Ύστερα από 49 χρόνια η Ίμβρος ξαναδιδάσκεται ελληνικά

Το πρωινό της Δευτέρας 16 Σεπτεμβρίου οι αναφορές στην Ίμβρο ανέβηκαν σε ενεστώτα χρόνο. Όχι σε κάποια αίθουσα συμβουλίου, δικαστηρίου, ή σε κάποια παρουσίαση βιβλίου. Αλλά στον ίδιο τον τόπο. Το ελληνικό σχολείο στο χωριό των Αγίων Θεοδώρων, τη γενέτειρα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, λειτούργησε ξανά μετά από 49 χρόνια. Το ταξί στην Παναγιά, την πρωτεύουσα του νησιού ξεκίνησε για το χωριό λίγο πριν τις 8 το πρωί με επιβάτες τον Δημήτρη από την Θεσσαλονίκη, το Μωυσή και τη Σοφία από την Αντιόχεια και τον Αλέξανδρο από το νησί. Τους τέσσερις μαθητές της Ίμβρου.

«Γιατί έχουμε τόσες κάμερες δεν καταλαβαίνω» λέει ο Δημήτρης μπροστά στην παρουσία Τούρκων δημοσιογράφων έξω από το σχολείο που ήρθαν για να καλύψουν την ιστορική στιγμή και μαζί με κάποια ελληνικά μέσα ενημέρωσης δεν κατάφεραν να κρατήσουν διακριτικότητα δημοσιεύοντας φωτογραφίες των παιδιών, χωρίς καμία ερώτηση στις οικογένειές τους.

Σε μέρα απεργίας των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα ο τούρκικος εθνικός ύμνος έκλεισε τη λιτή τελετή και το κουδούνι χτύπησε παρουσία των τηλεοπτικών καναλιών. Παρόντες ο Μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου Κύριλλος, αντιπροσωπεία του Συλλόγου Ιμβρίων με επικεφαλής τον πρόεδρο Πάρι Ασανάκη, ο εκπρόσωπος των Μειονοτικών Ιδρυμάτων Λάκης Βίγκας, ο διευθυντής Εκπαίδευσης Κουτλού Τεκίν Μπας, η ιδρύτρια του σχολείου Άννα Κουτσομάλλη και πλήθος Ιμβρίων. Μέσα σε αυτό το «πλήθος» ανθρώπων… άνθρωποι. Έλληνες κάτοικοι συγκινημένοι, όπως και η κ. Τζοβάννα, παλιά δασκάλα στο νησί, που δείχνει στον νέο δάσκαλο από την Αθήνα Φώτη Γραμμένο τις παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες των παλιών σχολικών εκδηλώσεων.

Η διαδικασία επαναλειτουργίας του σχολείου διήρκεσε τρία χρόνια και χρειάστηκε να παρακαμφθεί η τουρκική νομοθεσία ως προς τον αριθμό των μαθητών. Το σχετικό αίτημα είχε υποβληθεί επισήμως προς τις τουρκικές Αρχές το 2011 από μέλη των κοινοτήτων της Ίμβρου, με την κατάργηση του νόμου 502/1964 με τον οποίο έκλεισαν υποχρεωτικά όλα τα ελληνικά σχολεία σε Ίμβρο και Τένεδο να εκκρεμεί. Μαζί και σειρά άλλων μέτρων ώστε να πληρωθούν οι προϋποθέσεις διάσωσης του διττού πολιτισμικού χαρακτήρα της Ίμβρου και της Τενέδου, σύμφωνα και με το ψήφισμα 1625/2008 της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης. «Σε όλο το διάστημα είχαμε όλη την απαραίτητη βοήθεια από τις τουρκικές αρχές» λέει η διευθύντρια του σχολείου Βούλα Μπερμπέρη. «Σήμερα είναι μια σημαντική μέρα για τον τόπο και συνεχίζουμε την αξιοποίηση κοινοτικών κονδυλίων για το νησί» προσθέτει ο Λάκης Βίγκας. Και το «ανάθεμα στους αιτίους» από τα Ματωμένα Χώματα, έγινε ένα πρώτο χειροκρότημα στους αιτίους στα ίδια χώματα.

Κοντά στις παρουσίες, τις αγκαλιές, τα πνιγμένα δάκρυα, τα γέλια και τις ανταμώσεις παλιών φίλων και οι ηχηρές σιωπές και απουσίες πολλών κατοίκων που κρατούν έναν δισταγμό και μια καχυποψία απέναντι στο δύσκολο ξεκίνημα. «Δεν μπορώ το σχολειό. Μου θυμίζει τα περασμένα» αναστενάζει ο κ. Γιώργος από το χωριό των Αγριδίων. “Τι το ήθελαν το σχολείο; Εδώ έχουμε άλλα πιο σημαντικά προβλήματα» συζητά άλλη παρέα από το Σχοινούδι. «Αντί να κάνουν γηροκομείο, έφτιαξαν σχολείο. Ποιος να πάει; Εγώ;» θυμώνει ο 90χρονος μπάρμπα Θανάσης και προσθέτει: «Αφού ακούτε γκρίνιες, φωνές και τσακωμούς τότε ο ελληνισμός στην Ίμβρο επιστρέφει». Οι συγκρίσεις με το παρελθόν για κάποιους αναπόφευκτες και για κάποιους άλλους μάταιες.

Στο νησί του βορείου Αιγαίου, λειτουργούσαν ελληνικά δημοτικά σχολεία σε έξι από τα επτά ελληνικά χωριά, στην Παναγία, τα Αγρίδια, το Σχοινούδι, το Γλυκύ, τους Αγίους Θεόδωρους και το Κάστρο. Μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης, το 1923, η Ίμβρος και η Τένεδος παραχωρήθηκαν στην Τουρκία και έως τα 1964 το νησί της Ίμβρου διατηρούσε ακέραιο τον ελληνικό χαρακτήρα της. Οι Έλληνες κάτοικοι, Ρωμιοί στον αυτοπροσδιορισμό τους, υπερέβαιναν τις έξι χιλιάδες και αποτελούσαν τη συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού του νησιού.

Το «Πρόγραμμα Διάλυσης και Τουρκοποίησης» (Eritme Programi) μπήκε σε εφαρμογή το 1964 και οι τουρκικές αρχές επέβαλαν την απαγόρευση της διδασκαλίας της ελληνικής παιδείας στο νησί. «Αυτό ήταν το τέλος μας» ομολογούν οι περισσότεροι. Καταλυτικότερο όλων η εγκατάσταση στον κάμπο του Σχοινουδίου των «Ανοικτών Αγροτικών Φυλακών» που έκανε το «απόκομμα του παραδείσου» -όπως αποκαλούσαν οι κάτοικοι τον τόπο τους- μια αληθινή κόλαση. Και το περήφανο Σχοινούδι των 3.000 κατοίκων, με τα αρχοντόσπιτα να κρύβουν τις βουνοπλαγιές, έδωσε τη θέση του σε γκρεμισμένα σπίτια και στους 200 με 300 σημερινούς υπερήλικες Έλληνες που κατοικούν όλο το χρόνο σε όλο το νησί. «Αυτοί οι 80-90 Ίμβριοι, που δεν έφυγαν ποτέ, είναι οι οδηγοί μας» λέει η κ. Ντίνα.