταβάλει τεράστιες προσπάθειες για να αντεπεξέρθει στο έργο του.

Ερευνητικά δεδομένα από πολλές χώρες δείχνουν ότι στο χώρο του σχολείου τα σημερινά παιδιά είναι πιο μοναχικά και καταπιεσμένα, πιο οργισμένα και απείθαρχα, πιο επιθετικά και παρορμητικά αλλά και με άλλα προβλήματα μαθησιακής και κοινωνικής συμπεριφοράς. Το σχολείο μπορεί να παίξει έναν σημαντικό ρόλο, εκπαιδεύοντας τα παιδιά στην ανάπτυξη και καλλιέργεια των συναισθημάτων και των

κοινωνικών δεξιοτήτων, όπως ο αυτοέλεγχος, η ενσυναίσθηση, η επίλυση διαφορών και διαφωνιών, η συνεργασία, η συλλογικότητα κ.ά. Όλα αυτά καθιστούν το ρόλο του εκπαιδευτικού ακόμη πιο δύσκολο και σύνθετο.

Επειδή, λοιπόν και ο γονέας είναι συνυπεύθυνος για τη διαπαιδαγώγηση, την εκπαίδευση και την κοινωνικοποίηση του παιδιού του, οφείλει να συνεργάζεται αρμονικά με τους εκπαιδευτικούς του παιδιού του και γενικά με το σχολείο. Αυτό σημαίνει ότι οφείλει να λάβει υπόψη του ορισμένες βασικές παραμέτρους συνεργασίας που αφορούν τη συμπεριφορά του απέναντι στο παιδί του, τον εκπαιδευτικό και το σχολείο:

* Καταρχάς, το κάθε παιδί έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και τους δικούς του ρυθμούς, και δεν πρέπει να το συγκρίνει με κανέναν άλλο, ακόμη και με την αδερφή ή τον αδερφό του

* Να του προσφέρει γενναιόδωρα αγάπη και στοργή, για να μάθει και αυτό να αγαπά και να προσφέρει

* Οφείλει να του δείχνει εμπιστοσύνη και να ενθαρρύνει και επιβραβεύει τις θετικές του ενέργειες, και να συνεργάζεται μαζί του

* Να αφιερώνει χρόνο για ακρόαση (να το ακούει), κατανόηση και συμπαράσταση, γιατί αυτά τα χρειάζεται και επηρεάζουν τη στάση του απέναντί του

* Να ελέγχει τις εργασίες και γενικά την προετοιμασία του για το σχολείο και να μην το υποκαθιστά και, τελικά, το χειραγωγεί

* Ό,τι πρακτικές ακολουθεί ο γονέας, να είναι βέβαιος ότι, κατά κανόνα, θα τις υιοθετήσει και το παιδί του (φωνές, βρισιές, πραότητα…)

* Να αποφεύγει την κριτική για το δάσκαλό του, γιατί τότε θα χάσει την εμπιστοσύνη απέναντί του (Συνήθως τα παιδιά επηρεάζονται ή υιοθετούν τα σχόλια και τη στάση των γονέων τους απέναντι στον εκπαιδευτικό)

* Να συνεργάζεται με τους δασκάλους και το σχολείο του, να δίνει και να ζητά πληροφορίες όχι μόνο για τους βαθμούς αλλά για την

εν γένει στάση του (η αδιαφορία του γονέα για το σχολείο μεταδίδεται και σ’ αυτό).

Σε μια εποχή πολυδιάστατης κρίσης (ηθικής, πνευματικής, οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής, εθνικής αλλά και παγκόσμιας) που όλοι ποικιλοτρόπως βιώνουμε, είναι επακόλουθο και το σχολείο να περνά κι αυτό τη δική του δοκιμασία ως βασικός και διαχρονικός θεσμός της σύγχρονης κοινωνίας μας. Μαζί του δοκιμάζονται και όλοι εκείνοι οι φορείς και παράγοντες που απαρτίζουν την εκπαιδευτική κοινότητα. Αν όλοι αυτοί λάβουν σοβαρά υπόψη στη συμμετοχική εκπαιδευτική δράση και λειτουργία τους τις παραπάνω εύστοχες υποδείξεις και προτάσεις του Καθηγητή Σχολικής Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Χαράλαμπου Κωνσταντίνου, τότε μπορούμε να ατενίζουμε όλοι με περισσότερη αισιοδοξία το εκπαιδευτικό μέλλον στον τόπο μας.

* Ο Νίκος Σουτόπουλος είναι εκπαιδευτικός στην Π.Ε. Ιωαννίνων

Πηγή:www.panhellenicpost.com