H ευφυΐα των δίγλωσσων

Το ανακάλυψαν αισίως και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η μονογλωσσία είναι ο αναλφαβητισμός του 21ου αιώνα. Και ενώ οι Έλληνες αρμόδιοι ερίζουν για τις συνέπειες της μείωσης στις ώρες διδασκαλίας των ξένων γλωσσών στη δημόσια εκπαίδευση που φέρνει η πρόσφατη, κατά πολλούς «αλλοπρόσαλλη», εκπαιδευτική μεταρρύθμιση (μιλούν σχεδόν για εξάλειψη της δεύτερης ξένης γλώσσας στο λύκειο, με τους καθηγητές, ιδιαίτερα της γαλλικής και της γερμανικής, να πνέουν ήδη μένεα) οι μέχρι πρότινος «απομονωμένες» ΗΠΑ ανακαλύπτουν τον χρυσό. Διακηρύσσουν ότι αν δεν γνωρίζεις καμία άλλη γλώσσα πέραν της μητρικής σου, δεν μπορείς να διεκδικείς θέση. Όχι απλώς στην αγορά εργασίας, αλλά στον πλανήτη και στη δαιδαλώδη πολυπολιτισμικότητά του.

Όπως επισημαίνει σε πρόσφατο τεύχος του (της 29ης Ιουλίου) το «Time» σε άρθρο με τίτλο «H δύναμη του δίγλωσσου εγκεφάλου», ακόμη και οι επαναπαυμένοι Αμερικανοί (καθ’ ότι ο γλωσσικός ηγεμονισμός της αγγλικής παραμένει αδιαμφισβήτητος, αν και, κατά τους γλωσσολόγους, επικίνδυνος) άρχισαν πλέον να ενδίδουν στα πλεονεκτήματα της γλωσσομάθειας. Κάποιοι επιμένουν ότι πίσω από όλα ελλοχεύει ο βαρύς κινεζικός δάκτυλος που κινεί πλέον όλα τα επιχειρηματικά νήματα.

Η ΕΠΕΛΑΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

Οι Κινέζες νταντάδες είναι, εδώ και κάμποσα χρόνια, η αγαπημένη εμμονή της νεοϋορκέζικης ελίτ (μια εκδυτικοποιημένη γκουβερνάντα από τη Σανγκάη βάζει πλέον στην τσέπη 100.000 δολάρια ετησίως). Εξάλλου, το 2011 τα αμερικανικά media διαφήμιζαν τις γνώσεις της κινεζικής της πρώτης μικρής κυρίας των ΗΠΑ Σάσα Ομπάμα. Σημειωτέον ότι η εννιάχρονη ακόμη τότε θυγατέρα του πλανητάρχη είχε την ευκαιρία να κάνει πρακτική με τον ίδιο τον κινέζο πρόεδρο Γουέν Τζιαμπάο που είχε επισκεφτεί την περίοδο εκείνη την Ουάσιγκτον.

Στο πλαίσιο της έρευνας για το βιβλίο του «Το μανιφέστο της χαρούμενης παιδικής ηλικίας» ο καναδός δημοσιογράφος Καρλ Ονορέ θα σκοντάψει, μεταξύ άλλων, σε μια μητέρα που ζει στη Νέα Υόρκη και έχει προσλάβει για το μωρό της ταυτοχρόνως τρεις νταντάδες: μία που μιλάει ισπανικά;, μία που μιλάει κινεζικά και μία που μιλάει αγγλικά;. Φιλοδοξία της μητέρας είναι μέχρι να κλείσει τα πέντε η θυγατέρα της να γίνει τρίγλωσση. «To πιο πιθανό από όλα είναι το παιδί να κάνει ψυχοθεραπεία» θα σχολιάσει με ένα πικρό μειδίαμα ο ίδιος ο Ονορέ.

ΟΤΑΝ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ ΕΜΑΘΑΝ ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ

Σύμφωνα πάντα με το «Time», ένας σημαντικός αριθμός δημοτικών σχολείων σε παντελώς άνυδρες (από πάσης απόψεως) Πολιτείες όπως η Γιούτα, συμμετέχουν στο πιο φιλόδοξο από καταβολής κόσμου πρόγραμμα ενσωμάτωσης των ξένων γλωσσών στο αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα (όταν ξεκίνησε το 2009 η εν λόγω Πολιτεία πήρε μέρος με 1.400 μαθητές από 25 σχολεία, ενώ αυτό το φθινόπωρο 20.000 μαθητές από 100 σχολεία λένε χαρωπά τραγουδάκια και παραμύθια στα γαλλικά, στα ισπανικά, στα μανδαρινικά κινεζικά και πολύ σύντομα στα πορτογαλικά). Ο ζήλος των γονέων είναι βεβαίως μεγάλος, ενίοτε υπέρμετρος, καθώς οι θέσεις είναι περιορισμένες και η επιλογή των τυχερών (που κάνουν την αίτησή τους online, πριν από το νηπιαγωγείο ή την πρώτη τάξη του δημοτικού) γίνεται με κλήρωση. Όπως επισημαίνεται από τον συντάκτη του αμερικανικού περιοδικού, ό,τι και να κάνει η Γιούτα φαίνεται να το κάνει καλά καθώς αξιωματούχοι από 22 ακόμη Πολιτείες πετάγονται κάθε τόσο να ρίξουν μια ματιά στο πρόγραμμα, σχεδόν πεπεισμένοι ότι αργά ή γρήγορα πρέπει και οι ίδιοι να το υιοθετήσουν.

ΔΙΧΡΟΝΑ – ΔΙΓΛΩΣΣΑ

Υπάρχουν βέβαια και οι ειδικοί (γνωσιακοί νευροεπιστήμονες, αναπτυξιακοί ψυχολόγοι κ.ά.) που αποδίδουν αυτή την αμερικανική στροφή σε μια όψιμη συνειδητοποίηση. Οι Αμερικανοί φαίνονται επιτέλους διατεθειμένοι να εξαργυρώσουν το εύπλαστον του βρεφικού και παιδικού εγκεφάλου όσον αφορά τη γλωσσομάθεια. Αξιοσημείωτη είναι η σταθερή μετατόπιση του επιστημονικού ενδιαφέροντος στο ίδιο το έμβρυο. Πρόσφατα πειράματα σε γυναίκες που βρίσκονται στο τρίμηνο της κύησης – στάδιο κατά το οποίο θεωρείται ότι ενεργοποιούνται τα τμήματα του εγκεφάλου του εμβρύου που σχετίζονται με την επεξεργασία του ήχου- καταδεικνύουν ότι τα μωρά θυμούνται λέξεις που άκουσαν ως έμβρυα.

Οι θεωρίες αυτές, βέβαια, δεν ξεκίνησαν να ευδοκιμούν μόλις τώρα. Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 (όταν εμφανίστηκαν οι πρώτες μελέτες που φέρουν τα νεογέννητα να αναγνωρίζουν τραγούδια και ήχους του περιβάλλοντος που άκουγαν ως έμβρυα μέσα στην κοιλιά της μαμάς τους ή να επιδεικνύουν μεγαλύτερη εξοικείωση με τους ήχους της γλώσσας των γονέων τους) πυροδοτήθηκε, ιδιαίτερα στους μη αγγλόφωνους πληθυσμούς, το πρώτο κύμα μαζικής υστερίας με την πολυγλωσσία: new age έγκυες ακούν στη διαπασών CD με τίτλους «Βaby Mozart» και «Baby Coldplay», δίχρονα εξαναγκάζονται να παίξουν με δίγλωσσα παιχνίδια, κινεζάκια υποβάλλονται σε επώδυνες επεμβάσεις στη γλώσσα για τη διασφάλιση της αψεγάδιαστης αγγλικής προσφοράς κ.ο.κ.

Όσο για τους Έλληνες (πρώτοι σταθερά στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε επίπεδο γλωσσομάθειας) ακόμη και σήμερα στους πλέον χαλεπούς οικονομικά και κοινωνικά καιρούς δεν έχουν πάψει να εκφράζουν (ενίοτε εμμονικά) τη σχέση τους με τις ξένες γλώσσες.

ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΠΟΥ «ΠΝΙΓΟΥΝ» ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ

Όπως επισημαίνει στο ΒΗmagazino ο κ. Ιωάννης Κογκετσίδης, γραμματέας του Διδασκαλείου Ξένων Γλωσσών του Πανεπιστημίου Αθηνών (όπου από το 1931 παραδίδονται μαθήματα ξένων γλωσσών σε ενηλίκους, με πρώτη σήμερα σε ζήτηση την ισπανική, αλλά και την κινεζική και τη σουηδική να καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο χώρο), οι Έλληνες γονείς «πνίγουν» πολλές φορές τα παιδιά τους με υπερτροφικές, δυσανάλογες της ηλικίας τους, προσδοκίες: «Υποτίθεται, για παράδειγμα, ότι η αγγλομάθεια ενός κατόχου Proficiency του Μίσιγκαν είναι ίση με αυτή ενός αμερικανού πρωτοετούς φοιτητή. Πώς μπορεί αλήθεια ένας γονέας να έχει την απαίτηση από ένα 15χρονο παιδί να έχει τέτοιο επίπεδο γλωσσομάθειας;».