Πέτρος Δούκας: Η σύγχρονη οικονομική πραγματικότητα

Τα τελευταία 65 χρόνια, ο Δυτικός κόσμος γνώρισε μιά ευρύτατη ευημερία!

Η ευημερία αυτή βασίστηκε σε τέσσερις πυλώνες:
1. Στη Συμμαχία των ‘ατλαντικών’ κρατών που εξασφάλισε συνθήκες ειρήνης και δημοκρατίας! Γιά πρώτη φορά στην πάνω από 45 αιώνων Ιστορία μας, για 65 συναπτά έτη δεν χρειάστηκε να σκοτωθούν Ελληνόπουλα σε πόλεμο!
2. Στις πολιτικές που στήριξαν την επιχειρηματικότητα και την ατομική πρωτοβουλία,
3. Στην δημιουργία κλίματος πίστης ότι η ατομική περιουσία, τα ακίνητα και οι καταθέσεις των πολιτών δεν ‘δημεύονται’, είτε άμεσα, είτε μέσω ‘κουρέματος’, είτε μέσω υπερφορολόγησης, και
4. Στην εμπορική, οικονομική και νομισματική “Ένωση”, των περισσότερων Ευρωπαϊκών κρατών

Ο τρίτος αυτός πυλώνας, όπως και ο τέταρτος, δοκιμάζονται άγαρμπα αυτό τον καιρό!
Οι Γερμανοί ηγέτες φαίνεται να έχουν διαμορφώσει μιά νέα άποψη γιά την επίλυση των προβλημάτων στο εσωτερικό της ευρωζώνης και σκέφτονται περίπου ως ακολούθως:
Η διάκριση μεταξύ των Ευρωπαϊκών κρατών, δεν θα είναι απλώς μεταξύ ‘Βορείων’ και ‘Νοτίων’, ούτε απλά μεταξύ ισχυρών και αδυνάμων!
Με τη νέα αντίληψη των πραγμάτων, η διάκριση είναι πλέον μεταξύ ‘επιτυχημένων’ κοινωνιών και αποτυχημένων κοινωνιών!

Ίσως προσέξατε πως αναφέρομαι, όχι απλά σε αποτυχημένες και αδύναμες οικονομίες, αλλά σε ολόκληρες κοινωνίες! Σύμφωνα με αυτή τη νέα Γερμανική αντίληψη, οι πολίτες των αποτυχημένων κοινωνιών, θα αναλαμβάνουν ακόμα μεγαλύτερο μέρος από το κόστος διάσωσης των οικονομιών τους!

Δημιουργείται λοιπόν μιά νέα τάξη πραγμάτων. Μιά νέα πραγματικότητα που είναι προφανής και από τα μέτρα που επιβάλλει η ‘τρόϊκα’, δηλαδή η Γερμανία.
Ποιά είναι η νέα αυτή πραγματικότητα;
1. Οι αμοιβές θα είναι ανάλογες με την αξία της παραγωγής (και όχι συστηματικά υψηλότερες).
2. Οι δαπάνες θα είναι απόλυτα αντίστοιχες με τις εισπράξεις και τα έσοδα,
3. Η κατανάλωση θα είναι αντίστοιχη με την παραγωγή και τα εισοδήματα, και όχι συστηματικά μεγαλύτερη.
4. Τα κράτη θα περιορίζουν τις ενασχολήσεις του, χωρίς να επεκτείνονται σε εμπορικού-τύπου δραστηριότητες,
5. Η κοινωνική προστασία που θα προσφέρει κάθε Κράτος θα είναι άμεσα ανάλογη με τα έσοδα του Κράτους.
6. Ο ανταγωνισμός θα προάγεται και θα είναι οξύς.
7. Η ρευστότητα θα είναι περιορισμένη και οι δυνατότητες δανεισμού πολύ πιό περιορισμένες σε σχέση με την τριακονταετία 1980-2009.
8. Όταν υπάρχει δημοσιονομικό πρόβλημα σε μιά Χώρα, θα επιβάλλεται αυστηρότερο πρόγραμμα αύξησης των φόρων και περικοπών στις δαπάνες.
9. Όταν υπάρχει πρόβλημα υπερχρέωσης, τότε θα επιβάλλεται ‘κούρεμα’ στους ομολογιούχους και αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία που να οδηγεί σε πλεονάσματα.
10. Όταν υπάρχει πρόβλημα σε μιά τράπεζα, ή σε πολλές τράπεζες μιάς χώρας, αντί να χρεώνεται το ευρύτερο Δημόσιο και όλοι οι φορολογούμενοι της Ευρώπης με το κόστος διάσωσης, οι ίδιοι οι καταθέτες θα πληρώνουν τη νύφη (μετατρέποντας τις καταθέσεις σε μετοχές ή σε κάποιας ειδικής μορφής ομόλογα), αφού όμως πρώτα μηδενιστούν τα επενδυμένα κεφάλαια των μετόχων και των ομολογιούχων.

Αυτή όμως η επιλογή δημιουργεί, καί μάλιστα ύστερα από τις νέες πρόσφατες δηλώσεις του κ. Σόϊμπλε (ήδη δημιούργησε), κλίμα μεγάλης αβεβαιότητας και αναστάτωσης γιά όλους τους καταθέτες, γιά τα Χρηματιστήρια, τις αγορές ομολόγων. Και όχι μόνο: δημιουργεί μεγάλη αναστάτωση στη ψυχολογία και των καταναλωτών και των επενδυτών.

Όπως είχε περιγράψει ο Ιάμβλιχος (250-325 μ.Χ), “πίστις μέν πρώτη εγγίνεται έκ τής ευνομίας μεγάλα ωφελούσα τούς ανθρώπους τους σύμπαντας, καί τών μεγάλων αγαθών τούτό έστι• κοινά γάρ τά χρήματα γίγνεται εξ´ αυτής, καί ούτω μέν εάν καί ολίγα ήι εξαρκεί”.

Σε απλά νεοελληνικά, η εμπιστοσύνη στο σύστημα και η εμπορική πίστη όλους τους ωφελεί, γιατί το χρήμα κυκλοφορεί πιο γρήγορα και επαρκεί για τις συναλλαγές, έστω και αν δεν έχει κοπεί πολύ νόμισμα.

Και όμως, οι Ευρωπαίοι ηγέτες, αντί να συμβάλλουν στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης, συνεχίζουν να προκαλούν νέο κλίμα αναστάτωσης, χωρίς κανένα όφελος, με τις δηλώσεις τους ότι “οι καταθέσεις πάνω από €100 χιλιάδες δεν προφυλάσσονται”, και με τεράστιο κόστος για όλα τα Κράτη!

Δηλαδή, οι καταθέτες που έχουν υπόλοιπα πάνω από 100 χιλ.€, θα πρέπει να γίνουν αναλυτές της αξιοπιστίας κάθε τράπεζας, των εσωτερικών συστημάτων λειτουργίας της και διαχείρισης κινδύνων, κλπ. Να υποκαταστήσουν δηλαδή την δουλειά των ακριβοπληρωμένων Κεντρικών Τραπεζών και τραπεζιτών της Ευρώπης!
Φαίνεται πως αν και η πλέον πρόσφορη επιλογή θα ήταν για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να χρηματοδοτήσει, τουλάχιστον μερικώς, κάποια τέτοιου είδους ανοίγματα (προφανώς παράλληλα με προγράμματα δημοσιονομικού συμμαζέματος), έστω τυπώνοντας νέο χρήμα, όπως το Federal Reserve, οι βορειο-Ευρωπαίοι έχουν αρχίσει να διαχωρίζουν την “Ένωση”, σε “εμείς” και “εσείς”!

Ίσως δηλαδή, ήδη να έχουν αποφασίσει είτε να υποτάξουν πλήρως τις οικονομίες των πιο ταλαιπωρημένων Χωρών, είτε να ‘ελαφρύνουν’ την ζώνη του ευρώ! Δηλαδή,
“ή κάνετε αυτό που σας λέμε, όπως σας το λέμε, ή επιστρέφετε στο δικό σας νόμισμα, με ότι συνέπειες μπορεί να έχει κάτι τέτοιο για το τραπεζικό σας σύστημα, το εξωτερικό σας χρέος και την οικονομική σας σταθερότητα.”

Αυτή φαίνεται να είναι η νέα πολύ σκληρή πολιτική που διαμορφώνει μιά νέα πολύ σκληρή πραγματικότητα. (Και ας ισχυρίζονται κάποιοι πως όλα είναι μπλόφα και πως με λίγο τσαμπουκά, θα πετύχουμε ασύγκριτα καλύτερους όρους διάσωσης). Με έξυπνους και γνωστικούς χειρισμούς που να προέρχονται από σωστή αντίληψη των εναλλακτικών δυνατοτήτων και βέβαια μπορείς να πετύχεις πολλά. Με τσαμπουκά που συνοδεύεται από παντελή άγνοια και ασχετοσύνη, μαθηματικά θα οδηγηθείς σε μεγαλύτερες περιπέτειες.

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν πολλά που έπρεπε και πρέπει να αλλάξουν. Αλλά η ´τευτονική´ πολιτική σε πολλά, είναι κοντόφθαλμη και δρα αντιαναπτυξιακά γιά όλους, ακριβώς γιατί αναστατώνει οποιαδήποτε σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ αποταμιευτών, επενδυτών και τραπεζικού συστήματος.

Και ας μην έχει κανείς την ψευδαίσθηση ότι οι Χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου μπορεί να ενώσουν τις δυνάμεις τους γιά να αντιμετωπίσουν το νεο-Προτεσταντικό τσουνάμι!
Ιταλοί και Ισπανοί δεν βλέπουν πιο είναι το νόημα να φτιάξουν μιά “Λεγκα των Φτωχών και Αδυνάμων”. Θεωρούν ότι τα συμφέροντά τους επιβάλλουν μιά στενότερη συνεννόηση με την Γερμανία, παρά με την Κύπρο, γί αυτό και δεν νομίζω πως πρέπει να έχει κανείς την ψευδαίσθηση πως Ιταλοί και Ισπανοί θα δημιουργούσαν ένα μπλοκ μαζί μας και με την Κύπρο γιά να διεκδικήσουν από τους ‘βόρειους’.

Είναι προφανές πως οι ισχυρότεροι νότιοι, κοιτάνε την πάρτη τους, και πως οι βόρειοι κρατάνε πολύ πιο άκαμπτη στάση, που μου θυμίζει την αλαζονική απάντηση που έδωσαν οι Αθηναίοι στους Μηλίους (περί το 415 π.Χ.), όταν οι Μήλιοι προσπαθούσαν να τους πείσουν ότι πράττουν σωστά με το να παραμένουν ουδέτεροι, αν και ήταν αποικία των Λακεδαιμονίων!
Απάντησαν οι Αθηναίοι:
“κουβέντα και διαπραγματεύσεις γιά το τι είναι σωστό και δίκαιο γίνεται μόνο μεταξύ ισοδύναμων• αλλιώς ο ισχυρότερος επιβάλλει αυτά που η ισχύς του του επιτρέπει να επιβάλλει, ο δε αδύναμος υπομένει αυτά που η αδυναμία του τον αναγκάζει να αποδέχεται και να υπομένει!” [Θουκ. Ε 89]

Εμείς πρέπει να κοιτάξουμε πως θα δυναμώσουμε! Πως θα πάψουμε να εξαρτώμεθα από ξένα δάνεια και χορηγίες. Πως θα εργαζόμαστε πιο δημιουργικά, πιο παραγωγικά. Πως θα συμμαζέψουμε τον αργόστροφο και αγκυλωμένο δημόσιο τομέα μας. Πως θα ενεργοποιήσουμε όλες τις αρετές και δυνατότητες της φυλής μας. Μπορούμε. Αλλά πρέπει πρώτα εμείς οι ίδιοι να πιστέψουμε στους εαυτούς μας.