Το ΣΑΕ έρχεται από μακριά, θα πάει και μακριά; Ιστορική αναδρομή σε μια κρίσιμη καμπή (Μέρος 1)

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΛΑΣΠΙΝΑ

Η Ομογένεια βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Από τη μία μεριά, οι αστοχίες των ελληνικών Κυβερνήσεων που έχουν κλονίσει το οικονομικό οικοδόμημα της χώρας, έχουν προκαλέσει πολλαπλή και σημαντική οικονομική ζημία και στους ιδίους. Αυτό, με αιχμή το φορολογικό, δείχνει να τροχοδρομεί σε νέες ράγες τις σχέσεις τους με τη γενέτειρα.

Από την άλλη, ο (εσκεμμένος;) παροπλισμός του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ) και το αβέβαιο, αυτή την ώρα,  μέλλον του, ενισχύουν τις φυγόκεντρες δυνάμεις εκείνες που ελλοχεύοντες,  πριμοδοτούν την δημιουργία συνθηκών απομάκρυνσης των δύο πυλώνων του Ελληνισμού.

Είναι, επομένως, η κατάλληλη ώρα για μία ενδοσκόπηση ώστε να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα που θα οδηγήσουν σε ασφαλέστερα μονοπάτια τις σχέσεις Αποδήμων και Ελλαδιτών. Αλλά θα αφυπνίσουν (;) και το επίσημο Κράτος ώστε να ενδιαφερθεί επιτέλους με κάθε σοβαρότητα για το θέμα Ελληνική Ομογένεια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Από το δίκαιο φορολογικό μέχρι την επιστολική ψήφο.

Είναι γεγονός πως λίγα είναι τα βιβλία που έχουν γραφεί για την ελληνική Ομογένεια, κυρίως από ομογενείς συγγραφείς, μια και ο πνευματικός κόσμος της Ελλάδος ελάχιστα έχει εμπνευστεί από τον Απόδημο Ελληνισμό.

Ακόμη λιγότεροι είναι όσοι εντρυφούν στα αρχεία του Ελληνικού Κράτους προκειμένου να συλλέξουν στοιχεία για τους Αποδήμους, τη δράση και την διαχρονική τους προσφορά στην γενέτειρα.

Δεν κομίζουμε γλαύκας εις Αθήνας. Πρώτη φορά η άποψη ότι η ομογένεια δεν έχει τύχει της αναγνώρισης που της αρμόζει, διατυπώθηκε το  1950, σε επιστολή του αειμνήστου Μ.Κ. Μελά, Διευθυντή (τότε) του Υπουργείου Εξωτερικών.

Ακολούθησε το 1955, στην «Νέα Εστία» άρθρο του Μπάμπη Μαρκέτου, του αξιολογότερου μέχρι σήμερα δημοσιογράφου της ομογένειας τουλάχιστον στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

“Συγκριτικά με τους άλλους ευρωπαϊκούς και ασιατικούς πληθυσμούς”, επεσήμαινε τότε ο Μπάμπης Μαρκέτος, “ο ελληνισμός έρχεται πρώτος και στο έμβασμα προς τον συγγενή και στο κοινωφελές τοπικό έργο, τον εθνικό έρανο και γενικά τον εθνικό ζήλο, που τον φέρει θερμό συμπαραστάτη και ασίγαστο συνήγορο των ελληνικών εθνικών αιτημάτων κοντά στις κυβερνητικές υπηρεσίες της Αμερικής, στον Αμερικανό πολιτικό, το δημοσιογράφο, τον πελάτη του μαγαζιού του, το φίλο, το γείτονά του”.

Και τόνιζε: «η ελληνική πατρίδα έμεινε όλα τα χρόνια ασυγκίνητη και αδιάφορη ουσιαστικά μπροστά στην Ομογένεια, το επιτελούμενο έργο της και τη διάθεσή της να προσφέρει το περισσότερο, το πλέον αξιόλογο, στο χώρο των γενικότερων επιδιώξεων του Εθνους, έξω και πέρα από το έμβασμα και την έκτακτη δωρεά για το κοινωφελές έργο, το τουριστικό ταξίδι-προσκύνημα στην Ελλάδα».

Πρόσθετε δε με πικρία: “Ωστόσο, ο Ελληνισμός της Αμερικής, παντού στην Ελλάδα και περισσότερο στην πρωτεύουσα είναι  γνωστός ελάχιστα και επιπόλαια. Η ηγεσία της Ελλάδος πολιτική και πνευματική τον αγνοεί. Και πάντως τον κρατεί σε απόσταση. Το χωριό βέβαια γνωρίζει και τιμά τους ξενιτεμένους του. Η οικογένεια ακόμη  περισσότερο. Ούτε όμως το χωριό, ούτε και η οικογένεια κι ούτε, πολύ περισσότερο, η κοινωνία του χωριού και της πόλης γνωρίζουν τον Απόδημο Ελληνισμό σαν προσπάθεια και μόχθο, σαν ενιαίο σύνολο και σαν συνέχεια, τέλος, του ελληνικού εθνικού συνόρου. Η πολιτεία καθεύδει. Ο Έλληνας δάσκαλος κι ο καθηγητής δεν έχουν να πουν τίποτε στους μαθητές και  φοιτητές. Οι Ελληνες λογοτέχνες διανοούμενοι το ίδιο.”

Από όταν τόνιζε τις μεγάλες αυτές αλήθειες έχει περάσει μισός και πλέον αιώνας. Κι όμως, τίποτε ή σχεδόν τίποτε δεν έχει αλλάξει.

Η Ομογένεια, ως συλλογική προσπάθεια, ως μόχθος και ως προσφορά, εξακολουθεί να παραμένει άγνωστη στην Αθήνα.

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Οι πρώτες προσπάθειες για την οργάνωση της ομογένειας προήλθαν από την Εκκλησία. Στις 26 Ιουλίου 1922 στην ελληνική εκκλησία απεφάσισε την ίδρυση μίας οργανώσεως που θα απέβλεπε ακριβώς στην προώθησι του εξαμερικανισμού των ελλήνων μεταναστών. Μιλάμε για την AHEPA (American Hellenic Educational Progressive Association).

Στις 17 Δεκεμβρίου 1923, μια άλλη ομάδα Ελληνοαμερικανών στο Πίττσμπουργκ[7]  ίδρυσε   την   GAPA (Greek American Progressive Association), τον “Ελληνοαμερικανικό Προοδευτικό Σύνδεσμο”).

Στο μεταξύ, δεκάδες Σύλλογοι, Σωματεία, Ομοσπονδίες και Εθνικο-τοπικές οργανώσεις «ξεφύτρωναν» παντού όπου ευρίσκοντο πολυάριθμες ομάδες Ελλήνων μεταναστών, απ΄άκρου σε άκρο των ΗΠΑ.

Η παρουσία του αρχιεπισκόπου Μιχαήλ (1957) στην ορκωμοσία του Αϊζενχάουερ έθετε συμβολική σφραγίδα, σε προεδρικό επίπεδο, στην άναγνώρισι του κύρους της Ορθοδοξίας στην Αμερική. Κι’ η αναγνώρισις αυτή, δεν αποτελούσε απλώς μια όψιμη και ιστορικά περιττή αποδοχή της Ορθοδοξίας. Ήταν πολύ περισσότερο δείγμα της πολιτικής επιρροής που είχε αποκτήσει  η Ελληνική Ομογένεια.

Είχαν προηγηθεί προσπάθειες (ήδη από το 1920) να οργανωθεί η Ορθόδοξη Εκκλησία. Παράλληλα, όμως, στην Αθήνα έφθαναν τα πρώτα σημεία της ισχύoς που αποκτούσε η ομογένεια στις ΗΠΑ. Δημιουργήθηκαν, κατά συνέπεια,και οι πρώτες προσπάθειες της Αθήνας, πολιτικής οργάνωσης των Αποδήμων.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΑΕ

Το 1953, με Νομοθετικό Διάταγμα συνεστείνετο «Συμβούλιο Ελλήνων Εξωτερικού». Λίγο αργότερα (1954) στην Βουλή κατετέθη εισηγητική Έκθεση για την σύσταση «Συμβουλίου Αποδήμων Ελλήνων» (ΣΑΕ).  Ήταν ο «πρόδρομος» του  σύγχρονου Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού (ΣΑΕ) που ιδρύθηκε το 1995, με πρώτο πρόεδρο τον Άντριου Άθενς.

Εντυπωσιακό είναι, πάντως, όπως αναφέρεται σε επίσημο κείμενο του τότε Διευθυντή Υπουργείου Εξωτερικών Μ. Μελά, (7 Ιουνίου 1950) ότι  άμεση ήταν η προτεραιότητα να συζητηθούν «τα ζητήματα των Ελλήνων του εξωτερικού» και ο τρόπος «καθ΄όν πρέπει το ελληνικό Κράτος  να υποστηρίξει τα συμφέροντά των». (Σημ. σ. Όπως ακριβώς πράττει σήμερα ο Υφυπουργός οικονομικών κ. Γ. Μαυραγάνης!).

Ήταν, όμως και προφητικό το κείμενο εκείνο.  Αφού αναγνώριζε την μέχρι τότε προσφορά των Αποδήμων στην μητέρα πατρίδα, πρόσθετε ο συγγραφέας και το εξής λίαν επίκαιρο και σήμερα: « Θα ήτο ευκαιρία, επίσης,  όπως αι μεγάλαι παροικίαι του εξωτερικού που τόσα έκαμαν  δια την Μητρόπολιν και τόσα ημπορούν  ακόμη να κάμουν, υπομνήσουν εις την ελληνικήν κοινήν γνώμην ωρισμένας αληθείας. Να της ομιλήσουν, δηλαδή, περί της ανάγκης ομονοίας και σταθερότητος της ελληνικής πολιτικής. Να της υπομνήσουν τι θα ειπή κρατική πίστης, πόσα  χρήματα έχασαν κατά το παρελθόν οι Έλληνες του εξωτερικού τοποθετήσαντες τα κεφάλαιά των  εν Ελλάδι και πόσον επιτακτική είναι η ανάγκη ν΄αναστυλωθούν τα οικονομικά της χώρας ώστε αι επί  του πεδίου  αυτού  αναλαμβανόμεναι υπό των εκάστοτε Κυβερνήσεων  υποχρεώσεις να είναι του λοιπού σεβασταί και να εμπνέουν τοις πάσιν εμπιστοσύνην»…

Μάλιστα, ο τότε Διευθυντής του ΥΠΕΞ, Μ. Μελάς, πρότεινε την σύγκληση «εις Αθήνας Συνεδρίου του Αποδήμου Ελληνισμού». Εν έτη 1950.

ΑΥΡΙΟ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ.

Φωτογραφία πρώτης σελίδας: neagrammh.gr