Αποστολή στο Πρέσεβο

Γράφει ο Δημήτρης Περδίκης

Βόρεια των Σκοπίων και ανατολικά του Κοσσυφοπεδίου, μέσα στην Σερβική επικράτεια υπάρχει η περιοχή του Πρεσέβου, του Μπουγιάνοβατς και της Μεντβέντια. Εδώ η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού είναι Αλβανοί.

Το 1999-2001 σαν συνέχεια των γεγονότων του Κοσσυφοπεδίου οι Αλβανοί της περιοχής εξεγέρθηκαν, έγιναν μερικές συμπλοκές με νεκρούς εκατέρωθεν.

Οι Αλβανοί προσπάθησαν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τον κεντρικό οδικό άξονα Αθήνα – Σκόπια – Βελιγράδι – Κεντρική Ευρώπη που διέρχεται μέσα από τα όρια των περιοχών τους, εκεί απωθήθηκαν. Όμως ο «διεθνής παράγων» παρενέβει και απαίτησε από την Σερβική κυβέρνηση την αυτονομία της περιοχής, το οποίο και έγινε. Είναι φανερό πόσο ο «διεθνής παράγων» μεροληπτεί και απαιτεί την αυτονομία σε κάποιες περιπτώσεις ενώ αδιαφορεί σε κάποιες άλλες.

Φθάνω στο Μπουγιάνοβατς, η πινακίδα στην είσοδο της πόλης είναι γραμμένη στις δύο γλώσσες, στα Σερβικά και στα Αλβανικά. Το ίδιο συμβαίνει με όλες τις πινακίδες, οδικές, δημόσιων κτηρίων κλπ. Στα καταστήματα τα πάντα είναι γραμμένα στα αλβανικά και μόνο. Σε έναν φούρνο βλέπω την επιγραφή OREKSI. Μάλλον ο μαγαζάτορας άνοιξε τον φούρνο με χρήματα που έβγαλε στην Ελλάδα. Από εδώ η Πριστίνα, η πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου απέχει μόνο 92 χιλιόμετρα.

Είκοσι περίπου χιλιόμετρα νοτιότερα, βρίσκομαι στο Πρέσεβο. Εδώ δεν είναι τα πράγματα τόσο ήσυχα όσο στο Μπουγιάνοβατς, υπάρχει ένας έκδηλος αναβρασμός. Αλβανικά πανώ αναρτημένα, αλβανικές σημαίες στα αυτοκίνητα

Η παρουσία μου δεν περνάει απαρατήρητη, με παρατηρούν και σίγουρα με αναλύουν, κάποιοι νεαροί κάνουν εφορμήσεις επίδειξης ισχύος με τα μηχανάκια τους. Παντού βλέπω πολύ νεολαία, γόμους και πολλά παιδιά, σίγουρα εδώ δεν υπάρχει πρόβλημα υπογεννητικότητας. Βγάζω φωτογραφίες και τους πιάνω κουβέντα, τους ρωτώ για τα προβλήματά τους, τα φτωχά αλβανικά μου σπάνε τον πάγο. Τους ρωτάω  πως είναι η κατάσταση και τι άλλο ζητάνε. Τώρα είμαστε αρκετά καλά μου λένε, θα θέλαμε όμως και ένα αλβανικό πανεπιστήμιο εδώ. Κάποιοι, λένε, δεν είναι ευχαριστημένοι με την αυτονομία, θέλουν ένωση με το Κόσσοβο και οι Σέρβοι του Βόρειου Κοσσόβου ας πάνε με την Σερβία. Κάποιοι ζητούν ένωση με τους Αλβανούς των Σκοπίων. Στον χώρο βρίσκονται και μερικοί Αλβανοί από το Κουμάνοβο της ΤΓΔΜ, το οποίο είναι πολύ κοντά αλλά από την άλλη μεριά των συνόρων. Οι επαφές όμως των εδώ Αλβανών με αυτούς από το Κουμάνοβο αλλά και από άλλες περιοχές είναι συνεχείς.

Στην κεντρική πλατεία δεσπόζει ένα τζαμί, το δημαρχείο με σερβική και αλβανική σημαία, δημόσιες υπηρεσίες και η… ALPHA BANK. O δήμαρχος είναι Αλβανός. Μπροστά στο δημαρχείο τον περασμένο Ιανουάριο οι Αλβανοί ανέγειραν ένα μνημείο για τους πεσόντες Αλβανούς της εξέγερσης του 1999 – 2001, παρενέβησαν όμως Σερβικές δυνάμεις και το κατέστρεψαν. Στην θέση του κατεστραμμένου μνημείου υπάρχουν τώρα κάποια πλαστικά λουλούδια

Οι Σέρβοι θέλησαν με την ενέργειά τους να δείξουν ότι ασκούν εξουσία στην περιοχή. Με εξαίρεση όμως αυτή την δυναμική ενέργεια η Σερβική παρουσία και εξουσία στην περιοχή αυτή είναι πραγματικά μηδενική. Η αστυνομία εδώ είναι στελεχωμένη με Αλβανούς με τους οποίους προσπαθούν να συνυπάρξουν τρεις Σέρβοι αστυφύλακες. Τα σχολεία είναι αλβανικά, η τηλεόραση και η ραδιοφωνία αλβανική (καλωδιακή, δορυφορική και επίγεια)

Η ξένη βοήθεια, κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι σημαντική, σε πολλά κτήρια συναντώ την πινακίδα πως το έργο αυτό έγινε με αμερικανική βοήθεια.

Φεύγοντας από την περιοχή του Πρεσέβου σκέφτομαι πως η περιοχή αυτή ελέγχεται από τους Αλβανούς και μόνο. Στην επόμενη εμπλοκή που θα υπάρξει και εφόσον ο «διεθνής παράγων» θα εξακολουθεί να δείχνει την ίδια συμπάθεια για τους Αλβανούς, πιθανό είναι η έκταση της επικράτειας της Σερβίας να μειωθεί ακόμα περισσότερο.